Նապաստակներ
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Նապաստակների ընտանիք
Նապաստակներ (լատ. Lepus), ճագարանմանների ընտանիքի ցեղ, որն ունի 30 տեսակ։ Տարածված է ամենուր, բացի Ավստրալիայից և Անտարկտիդայից։ Նապաստակները տարբերվում են երկար ականջներով, կարճ բարձրացրած պոչով, չզարգացած վերջույթներով, երկար հետևի թաթերով, որը թույլ է տալիս շարժվել թռչկոտելով։ Ռուսակի արագությունը կարող է հասնել առավելագույնը 70կմ/ժ արագություն։
Նապաստակները ապրում են մենակ կամ զույգերով։ Իտարբերություն ճագարների, նապաստակները բույն չեն փորում, այլ փոքրիկ փոսերում բույն են սարքում։ Նապաստակները ծնվում են արդեն զարգացած՝ բրդով և բաց աչքերով։ Մայրը նրանց հետ է մնում ընդամենը 5-6 օր, իսկ հետո ընդամենը մի քանի անգամ իրենց մոտ է գնում։ Այդ իսկ պատճառով շատ նապաստակներ մահանում են գիշատիչներին։ Նապաստակների տեսողությունը թույլ է, իսկ հոտառությունն ու լսողությունը՝ զարգացած։ Բազմաթիվ թշնամիների (մարդ, գիշատիչ կաթնասուններ և թռչուններ) նկատմամբ անպաշպանությունը դարձնում է նրանց ուշադիր և աննկատ։
Սնվում է տարբեր խոտաբույսերով. խոտով, հացազգի բույսերով, բանջարեղենով, ծառի կեղևով և կարող է նշանակալի գյուղատենտեսական վնաս հասցնել; հատկապես սիրում է մաղադանոս, կաղամբ, բողկ և այլն։
Գարնանը, զուգավորման շրջանից հետո, արուները պայքարում են էգերի համար. կանգնում են հետևի թաթերի վրա և մեկը մյուսին հարվածում է դիմացիններով։
Տեսակներ խմբագրել
Նապաստակների ցեղի մեջ ներառվում են հետևյալ տեսակները.
- ենթացեղ Macrotolagus
- այծքաղային կամ Ալենի նապաստակ, Lepus alleni
- ենթացեղ Poecilolagus
- ամերիկյան բելյակ, Lepus americanus
- ենթացեղ Lepus
- արկտիկական բելյակ, Lepus arcticus
- ալյասկյան նապաստակ, Lepus othus
- նապաստակ-բելյակ կամ իռլանդական նապաստակ, Lepus timidus
- ենթացեղ Proeulagus
- սևապոչ կամ կալիֆոռնիական նապաստակ, Lepus californicus
- սպիտակակող նապաստակ, Lepus callotis
- կապյան նապաստակ, Lepus capensis
- դեղնավուն նապաստակ, Lepus flavigularis
- սևագորշ նապաստակ, Lepus insularis
- մացառուտային նապաստակ, Lepus saxatilis
- նապաստակ-ավազամուկ կամ տիբեթական նապաստակ, Lepus tibetanus
- նապաստակ-տոլայ, Lepus tolai
- ենթացեղ Eulagos
- ջրուռային նապաստակ, Lepus castroviejoi
- յուննանյան նապաստակ, Lepus comus
- կորեական նապաստակ, Lepus coreanus
- կորսիկական նապաստակ, Lepus corsicanus
- գորշ նապաստակ կամ նապաստակ-ռուսակ, Lepus europaeus
- իբերական նապաստակ, Lepus granatensis
- մանչժուրյան նապաստակ, Lepus mandschuricus
- գանգրամազ նապաստակ, Lepus oiostolus
- Շտարկի կամ եթովպական բարձրալեռնային նապաստակ, Lepus starcki
- սպիտակապոչ կամ պրերիային նապաստակ, Lepus townsendii
- ենթացեղ Sabanalagus
- եթովպական նապաստակ, Lepus fagani
- սավաննային կամ մոզամբիկյան նապաստակ, Lepus microtis
- ենթացեղ Indolagus
- հայնանյան նապաստակ, Lepus hainanus
- սևավիզ կամ հնդկական նապաստակ, Lepus nigricollis
- բիրմայան նապաստակ, Lepus peguensis
- ենթացեղ Sinolagus
- չինական նապաստակ, Lepus sinensis
- ենթացեղ Tarimolagus
- յարքենդյան նապաստակ, Lepus yarkandensis
- անորոշ ենթացեղ
- ճապոնական նապաստակ, Lepus brachyurus
- հաբեշական նապաստակ, Lepus habessinicus
Գրականություն խմբագրել
- «Зайцы». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նապաստակներ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նապաստակներ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 181)։ 
|