Նահապետ Ապտալյան
Նահապետ Ապտալյան (1844, Կյուրին, Սիվասի մարզ, Թուրքիա - 1895, Կյուրին), հայ բժիշկ։
 | |
|---|---|
| Ծնվել է | 1844 |
| Ծննդավայր | Կյուրին, Օսմանյան կայսրություն |
| Մահացել է | 1895 |
| Մահվան վայր | Կյուրին, Օսմանյան կայսրություն |
| Քաղաքացիություն | Օսմանյան կայսրություն |
| Ազգություն | հայ |
| Դավանանք | քրիստոնեություն |
| Կրթություն | Նյու Յորքի բժշկական քոլեջ |
| Մասնագիտություն | բժիշկ |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է 1844 թվականին Սեբաստիայի նահանգի Սեբաստիայի գավառի Կյուրինի գավառակի կենտրոն Կյուրին քաղաքում։ Սովորել է ամերիկացի միսիոներների Մարզվանի Անատոլիա քոլեջում, որի ուսանողները, բացի մի քանի հույնից, հայեր էին։ Բարձր առաջադիմությամբ աչքի ընկնելով՝ շահել է քոլեջի ամերիկացի տնօրենի համակրանքը և նրա հոգածությամբ մեկնել ԱՄՆ-ի Կոնեկտիկուտ նահանգի Հարթֆորդ քաղաքի աստվածաբանական դպրոցում ուսանելու, որը ևս ավարտել է բարձր առաջադիմությամբ։ 1877 թվականին Հարթֆորդում քարոզիչ է ձեռնադրվել և ամերիկյան քաղաքացիություն ստացել։ Այս տարիներին սովորել է Նյու Յորքի բժշկական քոլեջում և հմտացել վիրաբուժության ճյուղի մեջ։ 1879 թվականին ավարտելով բժշկական կրթությունը՝ վերադարձել է Թուրքիա։ 1882 թվականին Բրուսայի նահանգի Նիկոմիդիայի գավառակի կենտրոն Նիկոմիդիա (Իզմիթ) քաղաքում ամուսնացել է օրիորդ Հայկանուշ Բեյազյանի հետ, այնուհետև կրկին մեկնել ԱՄՆ և իր մոտ հրավիրել կնոջը։ 1884 թվականին Կյուրին քաղաքի կառավարչության մասնավոր հրավերով վերադարձել է Թուրքիա և հաստատվել իր ծննդավայրում։ 1884-1895 թվականներին Ամերիկյան Պորտի միսիոներ և կառավարական բժիշկ է աշխատել Կյուրինում։
Սպանություն խմբագրել
1895 թվականին մի օր թուրքերը հարձակվել են Կյուրինի հայկական տների, այդ թվում՝ իրենց լավ ծանոթ բժիշկ Նահապետ Ապտալյանի տան վրա։ Բժշկի կինը զավակների հետ փախել ու ապաստանել է հայոց եկեղեցում։ Բժշկին նախօրոք, վիրաբուժական գործողություն կատարելու պատրվակով, հրավիրել են կառավարչատուն, որտեղ նրա մտերիմ թուրք ժանդարմն սպանել է նրան թունավոր գնդակով՝ 51 տարեկանում։ Այդ ահավոր օրերից հետո տիկին Հայկանուշը մեկնելով Կոստանդնուպոլիս՝ ԱՄՆ-ի հյուպատոսի միջոցով բողոք է հղել Թուրքիայի կառավարությանը՝ ԱՄՆ քաղաքացի ամուսնու սպանության համար և հաջողացրել հատուցում ստանալ։ Հետագայում տիկին Հայկանուշ Ապտալյանը զավակների հետ տեղափոխվել է ԱՄՆ, որտեղ նրա դուստրը՝ Զապել Ապտալյանը ստացել է բժշկական կրթություն։
Աղբյուրներ խմբագրել
- Հարություն Մինասյան, Օսմանյան կայսրությունում և Թուրքիայի Հանրապետությունում բռնաճնշումների և ցեղասպանության ենթարկված հայ բժիշկներ, Երևան, «Լուսաբաց», 2014 — 520 էջ։
Գրականություն խմբագրել
- Պատմագիրք Կիւրինի, պատասխանատու խմբագիր՝ Պետրոս Մինասեան, Պէյրութ, 1974, 823 էջ։