Մ-46 130-մմ հրանոթ
Մ-46 130-մմ հրանոթ, 1950-ական թվականների կորպուսային հրետանու խորհրդային քարշակվող թնդանոթ։ 1946-1950 թվականներին ստեղծվել է № 172 գործարանի կոնստրուկտորական բյուրոյի կողմից նախատեսվել է 1931/37 թվականների նմուշի 122 մմ թնդանոթի փոխարինման համար։ M-46-ը ստեղծվել է 152 մմ մ-47 հրանոթով կորպուսային հրետանու նոր դուպլեքս կազմում՝, որը նախատեսված է 1937 թվականի նմուշի 152 մմ հաուբից-թնդանոթի փոխարինման համար։ M-46-ի արտադրությունը, սկզբում փոքր խմբաքանակով, սկսվել է 1951 թվականին թիվ 172 գործարանում և շարունակվել է առնվազն մինչև 1971 թվականը։ Բաց աղբյուրներում թողարկված թնդանոթների ճշգրիտ թիվը չի հրապարակվել, սակայն Ալեքսանդր Շիրոկորադի հաշվարկներով՝ թողարկվել է մի քանի հազար միավոր Մ-46[1]։ M-46-ի պատճենը թողարկվել է նաև Չինաստանում՝ Տիպ 59 նշանակումով[2]։
| Մ-46 130-մմ հրանոթ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | քարշակվող գործիք |
| Երկիր |  ԽՍՀՄ |
| Ստեղծող | Մոտովիլիխայի գործարաններ |
| Արտադրող | Մոտովիլիխայի գործարաններ |
1950-ական թվականներին Մ-46-ը խորհրդային բանակի առավել հեռահար զենքն էր, բացառությամբ մեծ և հատուկ հզորության գործիքների և տասնամյակներ շարունակ մնում էր սպառազինության մեջ՝ անցնելով Ռուսաստանի ԶՈՒ-ին։ Բացի այդ, Մ-46-ը լայնորեն մատակարարվում էր արտահանման, ինչպես Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպության ԽՍՀՄ-ի դաշնակիցներին, այնպես էլ երրորդ երկրներին և օգտագործվում էր տասնյակ պետությունների կողմից։
Մ-46-ը կիրառվել է մի շարք լոկալ հակամարտություններում, այդ թվում՝ Չինաստանի և Թայվանի միջև հրետանային մենամարտերում, Վիետնամական պատերազմում և Մերձավոր Արևելքում մի քանի պատերազմներում[3]։ 2016 թվականի դրությամբ Մ-46-ը դեռ մնում է մի շարք երկրների սպառազինության մեջ[4]։
Կառուցվածք խմբագրել
Զինամթերք խմբագրել
Լիցքավորումը՝ առանձին պարկուճային
| Մ-46 թնդանոթի զինամթերք[5][6][7][8][9] | |||||||||
| Գնդակի ինդեքս | Արկի տեսակ | Արկի ինդեքս | Գնդակի քաշ, կգ | Արկի քաշ, կգ | ВВ/ОВ քաշ, կգ | Պայթուցիչի ապրանքանիշ | Փողային արագություն, մ/վ[Ն 1] | Կրակոցի առավելագույն հեռավորություն, մ | |
| 53-ВОФ-482В | Բեկորա-ֆուգասային | 53-ОФ-482М | 59,1 | 33,4 | 3,64 | РГМ-2, В-429, В-90 | 930 | 27 490 | |
| 53-ВОФ-482ВУ | Բեկորա-ֆուգասային | 53-ОФ-482М | 51,9 | 33,4 | 3,64 | РГМ-2, В-429, В-90 | 705 | ||
| 3ВОФ11 | Բեկորա-ֆուգասային | 3ОФ3 | 59,1 | 27,6 | 3,0 | АР-30 | |||
| 3ВОФ12 | Բեկորա-ֆուգասային | 3ОФ3 | 51,8 | 27,6 | 3,0 | АР-30 | |||
| 3ВОФ43 | Բեկորա-ֆուգասային | 3ОФ33 | 59,0 | 33,4 | 4,17 | В-429, В-90, АР-5 | 930 | 27 490 | |
| 3ВОФ44 | Բեկորա-ֆուգասային | 3ОФ33 | 33,4 | 4,17 | В-429, В-90, АР-5 | 22 500 | |||
| «Ֆիրն-1» | Կառավարվող | 33,4 | 5,0 | 24 000 | |||||
| 53-ВБР-482 | Զրահահար սրագլուխ, հետագծող | 53-БР-482(Б) | 59,1 | 33,4 | 0,125 | ДБР | 930 | 4000[Ն 2] | |
| 53-ВПБР-482 | Զրահահար պրակտիկ | 53-ПБР-482 | 59,1 | 33,4 | — | ДБР | 930 | 4000[Ն 3] | |
| Քիմիական | 3ХС5 | 33,4 | 1,59[Ն 4] | ||||||
| Քիմիական | 3ХС6 | 33,4 | 1,39[Ն 5] | ||||||
| Քիմիական | 3ХС9 | 33,4 | 1,5[Ն 5] | ||||||
| ЗВДЦ1 | Թիրախը նշող | 3ДЦ1 | 59,3 | 33,6 | — | РГМ-2, В-429 | 930 | — | |
| ЗВДЦ2 | Թիրախը նշող | 3ДЦ1 | 52,0 | 33,6 | — | РГМ-2, В-429 | 705 | — | |
| 3ВС1 | Լուսավորող | А3-СП-46 | 25,8 | 0,05 | ТМ-16 | ||||
| 3ВС6 | Լուսավորող | 3С2 | 59,129 | 33,03 | 0,05 | Т-90 | 687 | 14 350 | |
| 3ВС7 | Լուսավորող | 3С2 | 51,837 | 33,03 | 0,05 | Т-90 | — | — | |
| Արտասահմանյան արտադրության | |||||||||
| Իսրայելական | |||||||||
| Բեկորա-ֆուգասային | 53-ОФ-482М | 59,1 | 33,4 | 3,64 | M739 | 930 | 27 490 | ||
| Բեկորա-ֆուգասային | 53-ОФ-482М | 51,9 | 33,4 | 3,64 | M739 | 705 | |||
| Իրանական | |||||||||
| Բեկորա-ֆուգասային, ակտիվ-ռեակտիվ | HE BB | 35,5 | 3,7 | 930 | 37 000 | ||||
| Չինական | |||||||||
| Բեկորա-ֆուգասային | 33,4 | 3,6 | Liu-5 | 930 | 27 490 | ||||
| Բեկորա-ֆուգասային, ակտիվ-ռեակտիվ | MP-130 | 33,4 | Liu-5 | 34 360 | |||||
| Բեկորա-ֆուգասային, ակտիվ-ռեակտիվ | MP-132 | 58 | 32,41 | 3,3 | Liu-5 | 944 | 32 000 | ||
| Լուսավորող | 29,1 | 1,96 | Shi-4 | 950 | 24 500 | ||||
| Մ-46 հրանոթի հրագության աղյուսակ 53-ОФ-482М և 3ОФ33 արկերի համար[5][10] | |||||||||
| Լիցք | Լիցքի քաշ, կգ | Փողային արագություն, մ/վ | Առավելագույն հեռավորութուն, մ | Ճնշումը փողի անցքում, կգ/սմ² | |||||
| Լրիվ | 12,9 | 930 | 27 490 | 3150 | |||||
| № 1 | 10,9 | 810 | 22 400 | ||||||
| № 2 | 6,54 | 705 | 19 200 | 2700 | |||||
| № 3 | 5,25 | 621 | 16 400 | ||||||
| № 4 | 3,98 | 525 | 13 400 | ||||||
| Մ-46 թնդանոթի զրահախոցման աղյուսակ[6] | ||||||
| Հանդիպման անկյուն \ Հեռավորություն, մ | 500 | 1000 | 1500 | 2000 | 3000 | 4000 |
| БР-482 և БР-482Б | ||||||
| Հանդիպման անկյուն 60° | 205 | 195 | 185 | 170 | 145 | 120 |
| Հանդիպման անկյուն 90° | 250 | 240 | 225 | 210 | 180 | 150 |
Շահագործող երկրներ խմբագրել
Ժամանակակից օպերատորներ խմբագրել
Ադրբեջան – 36 М-46, 2017 թվականի դրությամբ[11]
Ալժիր – 10 М-46, 2017 թվականի դրությամբ[12]
Անգոլա – 48 М-46, 2017 թվականի դրությամբ[13]
Բանգլադեշ – 62 Тип 59-1 (М-46), 2017 թվականի դրությամբ[14]
Վիետնամ – որոշ քանակության М-46, 2017 թվականի դրությամբ[15]
Գայանա – 6 М-46 անսարք վիճակում, 2017 թվականի դրությամբ[16]
Գվինեա – 12 М-46, 2017 թվականի դրությամբ[17]
Եգիպտոս – >420 М-46, 2017 թվականի դրությամբ[18]
Զամբիա – 18 М-46, 2018 թվականի դրությամբ[19]
Իսրայել – 100 М-46, 2017 թվականի դրությամբ[20]
Հնդկաստան – 600 М-46, դրանցից 500-ը՝ պահեստում, 2017 թվականի դրությամբ[21]
Իրաք – որոշ քանակության М-46 և Тип-59, 2017 թվականի դրությամբ[22]
Իրան – 985 М-46, 2017 թվականի դրությամբ[23]
Իրաքի և Լևանտի իսլամական պետություն[24]
Կամերուն – 12 Тип-59 (М-46), 2017 թվականի դրությամբ[25]
Չինաստան – 234 Тип 59/Тип 59-1 (М-46), 2017 թվականի դրությամբ[26]
Հյուսիսային Կորեա – որոշ քանակության М-46, 2017 թվականի դրությամբ[27]
Կոնգոյի Հանրապետություն – 5 М-46, 2018 թվականի դրությամբ[28]
Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն – 42 Тип 59/Тип 59-1 (М-46), 2017 թվականի դրությամբ[29]
Կուբա – որոշ քանակության М-46, 2017 թվականի դրությամբ[30]
Լաոս – 10 М-46, 2017 թվականի դրությամբ[31]
Լիբանան – 15 М-46, 2017 թվականի դրությամբ[32]
Մարոկկո – 18 М-46, 2017 թվականի դրությամբ[32]
Մոզամբիկ – 6 М-46, 2017 թվականի դրությամբ[33]
Մոնղոլիա – որոշ քանակության М-46, 2017 թվականի դրությամբ[34]
Մյանմա – 16 М-46, 2017 թվականի դրությամբ[35]
Նիգերիա – 7 М-46, 2017 թվականի դրությամբ[36]
Օման – 12 М-46 և 12 Тип 59-1, 2017 թվականի դրությամբ[37]
Պերու – 36 М-46, 2017 թվականի դրությամբ[38]
Սերբիա – 18 M-46, 2017 թվականի դրությամբ[39]
Սիրիա – որոշ քանակության M-46, որոշները դրվել են ավտոմեքենայի վրա (գան-տրակ), 2017 թվականի դրությամբ[40]
Սուդան – 75 М-46 և Тип 59-1, 2017 թվականի դրությամբ[41]- Թուրքմենիա – 6 М-46, 2017 թվականի դրությամբ[42]
Խորվաթիա – 19 M-46H1, 2017 թվականի դրությամբ[43]
Ֆինլանդիա – 36 M-46, 2017 թվականի դրությամբ[44]
Էրիթրեա – 19 M-46, 2017 թվականի դրությամբ[45]
Եթովպիա – որոշ քանակության M-46, 2017 թվականի դրությամբ[46]
Հարավային Սուդան – որոշ քանակության M-46 2018 թվականի դրությամբ[47]
Նախկին օպերատորներ խմբագրել
ԽՍՀՄ – անցել է ԽՍՀՄ փլուզումից հետո կազմավորված երկրներին
Հայաստան – որոշ քանակության, 2016 թվականի դրությամբ
Աֆղանստան – որոշ քանակության, 2010 թվականի դրությամբ[48]
Բուլղարիա – որոշ քանակություն[49], հանվել են սպառազինությունից[50]
Բոսնիա և Հերցեգովինա – 61 թնդանոթ, 2012 թվականի դրությամբ[51]- Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն – որոշ քանակության[49], անցել են ԳԴՀ/հանվել են սպառազինությունից
Եմեն – 60 թնդանոթ, 2012 թվականի դրությամբ[52]
Կամբոջա – որոշ քանակության Тип 59, 2010 թվականի դրությամբ[53]
Լիբիա – որոշ քանակության, 2012 թվականի դրությամբ[54]
Մալի – ըստ որոշ տվյալների, 2012 թվականի դրությամբ՝ որոշ քանակություն առկա է սպառազինության մեջ[55]
ԱՄԷ – 20 Тип 59, 2010 թվականի դրությամբ[56]
Պակիստան – 410 Тип 59, 2010 թվականի դրությամբ[57]
Լեհաստան – որոշ քանակության[49], հանվել են սպառազինությունից[58]
Ռուսաստան – 650 թնդանոթ պահեստում, 2016 թվականի դրությամբ[59]
Թաիլանդ – 15 Тип 59, 2010 թվականի դրությամբ[60]
Տանզանիա – 30 Тип 59, 2010 թվականի դրությամբ[61]
Շրի Լանկա – 40 Тип 59, 2010 թվականի դրությամբ[62]
Հարավսլավիա — որոշ քանակության[49], անցել է երկրի փլուզումից հետո կազմավորված երկրներին
- Սերբական Կրաինայի Հանրապետություն — 45 թնդանոթ 1995 թվականի սկզբին[63]
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Նշումներ խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ А. Б. Широкорад. Гений советской артиллерии. Триумф и трагедия В. Грабина. — Москва: АСТ, 2003. — С. 281. — 432 с. — (Военно-историческая библиотека). — 5000 экз. — ISBN 5-17019-107-3
- ↑ R. Bonds. An Illustrated Guide to Weapons of the Modern Soviet Ground Forces. — London: Salamander Books, 1981. — P. 79. — 160 p. — (Illustrated Military Guides). — ISBN 0-86101-115-5
- ↑ Сирийская армия пошла в наступление // КП, окт 2015
- ↑ The Military Balance 2016 / International Institute for Strategic Studies. — Abingdon: Taylor & Francis, 2016. — 511 p. — ISBN 978-1857438352.
- ↑ 5,0 5,1 130-мм пушка М-46 и 152-мм пушка М-47. Руководство слубы, стр. 221
- ↑ 6,0 6,1 Широкорад А.Б., 2014, էջ 702
- ↑ Энциклопедия XXI век. Оружие и технологии России. Том 12. Средства поражения и боеприпасы, стр. 184, 201, 202, 446
- ↑ А. В. Карпенко Часть 1 // Каталог современного российского вооружения и конверсионной техники на международных выставках вооружений и военной техники (1992-2001 гг.). — С-Пб.: «Бастион», 2001. — С. 93. — 336 с.
- ↑ Foss C. R. Jane's Armour and Artillery 2001—2002. — 2002.
- ↑ Широкорад А.Б., 2014, էջ 703
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 201
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 368
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 495
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 274
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 339
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 457
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 517
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 373
- ↑ The Military Balance 2018. — P. 495
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 383
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 290
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 381
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 377
- ↑ «Как «Исламское государство» добывает себе оружие». www.vedomosti.ru. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 501
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 280
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 304
- ↑ The Military Balance 2018. — P. 455
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 508
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 449, 450
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 310
- ↑ 32,0 32,1 The Military Balance 2017. — P. 390
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 525
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 314
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 316
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 529
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 397
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 468
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 153
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 405
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 539
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 226
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 99
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 109
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 511
- ↑ The Military Balance 2017. — P. 512
- ↑ The Military Balance 2018. — P. 488
- ↑ The Military Balance 2010. — P. 356
- ↑ 49,0 49,1 49,2 49,3 C. F. Foss. Artillery of the World. — Shepperton, Surrey: Ian Allan Publishing, 1974. — P. 126. — 192 p. — ISBN 0-71100-505-2
- ↑ The Military Balance 2010. — P. 122
- ↑ The Military Balance 2012. — P. 97
- ↑ The Military Balance 2012. — P. 355
- ↑ The Military Balance 2010. — P. 398
- ↑ The Military Balance 2012. — P. 337
- ↑ The Military Balance 2012. — P. 443
- ↑ The Military Balance 2010. — P. 275
- ↑ The Military Balance 2010. — P. 368
- ↑ The Military Balance 2010. — P. 153
- ↑ The Military Balance 2016. — P. 190
- ↑ The Military Balance 2010. — P. 430
- ↑ The Military Balance 2010. — P. 329
- ↑ The Military Balance 2010. — P. 370
- ↑ Новакович К., Радич А., Соколов В. А. Сербское войско Краины в начале 1995 г. Организация, планирование, боевые возможности // Обозреватель. — 2021. — № 382. — С. 100.
Գրականություն խմբագրել
- Александр Борисович Широкорад Энциклопедия отечественной артиллерии. — Мн.: Харвест, 2014. — 1188 с. — ISBN 985-433-703-0
- А. Б. Широкорад. Гений советской артиллерии. Триумф и трагедия В. Грабина. — М.: АСТ, 2003. — 432 с. — (Военно-историческая библиотека). — 5000 экз. — ISBN 5-17019-107-3