Մարիա Լիլինա
Մարիա Պետրովնա Լիլինա (ամուսնու կողմից` Ալեքսեևվա, հունիսի 21 (հուլիսի 3), 1866, Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[1] - օգոստոսի 24, 1943[1][2], Մոսկվա, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1]), ռուսական և խորհրդային թատրոնի դերասանուհի, Մոսկվայի գեղարվեստական թատրոնի դերասանուհի։ ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ (01/16/1933):
 ռուս.՝ Мария Петровна Перево́щикова | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունիսի 21 (հուլիսի 3), 1866 |
| Ծննդավայր | Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[1] |
| Մահացել է | օգոստոսի 24, 1943[1][2] (77 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Մոսկվա, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1] |
| Գերեզման | Նովոդեվիչյան գերեզմանոց |
| Կրթություն | Մոսկվայի սուրբ Եկատերինայի շքանշանակիր ուսումնարան |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն և .svg){kind=small} ԽՍՀՄ |
| Մասնագիտություն | դերասանուհի |
| Ամուսին(ներ) | Կոնստանտին Ստանիսլավսկի |
| Պարգևներ և մրցանակներ |   և  |
Կոնստանտին Ստանիսլավսկու կինը։
Կենսագրություն խմբագրել
Մարիա Լիլինան ծնվել է նոտարի ընտանիքում։ Վաղ հասակում է որբացել և դաստիարակվել է Եկատերինյան ինստիտուտում։ Նույն համալսարանում մնացել է որպես դասական տիկին։ Խախտելով Եկատերինյան ինստիտուտի կանոնները` մասնակցել է «Արվեստի և գրականության ընկերության» ներկայացումներին, որտեղ խաղացել է մի շարք դերեր`
- Վիկտոր Կրիլովի «Սիրեցյալը» - Տանյա
- Մոլիերի «Ժորժ Դանդեն» - Կլոդին
- Ֆ. Շիլլերի «Սեր և խարդավանք» - Լուիզա
- Լ. Ն. Տոլստոյի «Լուսավորության պտուղները» - Տանյա։
1889 թվականին Մարիա Լիլինան ամուսնանում է Կոնստանտին Սերգեևիչ Ստանիսլավսկու հետ, 1898 թվականին միանում նրա ստեղծած Գեղարվեստական թատրոնի թատերախմբին ՝ դառնալով Մոսկվայի գեղարվեստական թատրոնի առաջատար դերասանուհիներից մեկը։ Անտոն Չեխովը բարձր է գնահատել Լիլինայի տաղանդը, ով մարմնավորել է Մաշային «Ճայ» պիեսի բեմադրությունում, Սոնյային՝ «Քեռի Վանյա»-ում, Նատաշային՝ «Երեք քույր» ֆիլմում և Անյային՝ «Բալենու այգում»։ Վասիլի Կաչալովը բարձր է գնահատել Լիլինայի դերը իր ստեղծագործությունների «տարածման» գործում[3]։ Վերջին անգամ Լիլինան հանդես է եկել Մոսկվայի գեղարվեստական թատրոնի բեմում 1941 թվականի հոկտեմբերի 11-ին Լև Տոլստոյի վեպի հիման վրա բեմադրված «Աննա Կարենինա» ներկայացման մեջ։ Ստանիսլավսկու մահից հետո նա գլխավորում էր վերջինիս հիմնադրած Օպերային դրամատիկական ստուդիան։
Դերեր գեղարվեստական թատրոնում խմբագրել
- 1898 - Անտոն Չեխովի «Ճայը» - Մաշա
- 1899 - Հենրիկ Իբսենի «Հեդդա Հաբլեր» - Թեա Էլֆշտեդտ
- 1900 - Ալեքսանդր Օստրովսկու «Ձյունանուշը» - Ձյունանուշ
- 1900 - Անտոն Չեխովի «Քեռի Վանյա» - Սոնյա
- 1901 - Անտոն Չեխովի «Երեք քույր» - Նատաշա
- 1901 - Գերհարդ Հաուպտմանի «Միքայել Կրամեր» - Լիզա Բենշ
- 1903 - Հենրիկ Իբսենի «Հասարակության հիմնասյունները» - Բեթի
- 1904 - Անտոն Չեխովի «Բալենու այգին» - Անյա
- 1905 - Ս. Ա. Նայդենովա - «Անառակ որդին» - Նադեժդա Միխայլովնա
- 1906 - Ալեքսանդր Գրիբոյեդովի «Խելքից պատուհաս» - Լիզա
- 1907 - Կնուտ Համսունի «Կյանքի դրաման» - տիկին Կարենո
- 1907 - Լեոնիդ Անդրեևի «Մարդու կյանքը» - հյուր
- 1907 - Ս. Ա. Նայդենովի «Պատերը» - Մատրինա
- 1909 - Կնուտ Համսունի «Արքայական դարպասների մոտ» - Էլինա
- 1911 - Անտոն Չեխովի «Բալենու այգին» - Վարյա
- 1911 - Լև Տոլստոյի «Կենդանի դիակ» - Աննա Դմիտրիևնա Կարենինա
- 1912 - Իվան Տուրգենևի «Գավառական» - Դարիա Իվանովնա
- 1912 - «Որտեղ բարակ է, այնտեղ կկոտրվի» Ի. Ս. Տուրգենև - Վերա Նիկոլաևնա
- 1913 - Ֆեոդոր Դոստոևսկու «Չար ոգիներ» վեպի հիման վրա բեմադրված «Նիկոլայ Ստավրոգին» - կաղ
- 1913 - Մոլիերի «Երևակայական հիվանդը» - Տուանետա
- 1921 - Նիկոլայ Գոգոլի «Ռևիզոր» - Աննա Անդրեևնա
- 1924 - Ալեքսանդր Օստրովսկու «Յուրաքանչյուր իմաստուն մարդու համար բավականաչափ պարզություն կա» - Տուրուսինա
- 1925 - Ալեքսանդր Գրիբոյեդովի «Խելքից պատուհաս» - Խլեստով
- 1927 - Վ. Վ. Իվանովի «Զրահապատ գնացք 14-69» - Նադեժդա Լվովնա
- 1928 - Վ. Պ. Կատաևի «Հափշտակիչները»- Յանինա
- 1931/32 - Ֆեոդոր Դոստոևսկի «Քեռու երազը» - Կարպուխին
- 1934/1935 - Անտոն Չեխովի «Բալի այգին» - սպասուհի
- 193? - Նիկոլայ Գոգոլի «Մեռած հոգիներ» - Կարոբոչկա
- 1937 – Լև Տոլստոյի «Աննա Կարենինա» - կոմսուհի Վրոնսկայա
Ընդգրկվել է ներկայացումներում խմբագրել
- «Խելքից պատուհաս» — կոմսուհի-թոռնուհի
- «Երեք Քույրեր» — Օլգա
Պարգևներ խմբագրել
- ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ (01.16.1933)
- ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ (26.10.1923)
- Լենինի շքանշան (27/10/1938)
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան (05/03/1937))
Գրականություն խմբագրել
- Мария Петровна Лилина. [Сб. материалов]. М.: ВТО, 1960. — 304 с.
- Виленкин В. Я. М. П. Лилина // Ежегодник МХАТ. 1943. М., 1945.
- Мастера МХАТ. М—Л., 1939.
- Станиславский К. С. Моя жизнь в искусстве.
- Волков Н. Д. Театральные портреты. М., 1969.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Лилина Мария Петровна // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ Шверубович В. В. О людях, о театре и о себе. — М.: Искусство, 1976. — 431 с.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Лилина, Мария Петровна // Энциклопедия «Кругосвет».
- М. П. Лилина на сайте МХТ
- Игнатьева М. Станиславский и Лилина: история отношений // Станиславский. 2007. № 4, 5. — Ч. 1(չաշխատող հղում), ч. 2(չաշխատող հղում)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարիա Լիլինա» հոդվածին։ |