Մարիա Բեզոբրազովա
Մարիա Բեզոբրազովա ((ռուս.՝ Мари́я Серге́евна Безобра́зова), ի ծնե՝ Սոլովյովա (ռուս.՝ Соловьёва), 1863 - 1919), ռուս մանկագիր, մեմուարիստ, թարգմանիչ։ «Եղբայր Վլադիմիր Սոլովյովի մասին հիշողություններ» հուշագրությունների հեղինակ։
Մարիա Բեզոբրազովա | |
|---|---|
| Ծնվել է | 1863 |
| Վախճանվել է | 1919 |
| Մասնագիտություն | գրող |
| Լեզու | ռուսերեն |
| Ամուսին | Պավել Բեզոբրազով |
Պատմաբան Սերգեյ Սոլովյովի դուստրը, պատմաբան Պավել Բեզուսովի կինը, փիլիսոփա Վլադիմիր Սոլովյովի, գրող Վսևոլոդ Սոլովյովի, բանաստեղծուհի Պոլիքսենա Սոլովյովայի քույրը։
Կենսագրություն խմբագրել
Մարիա Բեզոբրազովան ծնվել է 1863 թվականին Ռուսական կայսրությունում՝ հայտնի ռուս պատմաբան Սերգեյ Միխայլովիչ Սոլովյովի և Պոլիքսենա Վլադիմիրովա Սոլովյովայի ընտանիքում։ Մարիայից բացի, ընտանիքում եղել են դուստրեր Վերան, ապագա բանաստեղծուհի Պոլիքսենան, Վսևլոդ (գրող), Վլադիմիր (հայտնի փիլիսոփա), Միխայիլ (մանկավարժ և թարգմանիչ) եղբայրները։ 1888 թվականին (այլ տվյալներով՝ 1886 թվականին) Մարիա Սերգեևնան ամուսնացել է պատմաբան-բյուզանդագետ Պավել Բեզոբրազովի (1859-1918)՝ հայտնի սենատորի՝ տնտեսագետ և ակադեմիկոս Վ. Պ. Բեզոբարովի որդու հետ։ Ամուսնության ընթացքում ծնվել է երեք դուստր[1]։ Երիտասարդները որոշ ժամանակ ապրել են Մոսկվայում, իսկ հետո Մարիա Սերգեևնան ստիպված է եղել երկար ժամանակով մեկնել Ուկրաինա։ Մարիա Սերգեևնան այդ ընթացքում զբաղվել է գրական աշխատանքով, գրել երեխաների համար[2]։ 1899 թվականին համագործակցել է «Կանանց գործ» ամսագրի հետ[3]։ 1905-1907 թվականների հեղափոխությունից հետո Մարիա Բեզոբրազովան որոշ ժամանակ ապրել է Փարիզում, որտեղ հաճախ այցելել է Մերեժկովսկիների սրահ։ Նրա այցերի մասին հիշում էր Դ. Ս. Մերեժկովսկու կինը՝ Զ. Ն. Հիպպիուսը։
|
Ի դեպ, Փարիզում այդ ժամանակ ապրել է Վլ. Սոլովյովի ավագ քույր Մարի Սերգեևնա Բեզոբրազովան։ (Ես ընկերացել եմ Սանկտ Պետերբուրգում կրտսերի՝ Պոլիքսենայի հետ)։ Բեզոբրազովան հաճախ եղել է մեր մոտ իր ազգակցի հետ, ում մոտ այն ժամանակ ապրում էր։ Եվ պարզվեց, որ այդ ազգակիցն ինչ որ ժամանակ հայտնի գեղեցկուհին, որն իր վրա հրավիրել է նույնիսկ Ալեքսանդր Երկրորդի ուշադրությունը (նա եղել է գթության քույր 1877 թվականի պատերազմին), և հարսնացուն է եղել, այո, թերևս, և Վլ. Սոլովյովի միակ սերը։ Հարսանիքը խափանվեց (որքանով կարելի է դատել նրա վերջերս տպագրված նամակներից) հարսի քմահաճույքի և անկայունության պատճառով։ - З. Н. Гиппиус, Собрание сочинений в пятнадцати томах. Т. 6. «Живые лица» — М.: Русская книга, 2002
|
|
Մ. Ս. Բեզոբրազովայի ազգակիցը, որի մասին հիշատակում է Զ. Ն. Հիպիուսը, Եկատերինա Վլադիմիրովնա Սելենինան էր, ի ծնե՝ Ռոմանովա, որը 1877-1878 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմում եղել է գթության քույր, Վլադիմիրի և Մարիա Սոլովյովի զարմիկն էր[4]։ Մարիա Սերգեևնայի մասին Անդրեյ Բուգաևն իր «Դարի սկիզբ» գրքում հիշատակել է. «նույնպես գունատ է, նույնպես նյարդային, նույնպես ամեն ինչ հասկացող է, հայտնվում է Մարիա Սերգեևնան, Մ. Ս. Սոլովյովայի քույրը, և ամեն ինչ հասկանում էր, նույնիսկ ավելին, քան մյուսները»[5]։
1908 թվականին պետերբուրգյան «Անցած տարիներ» ամսագիրը հրատարակել է Մարիա Բեզոբրազովայի «Հիշողություններ եղբայր Վլադիմիր Սոլովյովի մասին»-ը։ Այդ հուշագրությունները մինչ օրս հայտնի բանաստեղծի և իդեալիստ փիլիսոփայի կենսագրության աղբյուր են։ Դրանք հիմնականում վերաբերում էին նրա կենցաղային կյանքին։ Փոքր-ինչ անդրադարձել է եղբոր և Սոֆյա Բահմետևայի հարաբերությունների հուշագրությանը, որին փիլիսոփան անվանում էր իր հարսնացու։ Սոլովյովի հասարակական հայացքներին Մարիա Սերգեևնան գրեթե չի անդրադարձել, բացառությամբ նրա ֆիլոսեմիտիզմի (այս կապակցությամբ Մարիա Սերգեևնան գրել է, որ ինքը, անկախ եղբորից, մեծ համակրանքով էր վերաբերվում հրեա ժողովրդին) և 1890-ականների կեսերին Վ. Ս. Սոլովյովի վերջին հրապարակային ելույթի դրվագը Մոսկվայում, որից հետո ներքին գործերի նախարար Ի. Դ. Դելյանովի կողմից նրան արգելվել էին հրապարակային դասախոսությունները։ Քննադատ-դեկադենտ և կրոնի փիլիսոփա Դմիտրի Մերեժկովսկին Մ. Ս. Բեզոբրազովայի հուշերի գրախոսության մեջ «Համր մարգարե» վերնագրված անկրկնելի կրթությամբ գրողը գրել է, որ իր հիշողությունները «ինքնին բավականին մակերեսային են, դրանք արժեքավոր են և հետաքրքիր, կապվածհանգուցյալ գրողի կյանքին և անձի մասին տեղեկությունների աղքատությանը։ Ամեն դեպքում, լսել նրանց և խորհել նրանց մասին արժե»[6]։
Հայտնի ռուս փիլիսոփա Ա. Ֆ. Լոսևը կարծիք է հայտնել, որ «Մ. Ս. Բեզոբրազովան լիովին չի հասկացել, թե ով և ինչ է նրա եղբայրը նրա անձի ներքին բովանդակության իմաստով։ Դրա համար էլ նրա ներկայացրած տեղեկությունները, որոնց ճշմարտացիության մեջ մենք չենք կասկածում, պետք է մեկնաբանել ներքին կյանքի ընդհանուր նկարագրի հետ կապված»։ Ինչ վերաբերում է փիլիսոփայի հուշամատյան կենսագրության փաստական շարադրանքի հավաստիությանը, Ա. Ֆ. Լոսևը չէր կասկածում[7]։ Ե. Մ. Լոպատինան (Ելցովա) Սոլովյովի մասին Մ. Ս. Բեզոբրազովայի հիշողությունները համարում էր նրա մասին գրված ամենալավը և իր մասին գրածներից ամենաճշմարիտը։
Մարիա Սերգեևնան մահացել է Հոկտեմբերյան հեղափոխության ժամանակ, տարբեր աղբյուրներ նշում են նրա մահվան տարին ենթադրաբար 1918 կամ 1919 թվական։ Մ. Ս. Բեզոբրազովայի կյանքի վերջին օրերի մասին մեզ հայտնի է նույն Ե. Մ. Լոպատինայի «Երազներն անմխիթար են» հիշողություններից. «Երբ բոլշևիզմը վերջնականապես մեզ ցույց տվեց, նրա ավագ աղջիկը, որը հոգեկան հիվանդ էր, մահացավ։ Ամուսինը նույնպես, իսկ նա երկու կրտսեր դուստրերի հետ անհետ կորեց։ Լուր կար, որ նա էլ մահացավ»։ 1921 թվականին «Գիտություն և դրա աշխատողներ» ամսագիրը հաղորդում էր, որ Պ. Վ. Բեզոբրազովը Պետրոգրացում «մահացել է հյուծումի ծայրահեղ մեծ հակրիքից։ Նրա կինը՝ պատմաբան Սոլովյովի դուստրը և փիլիսոփայի քույրը, մահացել է նույն պատճառով» 1919 թվականին։
Մատենագրություն խմբագրել
Безобразова М. С. Воспоминания о брате Владимире Соловьёве // Минувшие годы. — 1908. — Մայիս. — С. 128—166.
Безобразова M. С. Воспоминания о брате Владимире Соловьёве. — В кн. Вл. Соловьёв: Pro et contra. Личность и творчество Владимира Соловьёва в оценке русских мыслителей и исследователей. Антология. Т. I. — СПб., Издательство Русского Христианского гуманитарного института, 2000. — С. 302—339. — Серия «Русский путь»;
Безобразова M. С. История одного воробья : Рассказ для детей / С рис. Allegro [П. С. Соловьёвой]. — СПб.: журн. «Тропинка», 1911. — 112 с. : ил.;
Безобразова M. С. Горе и радость : Рассказы / Рис. и обл. Т. Гиппиус. — Москва : Т-во И. Д. Сытина, 1916. — 160 с. : ил.; 23. — (Библиотека «Тропинки» / Под ред. П. Соловьёвой и Н. Манасеиной);
Безобразова M. С. Был ли Вл. Соловьёв католиком? — Русская мысль, 1915. № 11;
Диль Шарль По Греции. Археологические прогулки" Пер. с фр. М. Безобразовой. — М.: Издание М. и С. Сабашниковых, 1913 (Серия «Страны, века и народы»);
Диль Шарль Византийские портреты. Вып. 1-2. Пер. с фр. М. Безобразовой. Предисловие П. Безобразова. — М.: Издание М. и С. Сабашниковых, 1914 (Серия «Страны, века и народы»);
Буассье Гастон Пер. с фр. М. Безобразовой. Археологические прогулки по Риму. — М.: Издание М. и С. Сабашниковых, 1915 (Серия «Страны, века и народы»).
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Лопатина Е. М. Сны нездешние (К двадцатипятилетию кончины Вл. С. Соловьёва) // Вл. Соловьёв: Pro et contra : Личность и творчество Владимира Соловьёва в оценке русских мыслителей и исследователей. Антология. — СПб. : Издательство Русского Христианского гуманитарного института, 2000. — Т. 1. — («Русский путь»).
- ↑ «Стефанос». Русская литература и культурная жизнь. XX век. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 15-ին.
- ↑ Горбунов Ю. А. «Писательницы России (Материалы для биобиблиографического словаря)». Безобразовы. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 16-ին.
- ↑ Гиппиус З. Н. Живые лица // Собрание сочинений в пятнадцати томах. — М. : Русская книга, 2002. — Т. 6.
- ↑ Белый А. Начало века // Воспоминания : в 3 т. / Лавров А. В. — М. : Худож. лит., 1990. — Кн. 2. — С. 150. — 687 с. — (Литературные мемуары). — 200 000 экз. — ISBN 5-280-00518-5.
- ↑ Мережковский Д. С. В тихом омуте // Полное собрание сочинений : Немой пророк. — М. : Типография т-ва И. Д. Сытина, 1914. — Т. XVI. — С. 122. — 207 с.
- ↑ Лосев А. Ф. Вл. Соловьёв. — М.: Мысль, 1983. — С. 26. — 208 с. — (Мыслители прошлого). — 60 000 экз.
Գրականություն խմբագրել
Мережковский Д. С. В тихом омуте // Полное собрание сочинений : Немой пророк. — М. : Типография т-ва И. Д. Сытина, 1914. — Т. XVI. — С. 122. — 207 с.
Соловьёв, Сергей Михайлович (поэт) Воспоминания. Сост., подгот. текста и коммент. С. М. Мисочник, В. В. Нехотина; Вступит. ст. А. В. Лаврова. М.: Новое литературное обозрение, 2003. — 496 с. — (Россия в мемуарах). ISBN 5-86793-212-5