Մարիամի մահը

Մարիամի մահը;
տեսակ	գեղանկար
նկարիչ	Կարավաջո[…]
տարի	1600 և 1604
բարձրություն	369 ± 0 սանտիմետր
լայնություն	245 ± 1 սանտիմետր
ուղղություն	բարոկկո
ժանր	հոգևոր արվեստ
նյութ	յուղաներկ և կտավ
գտնվում է	Լուվրի 712 սենյակ
հավաքածու	Լուվրի գեղանկարի բաժին
սեփականատեր	Վինչենցո I Գոնզագա, Չարլզ I Ստյուարտ, Լյուդովիկոս XIV և Everhard Jabach?
պատվիրատու	Laerzio Cherubini?
հիմնական թեմա	Death of the Virgin Mary?
	պատկերված են
	http://www.louvre.fr/en/oeuvre-notices/death-virgin, http://www.louvre.fr/jp/oeuvre-notices/%E3%80%8A%E8%81%96%E6%AF%8D%E3%81%AE%E6%AD%BB%E3%80%8B, https://www.wga.hu/html/c/caravagg/07/45death.html, https://www.wga.hu/html/c/caravagg/07/45death1.html կայք
	Ծանոթագրություններ;
	The Death of the Virgin by Caravaggio Վիքիպահեստում

Մարիամի մահը, իտալացի նկարիչ Կարավաջոյի նկարը, Բարոկկոյի խոշորագույն ներկայացուցիչներից մեկը։ Աստվածածնի վերափոխման մասին դավանաբանական հարցերը թևածում էին օդում շատ ավելի վաղ, Կարավաջոյի նկարից շատ առաջ և մնում էին չլուծված ընդհուպ մինչև 20-րդ դարի վերջը, երբ Պիոս 12-րդ պապը դոգմատ է հռչակում Աստվածածնի վերափոխման մասին՝ մի կողմ թողնելով նրա ֆիզիկական մահվան փաստը։ Միայն 1997 թվականին այս փաստը հաստատվել է Հովհաննես Պողոս II պապի կողմից^[7]։ Սակայն կաթոլիկ աշխարհում դարերով տիրում էր այն համոզմունքը, որ Մարիամը երկինք է բարձրացել կենդանի և այս համոզմունքը իր արտացոլումն է գտել արվեստի մի շարք գործերում։ Կարավաջոյի նկարը կաթոլիկ արվեստի վերջին խոշոր աշխատանքն է, որում պատկերված է Մարիամի մահը առանց համբարձման չնչին ակնարկի։

Պատմություն խմբագրել

Նկարը Տրաստևերեում գտնվող Սանտա Մարիա դելա Սկալա կարմելիտական եկեղեցու համար պատվիրել է պապի փաստաբան Լաերցո Չերուբինին։ Աշխատանքի վերջնական արդյունքը բացասական ռեակցիա է առաջացրել։ Ուրբանոս VIII պապի պալատական բժիշկ Ջուլիո Մանչինին կարծում էր, որ Կարավաջոն Աստվածածնի համար որպես բնորդուհի է օգտագործել անառակի կամ սիրուհու^[8]։ Ջովանի Բելորին կարծում էր, որ նկարի չընդունման դրդապատճառը Աստվածածնի անպատշաճ դիրքն է^[9]։ Այսպես թե այնպես համայնքը հրաժարվել է նկարն ընդունել՝ այն փոխարինելով Կավարաջոյի հետնորդներից մեկի՝ Կարլո Սարաչենիի նկարով^[10]։

Պիտեր Պաուլ Ռուբենսի հանձնարարությամբ, որը նկարի մեջ տեսել էր Կավարաջոյի լավագույն աշխատանքներից մեկը, այն ձեռք է բերել Մանտույայի դուքս Վինչենցո Գոնզագան։ Դուքս Ջովանի Մանի պատվիրակը մեկ շաբաթով կազմակերպել է նկարի ցուցադրությունը Վիա դել Կորսոյում գտնվող իր տանը^[11], որտեղ խստիվ արգելվել է կրկնօրինակումը^[12]։ Հռոմը լքելուց առաջ նկարը երկու շաբաթ ցուցադրվել է Սուրբ Լուկիի ակադեմիայում, բայց Կավարաջոն այդ ժամանակ ընդմիշտ հեռացել էր Հռոմից Ռանուչո Տոմասոնիի մահվան պատճառով։

Դուքսի հավաքածուն 1627 թվականին վաճառվել է անգլիացի թագավոր Կարլոս I-ին։ Կարլոսի մահապատժից հետո 1649 թվականին հավաքածուն վաճառքի է հանվել և այն ձեռք է բերել հայտնի կոլեկցիոներ Ժաբակը։ 1671 թվականին նա վաճառել է հավաքածուն Լյուդովիկոս XIV-ին թագավորական հավաքածուի համար, որտեղ այն մնացել է մինչև Ֆրանսիական հեղափոխությունը և որից հետո դարձել է պետության սեփականությունը^[8]։ Ներկայումս նկարը պահպանվում է Լուվրում։

Նկարագրություն խմբագրել

Թեմատիկայով, լրջությամբ և լուսանկարչական բնականությամբ նկարը մոտ է Կարավաջոյի՝ Վատիկանի պատկերասրահում գտնվող «Դագաղ դրվելուն»։ Կերպաները պատկերված են գրեթե իսկական չափսերով։ Մարիամը, որը պառկած է գլուխը մի կողմ թեքած, հագին ունի հասարակ կարմիր հանդերձ և նկարված է խիստ թախծալի ռեալիզմով։ Կարավաջոն ամբողջությամբ հրաժարվել է Աստվածամոր սրբությունը ընդգծելու պատկերագիտական ավանդույթից և նրա պատկերում չի մնացել աստվածային սարսուռ, որը բնորոշ է կրոնական թեմայով նկարներին, բացի քիչ տեսանելի թելանման լուսապսակից^[13]։

Կոմպոզիցիան կառուցված է Մարիամի՝ նկարի կենտրոնական թեմայի շուրջ։ Նրան շրջապատում են հուսաբեկ առաքյալները Մարիամ Մագդաղենացու հետ միասին։ Մյուս կերպարները անկանոն կանգնած են հետևում։ Մարդկանց հոծությունը և նրանց վարքագծային դիրքերը կենտրոնացնում են հանդիսատեսի հայացքը անշունչ մարմնին։ Կարավաջոն՝ մութ ու մռայլ կտավների վարպետը, խուսափում է հույզերի հաղորդման մաներիզմական բազմաձևությունից։ Նա մեծ վիշտը ցույց է տալիս ոչ դեմքերի արտահայտությամբ, այլ այն ափի մեջ թաքցնելու ձգտմամբ՝ կարծես հաստատելով, որ իրական սուգը վշտալի լռության մեջ է, ոչ թե եղերամայրերի արթնության։ Չհետևելով դավանական սյուժեի մանրուքներին՝ Կարավաջոն լցնում է խլացված դրվագը անհավանական հոյակապությամբ՝ ուժեղացնելով դրամատիկ էֆեկտը նկարի վերևի մասում պատկերված արյունոտ-կարմիր կտորով^[13]։

Նկարիչը կերպարներին և նրանց հագուստներին ծավալ հաղորդելու համար օգտագործում է լուսաստվերի փոքրագույն նրբերանգներ։ Բայց առաջին հերթին այդ հնարքը հաղորդում է վառ մաքուր լույսի տակ պառկած հանգուցյալի ներկայությունը։ Լույսի բաշխումը ստիպում է հանդիսատեսի աչքին շարժվել Աստվածամոր դեմքից դեպի վշտից կռացած Մագդաղենացին, հետո դեպի առաքյալների մարմինները և վերջապես ամբողջ նկարին^[13]։

Ազդեցություն խմբագրել

«Մարիամի մահը» պատկերագիտական հեղափոխության վառ օրինակ է։ Հեռավորություն պահելով մոդայի մաներիստական հավակնոտությունից՝ նկարիչը արվեստ է ներմուծել նոր հզոր ոճ։ Նա կտավի վրա դրել է պատկերի սրբության հետ կապ չունեցող մարդկային կեղծ հույզերի անցկացման խնդիրը և դրանով մեծ ազդեցություն ունեցել 17-րդ դարի կերպարվեստի կոնցեպցիայի զարգացման վրա^[13]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Hibbard H. Caravaggio — Oxford, Boulder: Westview Press, 1985. — P. 198. — ISBN 978-0-06-430128-2
↑ Bellori G. P. Le vite de' pittori, scultori et architetti moderni (իտալ.) — Roma: 1672. — P. 213.
↑ Askew P. Caravaggio's 'Death of the Virgin' (first edition) — 1990. — P. 3. — ISBN 978-0-691-03983-1
↑ Atlas (ֆր.)
↑ ^5,0 ^5,1 Կազմեք ցանկեր, ոչ թե պատերազմ — 2013.
↑ ^6,00 ^6,01 ^6,02 ^6,03 ^6,04 ^6,05 ^6,06 ^6,07 ^6,08 ^6,09 ^6,10 ^6,11 ^6,12 ^6,13 Joconde (ֆր.) — 1975.
↑ General Audience - 25 June 1997, sections 3 and 4
↑ ^8,0 ^8,1 Friedlaender, Walter Caravaggio Studies. — 1974. — Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1955. — С. 195—197. — ISBN 0691003084
↑ Bellori, Giovanni Pietro Vite de'Pittori, Scultori et Architetti Moderni, Parte Prima. — Rome: Mascardi, 1672. — С. 213.
↑ Hibbard, Howard Caravaggio. — Oxford: Westview Press^[en], 1985. — С. 198—206. — ISBN 9780064301282
↑ Graham-Dixon, Andrew Caravaggio: A Life Sacred and Profane. — Penguin Books Limited^[en], 2011. — ISBN 9780241954645
↑ Vodret, Rossella; Belinda Granata Not Only Caravaggio // Caravaggio's Rome: 1600-1630 / Rossella Vodret. — Milan: Skira Editore S.p.A., 2012. — Т. Essays. — С. 64. — ISBN 9788857213873
↑ ^13,0 ^13,1 ^13,2 ^13,3 Alfandari, Agnes. «Death of the Virgin». Louvre. Արխիվացված է օրիգինալից 2023-02-13-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարիամի մահը» հոդվածին։

[_1fd456285eb2bc9b-1] Hibbard H. Caravaggio — Oxford, Boulder: Westview Press, 1985. — P. 198. — ISBN 978-0-06-430128-2

[_ac6c5d96a6c8a4ac-2] Bellori G. P. Le vite de' pittori, scultori et architetti moderni (իտալ.) — Roma: 1672. — P. 213.

[_e9fac2bea925f90f-3] Askew P. Caravaggio's 'Death of the Virgin' (first edition) — 1990. — P. 3. — ISBN 978-0-691-03983-1

[_1dba63524d645acb-4] Atlas (ֆր.)

[_474d820eae8c414f-5] 5,0 ^5,1 Կազմեք ցանկեր, ոչ թե պատերազմ — 2013.

[_562bc2f618561105-6] 6,00 ^6,01 ^6,02 ^6,03 ^6,04 ^6,05 ^6,06 ^6,07 ^6,08 ^6,09 ^6,10 ^6,11 ^6,12 ^6,13 Joconde (ֆր.) — 1975.

[7] General Audience - 25 June 1997, sections 3 and 4

[Friedlaender-8] 8,0 ^8,1 Friedlaender, Walter Caravaggio Studies. — 1974. — Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1955. — С. 195—197. — ISBN 0691003084

[Mascardi-9] Bellori, Giovanni Pietro Vite de'Pittori, Scultori et Architetti Moderni, Parte Prima. — Rome: Mascardi, 1672. — С. 213.

[Hibbard-10] Hibbard, Howard Caravaggio. — Oxford: Westview Press^[en], 1985. — С. 198—206. — ISBN 9780064301282

[Graham-Dixon-11] Graham-Dixon, Andrew Caravaggio: A Life Sacred and Profane. — Penguin Books Limited^[en], 2011. — ISBN 9780241954645

[Vodret-12] Vodret, Rossella; Belinda Granata Not Only Caravaggio // Caravaggio's Rome: 1600-1630 / Rossella Vodret. — Milan: Skira Editore S.p.A., 2012. — Т. Essays. — С. 64. — ISBN 9788857213873

[alfandari-13] 13,0 ^13,1 ^13,2 ^13,3 Alfandari, Agnes. «Death of the Virgin». Louvre. Արխիվացված է օրիգինալից 2023-02-13-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.

[7]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]