Մարդիկ և գազաններ

Մարդիկ և գազաններ; ռուս.՝ Люди и звери
Երկիր	ԽՍՀՄ; Արևելյան Գերմանիա
Ժանր	դրամա
Թվական	1962
Լեզու	ռուսերեն
Ռեժիսոր	Սերգեյ Գերասիմով
Սցենարի հեղինակ	Սերգեյ Գերասիմով
Կինոընկերություն	Մաքսիմ Գորկու անվան կինոստուդիա, DEFA գեղարվեստական ֆիլմերի ստուդիա և DEFA
Տևողություն	178 րոպե

«Մարդիկ և գազաններ» (ռուս.՝ «Люди и звери»), խորհրդային գեղարվեստական ֆիլմ, որը նկարահանել է ռեժիսոր Սերգեյ Գերասիմովը^[2]^[3] Տամարա Մակարովայի սցենարով։

Սյուժե խմբագրել

Սյուժեի հիմքում Կարմիր բանակի հրամանատար Ալեքսեյ Իվանովիչ Պավլովի դրամատիկ ճակատագիրն է։ 1942 թվականի հունվարին Մգայի մոտ գերի ընկնելով և հայտնվելով տեղահանված անձանց թվում՝ հերոսը միանգամից չի որոշել վերադառնալ ԽՍՀՄ։ Տասնյոթ տարի օտարության մեջ մնալուց հետո Ալեքսեյը վերադառնում է հայրենիք։ Ալեքսեյը գնում է իր հարազատ եղբոր մոտ՝ Սևաստոպոլ։

Նա պատահաբար հանդիպում է բժիշկ Աննա Անդրեևնային, որին փրկել էր մահվանից շրջափակված Լենինգրադում։ Նա ճանապարհորդում է ավտոմեքենայով Մոսկվայից և նույնպես գնում է հարավ՝ իր դստեր՝ Տանյայի հետ։ Նա առաջարկում է Ալեքսեյին միանալ իրեն։ Ալեքսեյը ճանապարհին պատմում է իր կյանքի մասին։

Առաջին կանգառը նրանք անում են ջրամբարի ափին, որտեղ ընթրում են։ Գիշերը Ալեքսեյը հիշողությունների գիրկն է ընկնում։ Արգենտինայում՝ եղեգի հատման ժամանակ, նա հիվանդացել է։ Կառավարիչը նրան վռնդում է։ Նրա հետ ճամբարում եղած Վասիլի Կլյաչկոն և նրա ընկեր Սավվատեևը գնում են կառավարչի մոտ՝ վիճարկելու նրա որոշումը։ Նրանց դիմավորում է կալվածքի տիրուհին։ Հիշողությունները ավարտվում են, և առավոտյան Ալեքսեյը շարունակում է ճանապարհը դեպի հարավ։

Գյուղում վթար է տեղի ունենում. հարբած վարորդը բեռնատար ավտոմեքենայով բախվում է կաթ տեղափոխող մեքենային։ Աննա Անդրեևնան առաջին օգնություն է ցուցաբերում և մեկնում է բուժկետ, իսկ Ալեքսեյը և Տանյան մնում են գյուղում։ Նա կիսվում է աղջկա հետ իր մտքերով․ «Յուրաքանչյուր մարդու մեջ նստած է գազան», բայց կան առանց գազանների մարդիկ․ «նրանց վրա է հենվում հողը»։ Այնուհետև նա պատմում է ճամբարներում իր կատարած եզրակացությունների մասին․ սկզբում Մայդանեկում, ապա՝ Դախաուում, իսկ պատերազմի վերջում՝ Բուխենվալդում։ Մայդանեկից նա փորձել է միայնակ փախչել, Դախաուից փախել են չորս հոգով։ Հետո պատմում է, թե ինչպես Գերմանիայի կապիտուլյացիայից առաջ Բուխենվալդից նրանց ազատել են ամերիկացիները։ Նա նամակ է գրել իր եղբորը, քանի որ բոլոր մյուս մտերիմները զոհվել էին շրջափակված Լենինգրադում, սակայն պատասխան չի ստացել։ Պատմում է, թե ինչպես է աշխատել Սուդանում, Կանադայում և Արգենտինայում։ Գիշերը նա կրկին տարվում է հիշողություններով։ Պարզվել է, որ այն կալվածքի տիրուհին, որտեղ աշխատել է Ալեքսեյը, ռուս է, նրա ազգանունը Շչերբացկայա է, իսկ գերմանացի ամուսնու ազգանունով՝ Խարտման։ Նա աշխատանքի է ընդունում Ալեքսեյին որպես լաքեյ և վարորդ։ Ծանոթացնում է նրան իր ազգականի հետ։ Այնուամենայնիվ, Ալեքսեյը վիճում է Մարիա Նիկոլաևնայի հետ այն բանից հետո, երբ նա մեկնել է Ռուսաստան և հայտարարել է, որ «Ռուսաստանը աղքատների երկիր է, երկրում կորել են բոլոր իդեալները»։ Հետո հիշողությունները դադարում են, բացվում է առավոտը, և նրանք նորից գնում են դեպի հարավ։ Ճանապարհին նա պատմում է, որ Արգենտինայից հետո տեղափոխվել է Համբուրգ, որտեղ աշխատել է որպես վարորդ-մեխանիկ երկու եղբայրների մոտ, որոնցից ավագի անունը Զիգֆրիդ է։ Նրանք մշտապես փորձել են Ալեքսեյի համբերությունը և ցուցաբերել ֆաշիստական տրամադրություններ։ Նրանց մոտ էր գալիս Կեսար Կաստոն (Տուլկե), որը դրական էր տրամադրված էր Ալեքսեյի հանդեպ։ Այնուհետև Ալեքսեյն անսպասելիորեն հանդիպում է իր հին ընկերներին՝ Կլյաչկոյին և Սավատեևին։ Այնուհետև Ալեքսեյը վիճում է եղբայրների հետ և հեռացնում։ Նա սրճարանում ծեծկռտուք է սարքում իր ընկերներ Կլյաչկոյի ու Սավատեևի հետ այն պատճառով, որ նրանք չեն կիսում հայրենիք վերադառնալու իր հայացքները։ Ալեքսեյն անելանելիությունից փորձում է ինքնասպան լինել․ նա կախվում է, բայց նրան փրկում է գերմանացի ֆրաու Վիլդեն։ «Առաջին բանը, որ ես տեսա, երբ ինձ դուրս հանեցին օղակից, Մարդու դեմքն էր»․ այսպես է արտահայտվում նրա մասին Ալեքսեյը։ Այնուհետև պատմությունը դադարում է, և նրանք մտնում են Զապորոժիե՝ Աննայի ու Տատյանայի հարազատների մոտ։ Ամառային տնակից դուրս է վազում Վարվառա Անդրեևնան (Օլեսյա Իվանովա)՝ Աննա Անդրեևնայի քույրը, ով խոսում է վայրկյանում 5 բառ արագությամբ և հարցնում, թե ինչ է պատահել։ Այն բանից հետո, երբ գնդացրային արագությամբ հարևանը խոսում է այն մասին, որ նույնպես սպասում է իր ամուսնուն գործարանից, կինը որդուն ուղարկում է գործարան՝ իմանալու, թե ինչ է պատահել։ Դեռահասն առանց խնդիրների հայտնվում է պողպատահալման արտադրամասում՝ իր հետ վերցնելով Ալեքսեյին։ Ալեքսեյն ականատես է լինում նոր գլանման հաստոնի թողարկմանը։ Գործարանում աղմուկ է բարձրանում, և երբ նվագախումբն սկսում է նվագել, իբր գործարկման պատվին, նրա ձայնը չի լսվում։ Այնուհետև տեղի է ունենում խնջույք և հնչում են տարբեր ժողովրդական երգեր՝ «Знову цвітуть каштани», «Ой ти, Галю, Галю молодая…»: Այնուհետև ցույց են տալիս Ալեքսեյի եղբոր ընտանիքը, որն ստանում է նրա նամակը։ Բայց եղբոր կինը՝ Վալենտինա Սերգեևնա Պավլովան (Նատալյա Մեդվեդևա) չի ցանկանում, որ եղբայրը գա և բացահայտում է, որ արդեն 15 տարի է, ինչ այդ նամակները ստանում և այրում, իսկ Պետյան բոլոր հարցաթերթիկներում նշում է, որ եղբայրը մեռած է։ Վալենտինան ցանկանում է այրել նաև այդ նամակը։ Եղբայրները չեն կարողանում հանդիպել, բայց իրավիճակը փրկում է Տատյանան։ Նա գնում է Պետյայի որդու՝ Յուրիի (Սերգեյ Նիկոնենկո) մոտ և նրան պատմում է Ալեքսեյի մասին, որը նրա հարազատ հորեղբայրն է։ Եղբայրները հանդիպում են

Այլ փաստեր խմբագրել

Ֆիլմի մի քանի տեսարաններ նկարահանվել են Զապորոժիեում, ավտոմեքենայի ուղանցման դրվագը և մեծ քաղաքի ծայրամասի համայնապատկերը՝ Խարկովում, ինչպես նաև ցուցադրված է պատերազմից հետո վերականգնված Սևաստոպոլը։ Առանձին տեսարաններ նկարահանվել են Կուբայում և ԳԴՀ-ում։
Ֆիլմի սկզբում Տանյան կարդում է Վսևոլոդ Ռոսդեստվենսկու «Ճանապարհորդություն» բանաստեղծությունը («Ոսկե իլիկ» ժողովածու, 1921)։
Մարիա Նիկոլաևնա Խարտման-Շչերբացկայան ցույց է տալիս Մ. Նեստերովի «Դմիտրի, ցարևիչն սպանված» (ռուս.՝ «Дмитрий, царевич убиенный») նկարը^[4]։
Նիկոլայ Երեմենկոն, որը ֆիլմում գլխավոր դեր է կատարում, գերի է ընկել 1942 թվականին և համակենտրոնացման ճամբարում է եղել մինչև պատերազմի ավարտը։

Դերերում խմբագրել

Նիկոլայ Երեմենկո ավագ^[5] – լեյտենանտ Ալեքսեյ Իվանովիչ Պավլով
Տամարա Մակարովա – Աննա Անդրեևնա Սոբոլևա
Ժաննա Բոլոտովա^[6] – Տանյա Սոբոլևա
Վիտալի Դորոնին – Պյոտր Իվանովիչ Պավլով, Ալեքսեյի եղբայրը
Նատալյա Մեդվեդևա – Վալենտինա Սերգեևնա Պավլովա, եղբոր կինը
Սերգեյ Նիկոնենկո – Յուրի Պավլով
Օլեսյա Իվանովա – Վարվառա Անդրեևնա, Աննա Անդրեևնայի քույրը
Անաստասիա Ֆիլիպովա – Ստեպանիդա Գավրիլովնա, տատ
Միխայիլ Գլուզսկի – Վասիլի Կլյաչկո
Վադիմ Զախարչենկո – Սավատեև
Տատյանա Գավրիլովա – Մարիա Նիկոլաևնա Խարտման-Շչերբացկայա
Սերգեյ Գերասիմով – Կոնստանտին Կոնստանտինովիչ Լվով-Շչերբացկի
Մ. Ռուվել – Ֆրաու Վիլդե
Ստանիսլավ Միխին – պետավտոտեսչության տեսուչ
Իյունգե – Զիգֆրեդ
Ռուսսե – Օտտո
Վերներ Տյոլկե (լուսագրերում՝ Վ. Տուլկե) – Կեսար
Ստանիսլավ Բորոդոկին – Վովկա
Մայա Բուլգակովա – Գալինա
Մանեֆա Սոբոլևսկայա – խոտանոցով տան տիրուհին
Ռաիսա Կոնյուխովա – խուտորաբնակ
Կոնստանտին Բարտաշևիչ – Կուզնեցով, գործարանի տնօրեն

Նկարահանող խումբ խմբագրել

Սցենարի հեղինակ՝ Սերգեյ Գերասիմով, Տամարա Մակարովա
Ռեժիսոր՝ Սերգեյ Գերասիմով
Օպերատոր՝ Վլադիմիր Ռապոպորտ
Նկարիչ՝ Բորիս Դուլենկով, Մարիամ Բիխովսկայա
Երաժշտությունը՝ Արամ Խաչատրյանի

Ծանոթագրություններ խմբագրել

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Люди и звери на Красном ТВ
Хроменко А. Люди и звери на заводе // Остров свободы. — 02.02.2011. — № 5 (271). Архивировано из первоисточника 4 Մարտի 2016.

[_7b7b2e4878cb04e4-1] 1,0 ^1,1 DEFA film database

[2] Похороны куклы | Colta.ru

[3] Берберова Нина Николаевна. Чайковский (Весь текст) - ModernLib.Ru

[4] Евгений Леонов. “Письма сыну”

[5] Мама Николая Еременко-младшего Галина Орлова: «Коля был неисправимым мечтателем..."

[6] Народной артистке России Жанне Болотовой исполняется 75 лет

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

Մարդիկ և գազաններ ռուս.՝ Люди и звери
Երկիր	ԽՍՀՄ Արևելյան Գերմանիա
Ժանր	դրամա
Թվական	1962
Լեզու	ռուսերեն
Ռեժիսոր	Սերգեյ Գերասիմով
Սցենարի հեղինակ	Սերգեյ Գերասիմով
Կինոընկերություն	Մաքսիմ Գորկու անվան կինոստուդիա^[1], DEFA գեղարվեստական ֆիլմերի ստուդիա^[1] և DEFA
Տևողություն	178 րոպե