Վիքիպեդիա

Մասնակից:Zhanna Simonyan/Ավազարկղ

Photo of an old disk from the 1990s.
Բազմաթիվ հիպերտեքստային գեղարվեստական ստեղծագործություններ վաճառվում է սկավառակների վրա ձայնագրված։ Դրանցից մեկը Շելի Ջեքսոնի «Patchwork Girl »-ն է(1993)։

Էլեկտրոնային գրականություն կամ թվային գրականություն,գրականության ժանր,ներառող աշխատանքներ, որոնք ստեղծված են հատուկ թվային սարքերի համար(համակարգիչներ,պլանշետներ և բջջային հեռախոսներ)։ Էլեկտրոնային գրականության աշխատանքը կարելի է սահմանել որպես «կառույց, որի գրական գեղագիտությունը կախված է հաշվարկից», «ստեղծագործություն, որը կարող է գոյություն ունենալ այն հարթակում, որի համար մշակվել է, գրվել կամ կոդավորվել՝ թվային հարթակում»[1]։ Սա նշանակում է․որ այդ աշխատանքները տպագրելը հեշտ չէ կամ ընդհանրապես հնարավոր չէ, քանի որ տեքստի հիմնական էլեմենտները տպագրության ենթական չեն։

Սահմանումներ

խմբագրել

Ն․ Քեթրին Հեյլսը էլեկտրոնային գրականությունը բացատրում է որպես «թվայանածին» գրականություն, որը նախատեսված է համակարգչով կարդալու համար[2] ՝ բացատրելով, որ դրա մեջ չեն մտնում էլեկտրոնային գրքերը և թվայնացված տպագիր գրականությունը։ Մեկ այլ սահմանում առաջարկել է Էլեկտրոնային գրականության կազմակերպությունը․ «այն աշխատանքներն են, որոնք ներառում են կարևոր գրական ասպկետ և օգտվում են անհատական կամ ցանցային համակարգչի տրամադրած հնարավորութոյւններից և համատեքստից»։ Այն կարող է ներառել հիպերտեքստային գեղարվեստական գրականություն, անիմացիոն պոեզիա (հաճախ անվանում են կենդանի պոեզիա) և թվային պոեզիայի այլ տեսակներ, գրական չատբոտեր, համակարգչի ստեղծած պատմվածքներ կամ պոեզիա, գեղարվեստական ինսստալացիաներ՝ նշանակալից գրական ասպեկտներով, ինտերակտիվ գեղարվեստական և սոցիալական մեդիայի գրական օգտագործումները։

Էլեկտրոնային գրականության սահմանումը վիճարկելի է այս ոլորտում․ խիստ սահմանումները քննադատվում են արժեքավոր ստեղծագործությունները բացառելու համար, իսկ թույլ սահմանումները այնքան անհասկանալի են, որ պիտանի չեն[3]։ Սքոթ Ռեթբերգը պնդում է,որ սահմանումների բազմազանությունը նրա կիրառելիության ճկունությունն է, որը հնարավորություն է տալիս նոր հարթակների ի հայտ գալուն պես ընդգրկել նոր ժանրեր[3]։

Պատմություն

խմբագրել

1950-ականներ

խմբագրել

Թվային մեդիայի համար առաջին աշխատանքները գրվել են համակարգչային գիտակների կողմից։ Քրիստափոր Ստրեչի սիրային նամակների ալգորիթմը,որը գրվել է 1652թվականին Մանչեստեր Մարկ 1 համակարգչի համար, էլեկտրոնային գրականության առաջին օրինակն է[4][5][6]։ Սա համակցված պոեզիայի օրինակ է, որը հաճախ անվանում են նաև գեներատիվ պոեզիա։

1960-ականներ

խմբագրել

1966 թվականին Ջոզեֆ Վեյզենբաումը ստեղծել է «Էլիզա» չատբոտը՝ հիմք դնելով խոսակցական գրական արտեֆակտերի և բոթերի նոր ժանրի[7]։

1970-ականներ

խմբագրել

1975-76 թվականներին Վիլլ Քրաուդերը ծրագրավորել է« Մեծ քարանձավի արկածները»խաղը (հայտնի է նաև «Արկածներ»անվանմամբ)։ Համարվում է համակրգծային արկածային խաղերի առաջիններից։ Այն ներկայացնում էր մի պատմություն, որից հետո ընթերցողն ընտրում էր՝ որ ուղղությամբ գնա։ Ընտրությունների արդյունքում կամ ընթերցողը հասնում էր վերջին կամ վաղաժամ մահանում։ Այս ոչ գծային ձևաչափը հետագայում ընդօրինակում է տեքստային արկածային խաղ՝ Զորկը,որը ստեծվել էր 1977-79-ականներին Մասաչուսեթի տեխնոլոգիական ինստիտուտի մի խումբ ուսանողների կողմից։Այս երկու խաղերը ինտերակտիվ գեղարվեստական գրականության առաջին օրինակներն, ինչպես նաև առաջին տեսախաղերը։

1980-ականներ

խմբագրել

80-ականները եղան փորձարկումների ժամանակաշրջան, սակայն ոլորտը այնքան համակցված չէր, որ մարդիկ միմյանցից տեղյակ չէին։1984 թվականին BASIC հարթակում Բարրի Ֆիլիպ Նիկոլը հրատարակեց «Առաջին ցուցադրություն․Համակարգչային պոեմները»։ Ջուդի Մելոյը հրատարակեց «Uncle Roger»-ը 1986/1987թվականններին The WELL հարթակում։ Մայքլ Ջոյսի «Afternoon, a story» ցուցադրվել է կոնֆերանսի ժամանակ և հետագայում հրապարակվել Eastgate Systems հարթակում։

Թվային արտիստները նույնպես ստեղծել են ուժեղ գրական էլեմենտներ պարունակող աշխատանքներ, որոնց ազդել են էլեկտրոնային գրականության դաշտի վրա։ Վառ օրինակներից է Ջերեմի Շոի «The Legible City»-ին (1989)[8]։

1990-ականներ

խմբագրել

«Storyspace school»-ը նկարագրում է վաղ 90-ականները[9]։Այն կազմված էր Storyspace-ի միջոցով ստեղծված աշխատանքներից, ծրագիրը մշակվել է Ջեյ Դեյվիդ Բոլթերի և Մայքլ Ջոյսի կողմից 1980-ականներին[10]։ Նրանք 1990 թվականին ծրագիրը վաճառեցին Eastgate Systems-ին՝ ծրագրային ապահովության մի փոքրիկ ընկերության,որը մինչ այսօր պահպանել և դեռ թարմացնում է կոդը Storyspace-ում[11]։ Storyspace-ը և այլն նման ծրագրեր օգտագործում են հիպերտեքստ տեքստում հղումներ տալու համար։Հիպերտեքստ օգտագործող գրականությունը հաճախ անվանվում է հիպերտեքստային գեղարվեստական գրականություն։ Սկզբում այս պատմությունները ձայնագրվում էին սկավառակների վրա, հետագայում՝ CD-ների[12]։Մինչ այսօր էլ ստեղծվում է հիպերտեքստային գեղարվեստական գրականություն՝ ոչ միայն Storyspace-ի միջոցով, նաև այլ ծրագրերի միջոցով, ինչպիսին է Twine-ը.

Այս ժամանակաշրջանի հաջոված գործերից են Ստյուարտ Մոլթրոփի «Victory Garden»-ը, Շելլի Ջեքսոնի «Patchwork Girl»-ը (1995) և Դինա Լարսենի գործերը։

Տասնամյակի վերջում գեղինակները սկսեցին գրել համացանցում։Սքոթ Ռեթբերգի, Ուիլյամ Գիլեսպիի, Դիրկ Սթրաթոնի և Ֆրենկ Մարքվատի համահեղինակային «The Unknown» հիպերտեքստային վեպը 1998 թվականին շահել է the trAce/Alt-X հիպերտեքստային մրցույթում[13]։Այն նաև տեղ է գտել Էլեկտրոնային գրականության հավաքածուի երկրորդ հատորում և վերլուծվել է մի շարք գիտնականների կողմից[14][15][16][17]։

Էլեկտրոնային գրականության կազմակերպությունը հիմնադրվել է 1999 թվականին Սքոթ Ռեթբերգի, Ռեբերտ Քուվերի և Ջեֆֆ Բալովիի կողմից և գործում է մինչ օրս՝ անց կացնելով ամենամյա գիտաժողովներ, առցանց քննարկումներ և կատարելով հրապարակումներ։

2000-ականներ

խմբագրել
 
Ցանցային վիզուալիզացիա, որը ցույց է տալիս էլեկտրոնային գրականության աշխատանքները, որոնք մեջբերում են էլեկտրոնային գրականության վերաբերյալ երկու կամ ավելի թեկնածուական ատենախոսություններ, որոնք պաշտպանվել են 2002-ից 2008 թվականներին: Առաջանում են չորս հստակ ժանրեր՝ ինտերակտիվ գեղարվեստական գրականություն, գեներատիվ ստեղծագործություններ, հիպերտեքստային գեղարվեստական գրականություն և ավելի շատ փորձարարական վեբ հիպերտեքստեր և պոեզիա[18]։
 
2009-2013 թվականներին պաշտպանված էլեկտրոնային գրականության թեկնածուական ատենախոսությունները ցույց են տալիս ժանրային տեղաշարժ: Դասական հիպերտեքստային գեղարվեստական գրականությունը դեռ առկա է (կարմիր շրջանակը), ինչպես նաև փորձարարական վեբ տեքստերը, ինտերակտիվ գեղարվեստական գրականությունը և գեներատիվ ստեղծագործությունները: Երկու նոր տարբեր ժանրեր են առաջացել՝ կինետիկ պոեզիա և թվային պոեզիայի տեղադրման արվեստը[19]։

Ճապոնիայում բջջային վեպերը տարածում գտան վաղ 2000-ականներին[20]։Նմանատիպ ժանրեր ի հայտ եկան նաև այլ երկրներում, որտեղ տեքստային հաղորդագրությունները լայն տարածում ունեին, դրանց շարքում էին Հնդկաստանը[21] և Եվրոպան[22]։

Հյուսիսային Ամերիկայում համցանցը դառնում էր էլեկտրոնային գրականության հիմնական տիրույթը։Քեյթլին Ֆիշերի «These Waves of Girls»-ը (2001) հիպերմեդիա վեպ էր, որը պատմում էր աղջկա օրիորդության մասին պատմություններ՝օգտագործելով պատկերներ և ձայներ,ինչպես նաև հղումներ և տեքստեր։Տալան Մեմոթթի «Lexia to Perplexia»-ը (2000) առաջարկում էր բարդ տեսողական և տեքստային շերտեր, որոնք երբեմն շփոթեցնում և բարդացնում էին ընկալումը[23]։Լիզա Սվանստորմը նկարագրել է այն որպես «էլէեկտրոնային գրականության գեղեցիկ և խճճված պատառիկ»[24]։

ՔԵյթ Պուլինգերի «Inanimate Alice »-ը այնպիսի ստեղծագործության օրինակ է, որը ստեղծվել է որպես համցանցային նորավեպ, այնուհետև տարածում գտել տարբեր մեդիա հարթակներում, ինչպիսիք են անիմացիան և VR փորձը։Այնպիսի աշխատանքները, ինչպիսիք են Նոյ Վարդրիփ-Ֆրույնի և նրա համախոհների ստեղծած «The Impermanence Agent»-ը, բացահայտեցին համացանցի՝ ընթերցողի համար պատմությունը համապատասխանեցնելու կարողությունը.[25]։

Էլեկտրոնային գրականության վերաբերյալ 44 թեկնածուական ատենախոսությունների վերլուծությունը, որը հրապարակվել է 2002-2013 թվականներին [9] ցույց տվեց բացահայտեց հստակ տեղաշարժ այս ժամանակահատվածում ատենախոսությունների հեղինակների կողմից վկայակոչված ժանրերում։ 2002 և 2008 թվականների ընթացքում վերը նշված ստեղծագործությունները բաժանվել են 4 տարբեր ժանրերի՝ ինտերակտիվ գեղարվեստական, գեներատիվ գրականություն, դասական հիպերտեքստային գեղարվեստական գրականություն (հիմնականում ձայնագրված սկավառակի վրա կամ տպագրված) և վեբ հիպերտեքստեր՝ ներառյալ փորձարարական աշխատանքներ և պոեզիա.[9]

2010-ականներ

խմբագրել

Սմարտֆոնների և պլանշետների տարածումը զարկ տվեց էլեկտրոնային գրականությանը, որը ուսումնասիրում էր սենսորային էկրանը: Այդ գործերից էին Սամանթա Գորմանի և Քանիզարոյի «Pry»-ը (2014)[26], Քեյթ Պուլինգերի «A Ghost Story»-ին[4]:

Նետպրով, իմպրովիզացիոն և համագործակցային գրությունը մեկ այլ ժանր է, որը զարգացել է 2000 և 2010- ականներին[27][28]։ Ինստապոեզիան, պոեզիայի տեսողական ոճ է, որը բնորոշ է Instagram-ին և մեծ ճանաչում է վայելում այնտեղ[29]։

Քանի որ մեքենայական ուսուցումը արագ զարգացավ բնական լեզուն մշակելու և խորքային ուսումնասիրության ոլորտում, հեղինակները սկսեցին փորձարկույմներ կատարել և գրել AI- ով[30][31]։ Դեյվիդ Ջեվ Ջոնսոնի «ReRites» բանաստեղծության օրինակ է, որը գրվել է մարդ-AI համագործակցությամբ։

2003-2013 թվականներին լույս տեսած ատենախոսությունների մեջ դեռ հիշատակվում էին հիպերտեքստային գեղարվեստական, ինտերակտիվ գեղարվեստական, փորձարարական վեբ տեքստերի և գեներատիվ տեքստերի բազմաթիվ ստեղծագործություներ, սակայն թվային պոեզիան նույնպես նշվում է որպես նշանակալից ժանր, որտեղ ատենախոսությունների հեղինակները գրում են թվային պոեզիայի երկու տարբեր ուղությունների՝ կինետիկ պոեզիայի և արվեստի պատկերասրահների պոետիկ ինստալացիաների մասին։ Այս աշխատություններից շատերը գրվել էին 1980 թվականից մինչ վաղ 2000- ականներ, հետևաբար նրանք գիտական տեսանկյունից ավելի հետաքրքիր կլինեին, քան 2010- ականներին հրատարկված ստեղծագործական աշխատանքները[9]։

Գիտություն

խմբագրել

Հիպերտեքստ և կիբերտեքստ

խմբագրել

Թվային գրականությունը պահանջում է, որ տվյալ գրականությունը կարդացվի անպայման թվային միջավայրում։ Էսպեն Ջ. Արսեթը իր «Cybertext: Perspectives on Ergodic Literature» գրքում գրել է,որ «այսպիսի տեքստերում հնարավոր է հայտնաբերել, խճճվել և բացահայտել նոր ուղղիներ՝ ոչ թե փոխաբերության միջոցով, այլ տեքստային մեքենայի տոպոլոգիական կառուցվածքների»[32]:

Պատմական պեղումներ

խմբագրել

Կան բազմաթիվ պատմություններ էլեկտրոնային գրականության և նրա կատարած դերի մասին։ Սքոթ Ռեթբերգի «Էլեկտրոնային գրականությունը» ավելի լայն պատկերավում է տալիս, մինչդեռ ավելի մասնագիտակցված գրքերում խոսվում է ժանրերի և ժամանակարշջանի մասին, ինչպիսիք են՝ Քրիս Ֆանկհաուզերի «Նախապատմական թվային պոեզիան» [33] և Աստրիդ Էնսլինի «Նախնական վեբ թվային տպագրությունը» և «Էլեկտրոնային գրականության պատմությունը»[34]։

Պահպանում և արխիվացում

խմբագրել

Էլեկտրոնային գրականությունը, ըստ Հեյլսի, մեկ տասնամյակ հետո կորցնում է իր պիտանելիությունը «մեդիայի փոփոխականության» պատճառով։ Այդ իսկ պատճառով մեծ են ռիսկերը, որը էլեկտրոնային գրականությունը տպագրված գրականության կողքին պարզապես կանհետանա[35]։ Մյուս կողմից էլ, դասականները, ինչպիսին է Մայքլ Ջոյսի «Afternoon, a story»- ն (1987) մինչ այսօր էլ կարդում են, և դրանք վերաթողարկվել են CD- ների վրա, իսկ 1990-ականների պարզ HTML հիպերտեքստային գեղարվեստական գրականությունը դեռ հասանելի է առցանց տարբերակով և հնարավոր է կարդալ ժամանակակից բրաուզերներում։

Որոշ կազմակերպություններ հակված են պահպանելու էլեկտրոնային գրականության աշխատանքները: Մեծ Բրիտանիայում գործող «Թվային պահպանության կոալիցիան» նպատակադրված է ընդհանուր առմամբ պահպանել թվային ռեսուրսները, մինչդեռ Էլեկտրոնային գրականության կազմակերպության PAD (Պահպանում / Արխիվացում / Տարածում) նախաձեռնությունը առաջարկել է, թե ինչպես պետք է մտածել նախքան էլեկտրոնային գրականություն գրելը և հրատարակելը, նաև թե ինչպես չգործող հարթակներից ստեղծագործությունները տեղափոխել ժամանակակից տեխնոլոգիաներ[36][37]։Էլեկտրոնային գրականության հավաքածուն էլեկտրոնային գրականության հատընտիրների շարք է, որը Էլեկտրոնային գրականության կազմակերպությունը հրատարակել է CD/DVD, ինչպես նաև առցանց տարբերակով: Սա էլ մեկ այլ ռազմավարություն է՝ համոզված լինելու, որ էլեկտրոնային գրականությունը հասանելի կլինի ապագա սերունդներին:

Մերիլենդի հումանիտար գիտությունների ինստիտուտը և Վաշինգտոնի Վանկուվերի պետական համալսարանի էլեկտրոնային գրականության լաբորատորիան[38] նույնպես աշխատում են էլեկտրոնային գրականության և հիպերմեդիայի փաստաթղթավորման և պահպանման վրա:

Տվյլաներ

խմբագրել
  • Էլեկտրոնային գրականության գիտելիքի բազան (ELMCIP)[39] էլեկտրոնային գրականության որոնման աղբյուր է, որը 2022թ սեպտեմբերի 2-ի տվյալներով ընդգրկում է ավելի քան 3851 գրառում
  • Էլեկտրոնային գրականության կազմակերպությանը կից թանգարանը 2022թ սեպտեմբերի 2-ի դրությամբ ունի թվային արվեստի և գրության 38 հավաքածու[40]


Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ Heckman, Davin; O'Sullivan, James (2018). «Electronic Literature: Contexts and Poetics». Literary Studies in the Digital Age: An Evolving Anthology (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018-04-12-ին.
  2. ↑ Hayles, N. Katherine (2008). Electronic Literature: New Horizons for the Literary. South Bend, Indiana: University of Notre Dame Press. էջ 3.
  3. ↑ 3,0 3,1 Rettberg, Scott (2019). Electronic literature. Cambridge, UK. էջ 3. ISBN 978-1-5095-1677-3. OCLC 1028213515.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  4. ↑ 4,0 4,1 Rettberg, Jill Walker (2021). «Speculative Interfaces: How Electronic Literature Uses the Interface to Make Us Think about Technology» (ամերիկյան անգլերեն). doi:10.7273/1xsg-nv26. Վերցված է 2022-10-12-ին. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  5. ↑ Gaboury, Jacob (2013-12-01). «Darling sweetheart: Queer objects in early computer art». Metaverse Creativity. 3 (1–2): 23–27. doi:10.1386/mvcr.3.1-2.23_1.
  6. ↑ Wardrip-Fruin, Noah (2011-06-16). «14. Digital Media Archaeology: Interpreting Computational Processes». Media Archaeology (անգլերեն). University of California Press. էջեր 302–322. doi:10.1525/9780520948518-016. ISBN 978-0-520-94851-8. S2CID 226776992.
  7. ↑ «ELIZA (Encyclopedia entry)». ELMCIP: Electronic Literature Knowledge Base. Վերցված է 2022-10-12-ին.
  8. ↑ «The Legible City | ELMCIP». elmcip.net. Վերցված է 2022-10-17-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Rettberg, Jill Walker (2012). «Electronic Literature Seen from a Distance The Beginnings of a Field». Dichtung Digital (41). hdl:1956/6272.
  10. ↑ Bolter, J. David and Michael Joyce (1987). "Hypertext and Creative Writing", Proceedings of ACM Hypertext 1987, Chapel Hill, North Carolina, United States, pages 41-50
  11. ↑ Barnet, Belinda. "Machine Enhanced (Re)minding: The Development of Storyspace."
  12. ↑ Aarseth, Espen J. Cybertext: Perspectives on Ergodic Literature. Baltimore: Johns Hopkins UP, 1997
  13. ↑ «trAce/Alt-X Hypertext Competition 1998 Results». unknownhypertext.com. 1998. Վերցված է 2017-10-17-ին.
  14. ↑ Kolb, David A. (2012). «Story/Story». Proceedings of the 23rd ACM Conference on Hypertext and Social Media. HT '12. New York, NY, USA: ACM: 99–102. doi:10.1145/2309996.2310013. ISBN 9781450313353. S2CID 208938632.
  15. ↑ Pisarski, Mariusz (2016). «Collaboration in e-literature». World Literature Studies (անգլերեն). 8 (3): 78–89. ISSN 1337-9275.
  16. ↑ Ciccoricco, David (2007-11-25). Reading Network Fiction (անգլերեն). University of Alabama Press. ISBN 9780817315894. «the unknown hypertext gillespie.»
  17. ↑ Desrochers, Nadine; Tomaszek, Patricia (2014). «Bridging The Unknown : An Interdisciplinary Case Study of Paratext in Electronic Literature»: 160–189. hdl:1866/12174. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  18. ↑ Rettberg, Jill Walker (2014). «Visualising Networks of Electronic Literature: Dissertations and the Creative Works They Cite». Electronic Book Review.
  19. ↑ Rettberg, Jill Walker (2014). «Visualising Networks of Electronic Literature: Dissertations and the Creative Works They Cite». Electronic Book Review.
  20. ↑ Kim, Kyoung-hwa Yonnie (2014). «Genealogy of Mobile Creativity: A Media Archaeological Approach to Literary Practice in Japan». In Goggin, Gerald; Hjorth, Larissa (eds.). The Routledge companion to mobile media. New York: Routledge. ISBN 978-0-415-80947-4. OCLC 864429273.
  21. ↑ T, Shanmugapriya; Menon, Nirmala (2018). «Locating New Literary Practices in Indian Digital Spaces». MatLit: Materialities of Literature. 6: 159–174. doi:10.14195/2182-8830_6-1_11. S2CID 194930590.
  22. ↑ Walker, Jill (2005). «Distributed Narrative: Telling Stories Across Networks'». In Consalvo, Mia; Hunsinger, Jeremy; Baym, Nancy (eds.). The 2005 Association of Internet Researchers Annual. New York: Peter Lang. էջեր 91–102.
  23. ↑ Hayles, N. Katherine (2001). «Metaphoric networks in 'Lexia to perplexia'». Digital Creativity (անգլերեն). 12 (3): 133–139. doi:10.1076/digc.12.3.133.3226. ISSN 1462-6268. S2CID 45507019.
  24. ↑ Swanstrom, Lisa (2011). «"Terminal Hopscotch": Navigating Networked Space in Talan Memmott's Lexia to Perplexia». Contemporary Literature (անգլերեն). 52 (3): 493–521. doi:10.1353/cli.2011.0038. ISSN 1548-9949.
  25. ↑ Wardrip-Fruin (1998). «The Impermanence Agent». www.impermanenceagent.org. with Adam Chapman, Brion Moss, and Duane Whitehurst. Վերցված է 2022-10-17-ին.
  26. ↑ Locke, Charley. «You Don't Want to Know What PTSD Is Like, but Pry, a Powerful iOS Game, Tries to Show You Anyway». Wired (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 1059-1028. Վերցված է 2022-10-12-ին.
  27. ↑ Burr, Lauren (2015). «Bicycles, Bonfires and an Airport Apocalypse: The Poetics and Ethics of Netprov». Hyperrhiz: New Media Cultures (11): 1. doi:10.20415/hyp/011.e01.
  28. ↑ Wittig, Rob (2021). Netprov: Networked Improvised Literature for the Classroom and Beyond (անգլերեն). Ann Arbor, MI: Amherst College Press. doi:10.3998/mpub.12387128. ISBN 978-1-943208-28-9. S2CID 245087341.
  29. ↑ Pâquet, Lili (2019). «Selfie‐Help: The Multimodal Appeal of Instagram Poetry». The Journal of Popular Culture (անգլերեն). 52 (2): 296–314. doi:10.1111/jpcu.12780. ISSN 0022-3840. S2CID 167066039.
  30. ↑ Querubín, Natalia Sánchez; Niederer, Sabine (2022-10-31). «Climate futures: Machine learning from cli-fi». Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies (անգլերեն): 135485652211357. doi:10.1177/13548565221135715. ISSN 1354-8565. S2CID 253321350.
  31. ↑ Sloan, Robin; Hamilton, Diane; Triantafyllou, Eugenia; Liu, Ken; Parrish, Allison; Wijeratne, Yudhanjaya; Garcia-Rosas, Nelly Geraldine; Tolabi, Wole; Hebert, Ernest. «Wordcraft Writers Workshop». Woodcraft Writers Workshop. Վերցված է 2022-11-09-ին.
  32. ↑ Aarseth, Espen J. (1997). «Ergodic Literature». Cybertext: Perspectives on Ergodic Literature (PDF). The Johns Hopkins University Press. ISBN 9780801855795.
  33. ↑ Funkhouser, Chris (2007). Prehistoric digital poetry : an archaeology of forms, 1959-1995. Tuscaloosa: University of Alabama Press. ISBN 978-0-8173-8087-8. OCLC 183291342.
  34. ↑ Ensslin, Astrid (2022). Pre-web digital publishing and the lore of electronic literature. Cambridge. ISBN 978-1-108-90316-5. OCLC 1310979695.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  35. ↑ 4 Preservation, Archiving, and Dissemination, Electronic Literature: What is it?
  36. ↑ Montfort, Nick and Noah Wardrip-Fruin "Acid-Free Bits: Recommendations for Long-Lasting Electronic Literature". The Electronic Literature Organization, 2004.
  37. ↑ Alan Liu, David Durand, Nick Montfort, Merrilee Proffitt, Liam R. E. Quin, Jean-Hugues Réty, and Noah Wardrip-Fruin. "2005 "Born-Again Bits: A Framework for Migrating Electronic Literature". Electronic Literature Organization, 2005.
  38. ↑ «Electronic Literature Lab». Electronic Literature Lab (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022-10-12-ին.
  39. ↑ https://elmcip.net/
  40. ↑ https://the-next.eliterature.org/


Գրականություն

խմբագրել
  • Bolter, Jay David. Writing Space: Computers, Hypertext, and the Remediation of Print, Second Edition. Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates, 2001.
  • ---. Remediation: Understanding New Media. Cambridge: MIT Press, 1999.
  • Ciccoricco, David. Reading Network Fiction. Tuscaloosa: University of Alabama Press, 2007.
  • Gendolla, Peter; Schäfer, Jörgen (eds.). The Aesthetics of Net Literature. Writing, Reading and Playing in Programmable Media. Bielefeld (Germany): Transcript, 2007.
  • Glazier, Loss Pequeño. Digital Poetics: the Making of E-Poetries. Alabama, 2002.
  • Hansen, Mark B. N. Bodies in Code: Interfaces With Digital Media. Routledge, 2006.
  • ---. New Philosophy For New Media. Cambridge: MIT Press, 2004.
  • Hayles, N. Katherine. Electronic Literature: New Horizons for the Literary. Notre Dame: University of Notre Dame Press, 2008. http://newhorizons.eliterature.org
  • ---. My Mother Was a Computer: Digital Subjects and Literary Texts. Chicago: University of Chicago Press, 2005.
  • ---. Writing Machines. Cambridge: MIT Press, 2002.
  • Landow, George. Hypertext 3.0: Critical Theory and New Media in an Era of Globalization (Parallax: Re-visions of Culture and Society), 2005
  • ---.Hypertext 2.0: The Convergence of Contemporary Critical Theory and Technology (Parallax: Re-visions of Culture and Society), 1997
  • ---.Hypertext: The Convergence of Contemporary Critical Theory and Technology (Parallax: Re-visions of Culture and Society), 1991
  • ---.Hyper/Text/Theory, 1994
  • Manovich, Lev.The Language of New Media, MIT Press, Cambridge Mass, USA, 2001.
  • Moulthrop, Stuart. You Say You Want a Revolution: Hypertext and the Laws of Media. Postmodern Culture, v.1 n.3 (May, 1991).
  • Pressman, Jessica. "The Strategy of Digital Modernism: Young-hae Chang Heavy Industries' Dakota," Modern Fiction Studies 54(2); 302-26.
  • Schäfer, Jörgen; Gendolla, Peter (eds.). Beyond the Screen. Transformations of Literary Structures, Interfaces and Genres. Bielefeld (Germany): Transcript, 2010.
  • Simanowski, Roberto; Schäfer, Jörgen; Gendolla, Peter (eds.). Reading Moving Letters. Digital Literature in Research and Teaching: A Handbook. Bielefeld (Germany): Transcript, 2010.
  • Tabbi, Joseph. "On Reading 300 Works of Electronic Literature: Preliminary Reflections." On The Human: A Project of the National Humanities Center. July 22, 2009.
  • ---. "Locating the Literary in New Media." Contemporary Literature (Summer 2008). Also online at http://www.electronicbookreview.com/thread/criticalecologies/interpretive.
  • Thacker, Eugene (ed.). Hard_Code: Narrating the Network Society, Alt-X Press, 2001.
  • Wark, McKenzie. "From Hypertext to Codework," Hypermedia Joyce Studies, vol 3, issue 1 (2002).
  • Hispanic Electronic Literature Institutional web of the Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes about hypertext and multimedia fiction.
  • Wikipedia Literatura Electronica Hispanica in Wikipedia.es
  • Strehovec, Janez. Text as Ride. Electronic Literature and New media Art. Morgentown: West Virginia University Press (Computing Literature book series), 2016.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Zhanna_Simonyan/Ավազարկղ&oldid=8633646» էջից