Մայակովսկի

Մայակովսկի, գյուղ Հայաստանի Կոտայքի մարզում` մարզկենտրոնից 40 կմ հարավ-արևմուտք։ Նախկինում կոչվել է Շահապ։

Գյուղ
Մայակովսկի
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	ԿոտայքիԿոտայքի մարզ|Կոտայքի
Այլ անվանումներ	Շահապ
ԲԾՄ	1400 մ
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	2167 մարդ (2012)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Մայակովսկի (Հայաստան)

Տեղադրություն

Մայակովսկի գյուղը գտնվում է Աբովյան քաղաքից 2,5 կմ հարավ - արևելք՝ Նորգյուղ, Արամուս և Բալահովիտ գյուղերի միջակայքում՝ լայնագոգ հարթության վրա։ Ծովի մակերևույթից բարձր է 1410 - 1437 մ։

Անվանում

Մինչև 1940 թվականը հայտնի էր Շահապ անվամբ։

Պատմություն

Մայակովսկի գյուղը միջնադարից եղել է Կոտեից գավառի հայաբնակ գյուղերից մեկը, սակայն 1604 թվականին շահաբասյան բռնագաղթի հետևանքով ամայացել է։ Շահապ անվամբ գյուղը հիշվում է 1760- ական թվականներին այդտեղ գտնվող Գեղարդավանքին պատկանող մի ձիթհանի առնչությամբ։ Սակայն, ի տարբերություն մերձակա Բարձաբի, Կապուտան, Ակունք, Արամուս, Կամարիս, Էլառ և այլ գյուղերի, որոնք բռնագաղթից շատ չանցած վերակենդանացել են որպես հայաբնակ գյուղեր, Շահապը մնացել է սակավամարդ։ Շահապի շենացումն սկսվում է 1820- ական թվականների վերջերին՝ ռուս- պարսկական պատերազմից հետո Խոյ ու Սալմաստ գավառներից հեռացած և այստեղ բնակություն հաստատած հայերի շնորհիվ։ Շահապը համալրվում է Մեծ եղեռնից հետո Վանի և Տարոնի շրջաններից փրկվածներով, իսկ ավելի ուշ՝ նաև Հյուսիսային Արցախից, մասնավորապես Գանձակից բռնագաղթված հայերի հաշվին։

Բնակչություն

Նախնիները հիմնականում գաղթել են 1829-1830 թթ.-ին Սալմաստի գավառի Հիջվազ գյուղից։ Սկսած 1831 թվականից մինչև մեր օրերը հասնող վիճակագրական տվյալների համադրումից երևում է, որ ընդհանուր առմամբ Շահապ-Մայակովսկին արձանագրել է բնակչության հարատև աճ։ Բացասական միտումներ նկատվել են 1838 - 1842 թվականներին բնակիչների մի մասի՝ այլ բնակավայրեր, մասնավորապես Փարպի , Խաթունարխ, Երևան և Թիֆլիս փոխադրվելու, 1914-1931 թվականներին Առաջին աշխարհամարտի և նրան հաջորդած տարիներին։

Մայակովսկու ազգաբնակչության փոփոխությունը.

Տարի	1831	1897	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2001	2011
Բնակիչ	134	532	769	938	904	1143	1609	1727	1830	2161

Տնտեսություն

Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, ծխախոտագործությամբ, պտղաբուծությամբ և բանջարա-բոստանային կուլտուրաների մշակությամբ։

Պատմամշակութային կառույցներ

Մայակովսկիում է գտնվում 1828 թվականին կառուցված Սբ. Գևորգ գմբեթավոր եկեղեցին, Գերեզմանատան Սուրբ Հովհաննես եկեղեցին։

Սուրբ Գևորգ եկեղեցի

Թեև վաղագույն հիշատակության մեջ (1839 թվական) եկեղեցին վկայված է Սբ. Աստվածածին անվամբ, այնուամենայնիվ, արդեն հետագա վավերագրերում (1842 և 1909թվականներ) նույն եկեղեցին հիշվում է Սուրբ Գևորգ անվամբ։ Հարկ է նշել, որ վիմագրում հիշատակված Ղազար քահանա Պողոսյանը Պարսկահայքից իր իսկ հոտի հետ փոխադրված և արդեն Շահապում հովվությունը շարունակած հոգևորականն էր, քանի որ նա ծնվել է 1776 թվականին, քահանա ձեռնադրվել՝ 1810 թվականի մարտի 9-ին։ 1910 թվականին եկեղեցին վերակառուցվել է։

Ճարտարապետություն

Եկեղեցին ունի իր ժամանակաշրջանին հատուկ և լայն տարածքում գտած եռանավ բազիլիկ հորինվածք, կիսաշրջանաձև խորան, ուղղանկյուն հատակագծով զույգ ավանդատներ, արևմտյան և հարավային ճակատներից բացված զույգ մուտքեր։ Խաչաձև կտրվածքով երկու զույգ սյուները պահում են երկկենտրոն՝ սլաքաձև թաղը։ Արտաքուստ երեսապատված է սրբատաշ տուֆով, իսկ ներքուստ՝ սվաղված, որն էլ մասամբ որմնանկարազարդված է։

Գերեզմանատան Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի

1947 թվականին գյուղ այցելած Հ. Եղիազարյանը նշել է.

Գյուղի արևելյան ոզրին կա մի այլ եկեղեցու շենք, դա հին գյուղի եկեղեցին է..., այդ եկեղեցին նույնպես 19-րդ դարի գործ է, շարված է տուֆի անմշակ փոքր կտորներից, ցեխով, տանիքը փայտածածկ է եղել, որն այժմ ամբողջապես քանդված է։

Ճարտարապետություն

Այս եկեղեցին իր չափերով ավելի փոքր է։ Այն ունի միանավ բազլիկ հորինվածք՝ արևմտյան ճակատից բացված մեկ մուտքով և արտաքուստ նույն ճակատին ագուցված գեղաքանդակ մի քանի խաչքարների բեկորներով, ներսում ՝ հյուսիսային որմում՝ մկրտարանի ավազանով։ Այդօրինակ խաչքարի մի բեկոր էլ ագուցված է եկեղեցու ներսում՝ մկրտարանի խորշի մեջ։

Գերեզմանոց

Ներկայումս գյուղն ունի ներեք գերեզմանոց։ Դրանցից ամենահինը գտնվում է գյուղի կենտրոնական մասում՝ Սուրբ Գևորգ եկեղեցուց շուրջ 200 մ հարավ- արևելք։ Իր հնությամբ երկրորդ գերեզմանոցը գտնվում է գյուղի արևելյան եզրին՝ նախկին ծխական, ներկայիս գերեզմանատան Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու շուրջ։ Գյուղի երրորդ գերեզմանոցը գոյացել է վերջին տասնամյակներին և դեռևս պատմական արժեք չի ներկայացնում։

Տես նաև

• Մայակովսկիի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Կոտայքի մարզ)