Մալաթիա
Մալաթիա (թուրքերեն՝ Malatya; հուն․՝ Μαλάτεια, Մալատեյա;[1] ասոր՝ ܡܠܝܛܝܢܐ Malīṭīná)՝ քաղաք և շրջան Թուրքիայի Արևելյան Անատոլիա տարածաշրջանում, Մալաթիայի մարզի կենտրոն։ Բնակչությունը՝ 426,381մարդ[2]։
| Քաղաք | ||
|---|---|---|
| Մալաթիա | ||
| թուրքերեն՝ Malatya | ||
 | ||
| Երկիր |  Թուրքիա | |
| Իլչե | Մալաթիա | |
| Քաղաքապետ | Ահմեթ Չաքըր | |
| Մակերես | 540 կմ² | |
| ԲԾՄ | 954 մ | |
| Պաշտոնական լեզու | թուրքերեն | |
| Բնակչություն | 426․381 մարդ (2012) | |
| Ագլոմերացիա | 494,918 | |
| Ազգային կազմ | թուրքեր, քրդեր, հայեր | |
| Ժամային գոտի | UTC+2 | |
| Հեռախոսային կոդ | +90 422 | |
| Փոստային դասիչ | 44xxx | |
| Ավտոմոբիլային կոդ | 44 | |
| Պաշտոնական կայք | malatya.bel.tr (թուրքերեն) | |
| ||
Միջին բարձրությունը ծովի մակարդակից՝ 954 մետր։
Անվանում խմբագրել
Մալաթիան Փոքր Հայքի հնագույն քաղաքներից է։ Այն Մելիտա անունով հիշատակվում է խեթական Մելիդ, Միլիդա, Մելիդի անուններով, ասորեստանյան և Մելիտեիա անունով՝ ուրարտական սեպագիր արձանագրություններում։ Հայերեն անվանվել է նաև Մելետինե անունով։ Ներկայիս թուրքական պաշտոնական անունն է՝ Մալաթյա։
Պատմություն խմբագրել
Հեթական թագավորությունների ժամանակաշրջանում քաղաքի շրջակայքում գտնվել է Մելիդ (Արսլանթեփե) քաղաքը[3][4]։ Մ.թ.ա. VI դարից մինչ 1071 թ. եղել է Փոքր Հայքի կազմում։ Մանազկերտի ճակատամարտից հետո, 1071 թ. քաղաքը զավթել են սելջուկ թուրքերը, որից հետո մտել է Կոնիայի սուլթանատի կազմ։ XVI դարում գրավվել է Օսմանյան կայսրության կողմից։ Մինչ Հայոց ցեղասպանությունը քաղաքի բնակչության հիմնական մասը կազմել են հայերը։
Պատմական Մալաթիան ժամանակակից Մալաթիայից 7–8 կմ հարավ-արևմուտք էր գտնվում։ Այն այժմ շատ քիչ թվով բնակիչներ ունի, ավերված ու ամայի է, և թուրքերի կողմից ստացել է Էսքի Մալաթիա անունը։ Ջրառատ քաղաք է, նրա տարբեր թաղերում բխում են աղբյուրներ, իսկ ավերված պարսպի տակով հոսում է Թուխմա կոչված գետակը։ Նոր և Հին Մալաթիաները բավական տուժել են 1893 թ. տեղի ունեցած աղետաբեր երկրաշարժից։
Հայտնի մարդիկ խմբագրել
- Հրանտ Դինք, թուրքահայ լրագրող
- Էրմենի Սուլեյման Փաշա, ազգությամբ հայ Օսմանյան կայսրության գլխավոր վեզիր (1655-1656 թթ.)[5][6]
- Չեթին Ալփ, երգիչ
- Ահմեթ Քայա, երգիչ
- Օքթայ Քայնարջա, դերասան
- Մեհմեթ Գյուլեն, ֆուտբոլիստ
Քույր քաղաքներ խմբագրել
Գրականություն խմբագրել
- Հ. Ասմարյան, Մելիտենե-Մալաթիա, Երևան, 1998։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Μαλάτεια, Τουρκία Արխիվացված 2012-08-01 Wayback Machine(հուն.)
- ↑ TURKISH STATISTICAL INSTITUTE Արխիվացված 2014-11-12 Wayback Machine(անգլ.)
- ↑ Hawkins, John D. Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions. Vol. 1: Inscriptions of the Iron Age. Walter de Gruyter, 2000.
- ↑ Strabo Geographica, Translated from the Greek text by W. Falconer (London, 1903);Book XII, Chapter I
- ↑ İsmail Hâmi Danişmend, Osmanlı Devlet Erkânı, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1971, p. 40.
- ↑ Meydan Larousse Büyük Lugât ve Ansiklopedi, 1965
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մալաթիա» հոդվածին։ |