Հիրիկ կեղծ կովկասյան
| Հիրիկ կեղծ կովկասյան | |
 Հիրիկ կեղծ կովկասյան | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Ծնեբեկածաղկավորներ (Asparagales) |
| Ընտանիք | Հիրիկազգիներ (Iridaceae) |
| Ենթաընտանիք | Iridoideae |
| Տրիբա | Irideae |
| Ցեղ | Հիրիկ (Iris) |
| Տեսակ | Հիրիկ կեղծ կովկասյան (I. pseudocaucasica) |
| Միջազգային անվանում | |
| Iris pseudocaucasica | |
Հիրիկ կեղծ կովկասյան (լատին․՝ Iris pseudocaucasica), հիրիկազգիների ընտանիքին պատկանող ծածկասերմ բույս։ Գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։
Նկարագրություն խմբագրել
Սոխուկավոր բույս է։ Ցողունն ունի 10-25 սմ բարձրություն։ 1-1,5 սմ լայնությամբ տերևները տափակ են, երկարությամբ ծալված, մանգաղաձև թեքված և սպիտակ կռճիկային ծայրերով։ Ծաղիկները 2-3 հատ են, բաց երկնագույն, մանուշակագույն կամ կանաչավուն դեղնավուն[1]։
Տարածվածություն խմբագրել
Հայաստանում տարածված է Երևանի (Ուրծի լեռնաշղթայի միջին մաս) և Մեղրու (Այգեձոր, Վարդանաձոր, Գուդեմնիս, Շվանիձոր, Գյումարանց, Նյուվադի) ֆլորիստիկական շրջաններում։ Աճում է նաև Նախիջևանում, Արևելյան Անատոլիայում, Հյուսիսային Իրաքում, Հյուսիսային և Հյուսիսարևմտյան Իրանում[1]։
Էկոլոգիա խմբագրել
Աճում է ստորին և միջին լեռնային գոտիներում՝ ծովի մակարդակից 600-1600 (2000) մ բարձրությունների վրա, ինչպես նաև չոր, քարքարոտ և կավային լանջերին, շիբլյակում և գիհու նոսրանտառում։ Ծաղկում է մարտ-մայիս ամիսներին, պտղաբերում՝ մայիս-հունիսին[1]։
Պահպանություն խմբագրել
Վտանգված տեսակ է։ Տարածման շրջանի մակերեսը 5000 կմ²-ից պակաս է, բնակության շրջանի մակերեսը՝ 500 կմ²-ից պակաս։ Տեսակին, կապված աճելավայրերի պայմանների փոփոխության հետ, սպառնում է տարածման և բնակության շրջանների կրճատում։ Հայաստանի Կարմիր գրքի առաջին հրատարակության մեջ ընդգրկված էր որպես հազվագյուտ տեսակ։ CITES-ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում ընդգրկված չէ[1]։
Պոպուլյացիայի մի մասը պահպանվում է «Արևիկ» ազգային պարկի սահմաններում[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հիրիկ կեղծ կովկասյան» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հիրիկ կեղծ կովկասյան» հոդվածին։ |