Վիքիպեդիա

Հիպօսմիա

Հիպօսմիա, կամ միկրոսմիա հոտառության և հոտերը ճանաչելու ունակության նվազումն է։ Հարակից վիճակը անոսմիան է, որի դեպքում հոտերը չեն կարող հայտնաբերվել[1]։ Հոտառության հետ կապված խնդիրների որոշ պատճառներ են ալերգիաները, քթի պոլիպները, վիրուսային վարակները և գլխի վնասվածքները։ 2012 թվականին ԱՄՆ-ում 40 տարեկան և ավելի բարձր տարիքի մոտ 9,8 միլիոն մարդ ունեցել է հիպօսմիա, իսկ ևս 3,4 միլիոն մարդ ունեցել է անոսմիա (հոտառության բացակայություն)[2][3]։

Հիպօսմիան կարող է լինել Պարկինսոնի հիվանդության շատ վաղ նշան[4]։ Հիպօսմիան նաև ալցհայմերի հիվանդության և Լյուի մարմինների դեմենցիայի վաղ և գրեթե համընդհանուր դրսևորում է[5][6]։ Կյանքի ընթացքում հիպօսմիան կարող է առաջանալ կալմանի համախտանիշի կամ աուտիզմի սպեկտրի խանգարման պատճառով[7]։ Քիմոսենսորային այլ խանգարումների հետ մեկտեղ, հիպօսմիան կարող է լինել COVID-19-ի հիմնական ցուցանիշը[8][9]։

Համաճարակաբանություն խմբագրել

Առողջության և սննդի ազգային հետազոտությունը (NHANES) 2012 թվականին հավաքել է քիմոսենսորային գործառույթների վերաբերյալ տվյալներ (համ և հոտառություն) ԱՄՆ ոչ ստացիոնար քաղաքացիական բնակչության ազգային ներկայացուցչական նմուշում[10][11]։ Հոտառության գործառույթը գնահատվել է 40 տարեկան և ավելի բարձր տարիքի անձանց մոտ՝ 8 կետից բաղկացած հոտի նույնականացման թեստի միջոցով։ Հոտերը ներառում էին սննդի (ելակ, շոկոլադ, սոխ, Խաղող) հոտեր, նախազգուշացնող հոտեր (բնական գազ, ծուխ) և կենցաղային հոտեր (կաշի, օճառ)։ Հոտառության գործառույթների գնահատումը հիմնված էր ճիշտ նույնականացումների քանակի վրա։ Անոսմիայի (հոտառության բացակայում) (0-ից 3 միավոր) 40-49 տարեկան հասակում կազմել է 0,3՝ 80 տարեկան և բարձր տարիքում հասնելով 14,1-ի։ Հիպօսմիայի տարածվածությունը (4-ից 5 միավոր) զգալիորեն ավելի բարձր էր՝ 3,7% 40-49 տարեկան հասակում և 25,9% 80 տարեկան և ավելի բարձր տարիքում։ Երկուսն էլ ավելի տարածված էին աֆրիկյան ծագում ունեցող անձանց մոտ, քան կովկասյան ծագում ունեցող անձանց մոտ։

Քիմոսենսորային տվյալները հավաքվել են նաև NHANES-ի ավելի մեծ նմուշում 2013-2014 թվականներին։ Հոտառության խանգարման տարածվածությունը (0-5 միավոր 8-ից ճիշտ) կազմել է 13,5% 40 և բարձր տարիքի անձանց մոտ։ Եթե 2016-ին նույն տարածվածությունը նկատվեր, ապա գնահատվում է, որ 40 տարեկան և ավելի բարձր տարիքի 20,5 միլիոն մարդ ունեցել է հիպօսմիա կամ անոսմիա[12]։ Բացի այդ, բազմաթիվ ժողովրդագրական, սոցիալ-տնտեսական բնութագրերը և ապրելակերպը գնահատվել են որպես հոտառության նվազման ռիսկի գործոններ։ Վիճակագրական վերլուծության ընթացքում ավելի մեծ տարիքը և արական սեռն, որոնք զուգորդվում են սև և (կամ) ոչ իսպանախոս էթնիկ պատկանելության, ընտանիքի ցածր եկամտի, կրթության ցածր մակարդակի, ալկոհոլի մեծ ընդունման (օրական ավելի քան 4 ըմպելիք) և ասթմայի կամ ինքնուրույն քաղցկեղի պատմության հետ, կապված են ավելի մեծ տարածվածության հետ[13]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ «Book sources - Wikipedia». en.wikipedia.org (անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 27-ին.
  2. ↑ Hoffman, Howard J.; Rawal, Shristi; Li, Chuan-Ming; Duffy, Valerie B. (2016-6). «New chemosensory component in the U.S. National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES): first-year results for measured olfactory dysfunction». Reviews in endocrine & metabolic disorders. 17 (2): 221–240. doi:10.1007/s11154-016-9364-1. ISSN 1389-9155. PMC 5033684. PMID 27287364.
  3. ↑ Hoffman, Howard J.; Rawal, Shristi; Li, Chuan-Ming; Duffy, Valerie B. (2016-06). «New chemosensory component in the U.S. National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES): first-year results for measured olfactory dysfunction». Reviews in Endocrine & Metabolic Disorders. 17 (2): 221–240. doi:10.1007/s11154-016-9364-1. ISSN 1573-2606. PMC 5033684. PMID 27287364.
  4. ↑ Arkoncel, Maria Luisa Cecilia R; Arkoncel, Francis Raymond P; Lantion-Ang, Frances Lina (2011 թ․ մարտի 28). «A case of Kallmann syndrome». BMJ Case Reports. 2011: bcr0120113727. doi:10.1136/bcr.01.2011.3727. ISSN 1757-790X. PMC 3070321. PMID 22700069.
  5. ↑ Arkoncel, Maria Luisa Cecilia R.; Arkoncel, Francis Raymond P.; Lantion-Ang, Frances Lina (2011 թ․ հունվարի 1). «A case of Kallmann syndrome». Case Reports (անգլերեն). 2011: bcr0120113727. doi:10.1136/bcr.01.2011.3727. ISSN 1757-790X. PMID 22700069.
  6. ↑ Arkoncel, Maria Luisa Cecilia R.; Arkoncel, Francis Raymond P.; Lantion-Ang, Frances Lina (2011 թ․ մարտի 25). «A case of Kallmann syndrome». BMJ case reports. 2011: bcr0120113727. doi:10.1136/bcr.01.2011.3727. ISSN 1757-790X. PMC 3070321. PMID 22700069.
  7. ↑ Tonacci, Alessandro; Billeci, Lucia; Tartarisco, Gennaro; Ruta, Liliana; Muratori, Filippo; Pioggia, Giovanni; Gangemi, Sebastiano (2017-01). «[Formula: see text]Olfaction in autism spectrum disorders: A systematic review». Child Neuropsychology: A Journal on Normal and Abnormal Development in Childhood and Adolescence. 23 (1): 1–25. doi:10.1080/09297049.2015.1081678. ISSN 1744-4136. PMID 26340690.
  8. ↑ Lechien, Jerome R.; Chiesa-Estomba, Carlos M.; De Siati, Daniele R.; Horoi, Mihaela; Le Bon, Serge D.; Rodriguez, Alexandra; Dequanter, Didier; Blecic, Serge; El Afia, Fahd (2020-08). «Olfactory and gustatory dysfunctions as a clinical presentation of mild-to-moderate forms of the coronavirus disease (COVID-19): a multicenter European study». European archives of oto-rhino-laryngology: official journal of the European Federation of Oto-Rhino-Laryngological Societies (EUFOS): affiliated with the German Society for Oto-Rhino-Laryngology - Head and Neck Surgery. 277 (8): 2251–2261. doi:10.1007/s00405-020-05965-1. ISSN 1434-4726. PMC 7134551. PMID 32253535.
  9. ↑ Lechien, Jerome R.; Chiesa-Estomba, Carlos M.; De Siati, Daniele R.; Horoi, Mihaela; Le Bon, Serge D.; Rodriguez, Alexandra; Dequanter, Didier; Blecic, Serge; El Afia, Fahd (2020). «Olfactory and gustatory dysfunctions as a clinical presentation of mild-to-moderate forms of the coronavirus disease (COVID-19): a multicenter European study». European Archives of Oto-Rhino-Laryngology. 277 (8): 2251–2261. doi:10.1007/s00405-020-05965-1. ISSN 0937-4477. PMC 7134551. PMID 32253535.
  10. ↑ Xydakis, Michael S; Dehgani-Mobaraki, Puya; Holbrook, Eric H; Geisthoff, Urban W; Bauer, Christian; Hautefort, Charlotte; Herman, Philippe; Manley, Geoffrey T; Lyon, Dina M (2020-9). «Smell and taste dysfunction in patients with COVID-19». The Lancet. Infectious Diseases. 20 (9): 1015–1016. doi:10.1016/S1473-3099(20)30293-0. ISSN 1473-3099. PMC 7159875. PMID 32304629.
  11. ↑ Xydakis, Michael S.; Dehgani-Mobaraki, Puya; Holbrook, Eric H.; Geisthoff, Urban W.; Bauer, Christian; Hautefort, Charlotte; Herman, Philippe; Manley, Geoffrey T.; Lyon, Dina M. (2020-09). «Smell and taste dysfunction in patients with COVID-19». The Lancet. Infectious Diseases. 20 (9): 1015–1016. doi:10.1016/S1473-3099(20)30293-0. ISSN 1474-4457. PMC 7159875. PMID 32304629.
  12. ↑ Liu, Gang; Zong, Geng; Doty, Richard L; Sun, Qi (2016 թ․ նոյեմբերի 9). «Prevalence and risk factors of taste and smell impairment in a nationwide representative sample of the US population: a cross-sectional study». BMJ Open. 6 (11): e013246. doi:10.1136/bmjopen-2016-013246. ISSN 2044-6055. PMC 5129069. PMID 28157672.
  13. ↑ Liu, Gang; Zong, Geng; Doty, Richard L.; Sun, Qi (2016 թ․ նոյեմբերի 9). «Prevalence and risk factors of taste and smell impairment in a nationwide representative sample of the US population: a cross-sectional study». BMJ open. 6 (11): e013246. doi:10.1136/bmjopen-2016-013246. ISSN 2044-6055. PMC 5129069. PMID 28157672.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հիպօսմիա&oldid=9261245» էջից