Հարավային աստղ (վեպ)
Հարավային աստղ (ֆր.՝ L’Étoile du sud), ֆրանսիացի գրող Ժյուլ Վեռնի արկածային վեպը, որը մտնում է «Անսովոր ճանապարհորդություններ» շարքի մեջ։ Վեպը գրվել է 1884 թվականին՝ Անդրե Լորիի հետ համատեղ։ Վեպը հայտնի է նաև «Ադամանդների երկիր» անվանումով։ Վեպի առաջին հրատարակությունը կայացել է Պիեռ Ժյուլ Էտցելի «Magasin d’Éducation et de Récréation» անսագրում 1884 թվականի հունվարի 1-ից (№ 457) մինչև նույն թվականի դեկտեմբերի 15-ը (№ 480)՝ «Հարավային աստղ։ Ադամանդների երկրում» (ֆր.«L’Étoile du sud. Le Pays des diamants») անվանումով։ Առանձին հրատարակությունով վեպը՝ նույն անվանումով, լույս է տեսել 1884 թվականի նոյեմբերի 6-ին։
Հարավային աստղ ֆր.՝ L'Étoile du sud | |
|---|---|
 | |
| Հեղինակ | Ժյուլ Վեռն և Անդրե Լորի |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | գիտական ֆանտաստիկա և արկածային |
| Բնօրինակ լեզու | ֆրանսերեն |
| Ստեղծման տարեթիվ | 1884 |
| Շարք | Անսովոր ճանապարհորդություններ |
| Նախորդ | Համառ Քերաբան |
| Հաջորդ | Արշիպելագը կրակի մեջ |
| Նկարազարդող | Լեոն Բենետ |
| Երկիր | .svg){kind=small} Ֆրանսիա |
| Հրատարակիչ | Պիեր-Ժուլ Հետցել |
| Հրատարակման տարեթիվ | 1884 |
| Թվային տարբերակ | projekt-gutenberg.org/verne/suedster/suedster.html |
 The Vanished Diamond Վիքիպահեստում | |
Սույն վեպը՝ Լեոն Բենետտի 60 նկարազարդումներով, «Արշիպելագը կրակի մեջ» վեպի հետ համատեղ, մտել է «Անսովոր ճանապարհորդություններ»-ի տասնիններորդ «երկակի» հատորի կազմի մեջ, որը լույս է տեսել 1884 թվականի նոյեմբերի 13-ին։
Ռուսերեն լեզվով վեպը թարգմանվել և լույս է տեսել 1886 թվականին Մոսկվայում՝ Վ. Ռիխտերի հրատարակչությունում։ 1907 թվականին այն մտել է Ժյուլ Վեռնի ստեղծագործությունների ամբողջական հավաքածուի քսանիններորդ հատորի կազմի մեջ, որը հրատարակվել է Պ. Պ. Սոյկինի կողմից[1]։
Սյուժե խմբագրել
Վեպի գործողությունները տեղի են ունենում Հարավային Աֆրիկայում՝ ադամանդի հանքավայրերի տարածքում, Գրիգոլանդ շրջանում։ Հողի մեծ մասը գտնվում է հարուստ հանքագործ պարոն Ջոն Ուոտկինսի ենթակայության տակ։ Քաղաքը օրըստօրե ընդարձակվում է՝ շատերը հույս ունեին հարստանալ ադամանդի արդյունահանումով։
Վեպի գլխավոր հերոսը ֆրանսիացի լեռնային ինժեներ Սիպրիեն Մերեն է։ Նա ուղևորվում է Գրիգոլանդ շրջան, որպեսզի ուսումնասիրի ադամանդի ծագումը։ Այնտեղ գտնվելու ընթացքում Սիպրիենը սիրահարվում է պարոն Ջոն Ուոտկինսի դստեր՝ Էլիսին։ Նա ամուսնության առաջարկ է անում Էլիսին, սակայն մերժվում է նրա հոր կողմից՝ փողի պակասության և հասարակական դիրքի պատճառով։ Սիպրիենը հասկանում է, որ կարող է հարստանալ միայն ադամանդի արդյունահանումով և այդ պատճառով իր ընկեր Թոմաս Ստալի հետ որոշում է ադամանդի արդյունահանումով զբաղվել։ Նրանք հող են գնում և սկսում ադամանդ որոնել։ Այդ աշխատանքների համար նրանք վարձում են աֆրիկացիներ։ Սակայն աշխատանքների ժամանակ հանքահորը փլվում է և նրանց հաջողվում է փրկել միայն Մերես Մատակիին։
Սիպրիենը ընկճված է, քանի որ Էլիսի ձառքը խնդրող ավելի հաջողակ փեսացուներ էլ կան, քան ինքը։ Էլիսը խնդրում է նրան վերադառնալ իր աշխատանքներին և հետազոտություններին։ Սիպրիենը որոշում է արհեստական ճանապարհով ադամանդ ստանալ։ Նա աշխատանքի է անցնում և օրերից մի օր վառարանում նկատում է սև ադամանդ։ Նրա փորձը, կարծես թե, հաջողությամբ է պսակվում։ Ադամանդը կշռում է 243 կարատ (48.6 գրամ)։ Էլիսի առաջարկով ադամանդին տալիս են «Հարավային աստղ» անվանումը։
Սիպրիենը ադամանդը հանձնում է Ուոտկինսին՝ Էլիսի համար։ Ուոտկինսը խնջույք է կազմակերպում Սիպրիենի և նրա ստեղծած ադամանդի պատվին, որը ամբողջ խնջույքի ընթացքում գտնվում է պատվանդանի վրա։ Սակայն խնջույքի միջնամասում նրանք նկատում են, որ ադամանդը անհայտացել է։ Անհայտացել է նաև Մատակին։ Բոլոր կասկածները ընկնում են Մատակիի վրա։ Կատաղած Ուոտկինսը հայտարարում է, որ Էլիսին կնության կտա նրան ով կգտնի և կվերադարձնի «Հարավային աստղը»։ Սիպրիենը և Էլիսի ձեռքի հավակնորդ ևս երեք փեսացուներ ուղևորվում են ադամանդի հետևից։
Սիպրիենի հետ՝ Մատակիին փնտրելու, ուղևորվում են նրա ընկերները՝ չինացի Լին և Բարդիկը։ Ճանապարհին նրա երեք մրցակիցները՝ Ֆրիդելը, Ջեյմս Հիլտոնը և Հանիբալ Պանտալակին մահանում են կենդանիների հետ կռվի ժամանակ և հիվանդություններից։ Վերջ ի վերջո Սիպրիենին հաջողվում է գտնել Մատակիին, որը հայտարարում է, որ ադամանդը իր մոտ չի և նա այն չի էլ վերցրել։ Նա փախել է միայն այն պատճառով, որ վախեցել է կախաղան բարձրացվելուց՝ ադամանդի կողոպուտի համար, անարդարացիորեն։ Սիպրիենը Մատակիի հետ վերադառնում է Գրիգոլանդ։
Թվում է ադամանդը վերջնականապես անհայտացել է։ Սակայն այն հայտնաբերվում է շատ անսովոր տեղում։ Պարզվում է այն կուլ է տվել Էլիսի սիրելի ջայլամ Դադան և այն գտնվում է նրա ստամոքսում։ Անզգայնացնելով ջայլամին, նրանք ստամոքսից հանում են ադամանդը։
Բոլոր ադամանդ հանքարդյունահանողները դժգոհ են արհեստական ադամանդ ստանալու Սիպրիենի հայտնագործությունից։ Նրանք ենթադրում են, որ արհեստական ադամանդ ստեղծելով նա լուրջ հարված է հասցնում նրանց և այդ մրցակցությունը իրենց օգտին չի լինի։ Սակայն Սիպրիենին փրկում է Մատակիի խոստովանությունը։ Մատակին խոստովանում է, որ ադամանդը իսկական է և նա է գտել այն հողի տակից՝ սողանքի ժամանակ։ Նա այն տեղադրել է Սիպրիենի վառարանի մեջ ի նշան երախտագիտության և նրա նկատմամբ սիրո։ Չանհանգստանալով ադամանդի ծագման մասին, պարոն Ուոտկինսը նոր խնջույք է կազմակերպում՝ ի նշան ադամանդի վերադարձի։
Պարոն Վանդերգաարտը, որը այդ հողերի նախկին սեփականատերն էր, խնջույքի ժամանակ ներխուժում է և ցույց տալիս վկայականը, ըստ որի, այդ հողերը նորից իր սեփականությունն են և պատկանում են իրեն։
Այդ միջադեպի ժամանակ ադամանդը փշուր-փշուր է լինում։ Պարոն Ջոն Ուոտկինսը, ցնցված այդ ամենից, հաջորդ օրը մահանում է։ Սիպրիենը և Էլիս Ուոտկինսը ամուսնանում են և ապրում երկար ու երջանիկ։
Բովանդակություն խմբագրել
Գիրքը բաժանված է քսան գլուխների։
- Գլուխ առաջին. Ախ այդ ֆրանսիացիները
- Գլուխ երկրորդ. Վանդերգաարտովյան հանքավայրեր
- Գլուխ երրորդ. Առաջին մշակումը
- Գլուխ չորրորդ. Ադամանդ փնտրողների բարքերը
- Գլուխ հինգերորդ. Լուրջ փորձ
- Գլուխ վեցերորդ. Անակնկալ
- Գլուխ յոթերորդ. Ջոն Ուտկինսը մտորում է
- Գլուխ ութերորդ. «Հարավային աստղ»
- Գլուխ իններորդ. Ճանապարհի պատրաստություն
- Գլուխ տասներորդ. Տրանսվաալով
- Գլուխ տասնմեկերորդ. Դավադրություն
- Գլուխ տասներկուերորդ. Դավաճանություն
- Գլուխ տասներեքերորդ. Աֆրիկյան ձիարշավներ
- Գլուխ տասնչորսերորդ. Խոսացող ջայլամը
- Գլուխ տասնհինգերորդ. Կախարդական քարանձավը
- Գլուխ տասնվեցերորդ. Վերադարձ
- Գլուխ տասնյոթերորդ. Վենետիկյան արդարադատություն
- Գլուխ տասնութերորդ. Նոր ծագման ոստիկաններ
- Գլուխ տասնիններորդ. Հրամանատարի արձանը
- Գլուխ քսաներորդ. Անհայտացած «Աստղը»
Կերպարներ խմբագրել
- Սիպրիեն Մերե - երիտասարդ քիմիկոս, վեպի գլխավոր հերոսը
- Ջոն Ստեպլտոն Ուոտկինս - հարուստ հողատեր
- Էլիս Ուոտկինս - Ջոն Ուոտկինսի դուստրը
- Մերես Մատակի - երիտասարդ աֆրիկացի, որին Սիպրիենը սիրում էր և դաստիարակում որպես իր որդի
- Լի - չինացի, Սիպրիենի ընկերը
- Բարդիկ - Սիպրիենի ընկերը
- Ֆարամոնդ Բարտ - Սիպրիենի ընկերը
- Ֆրիդել - Սիպրիենի մրցակիցը
- Ջեյմս Հիլտոն - Սիպրիենի մրցակիցը
- Հանիբալ Պանտալակի - Սիպրիենի մրցակիցը
- Լոպեպե - աֆրիկական ցեղի առաջնորդ
- Ժաննա - Սիպրիենի քույրը
- Նաթան - ադամանդի միջնորդ
- Մատիս Պրետորիուս - Ջոն Ուոտկինսի հարևանը
- Թոմաս Ստալ - Սիպրիենի ընկերը, ադամանդի հետազոտող
- Յակոբ Վանդերգաարտ - ադամանդագործ
Հետաքրքիր փաստեր խմբագրել
- Շոտլանդացի քիմիկոս Ջեյմս Բալլանտեն Հաննեյը 1880 թվականին փորձարկումներ է կատարել արհեստական ադամանդ ստանալու նպատակով։ Հեղինակը յոթերորդ գլխում հիշատակում է նրա անունը։
- Վեպում նկարագրված ադամանդը ունեցել է իր նախատիպը։ 1869 թվականին հայտնաբերվել է 83.5 կարատ քաշով «Հարավային Աֆրիկայի Աստղ» ադամանդը, որը հղկվելուց հետո վեր է ածվել 47.7 կարատ քաշով մաքուր ադամանդի։
Ֆիլմագրություն խմբագրել
Նկարազարդումներ հրատարակությունից խմբագրել
Աղբյուրներ խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հարավային աստղ (վեպ)» հոդվածին։ |