Հավերժական ամուսին
«Հավերժական ամուսինը» (ռուս.՝ Вечный муж), ռուս գրող Ֆյոդոր Դոստոևսկու վեպ, որն առաջին անգամ լույս է տեսել 1870 թվականի «Զարյա» ամսագրում[1]։ Վեպի սյուժեն պտտվում է ազնվական Վելչանինովի և այրի Տրուսոցկու հարաբերությունների շուրջ, ում մահացած կինը Վելչանինովի նախկին սիրեկանն էր։
Հավերժական ամուսին ռուս.՝ Вечный муж | |
|---|---|
.jpg) | |
| Հեղինակ | Ֆյոդոր Դոստոևսկի |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | վեպ |
| Բնօրինակ լեզու | ռուսերեն |
| Լեզու | ռուսերեն |
| Ստեղծման տարեթիվ | 1870 |
| Նկարագրում է | Ռուսական կայսրություն |
| Նախորդ | Ապուշը |
| Հաջորդ | Դևեր |
| Երկիր | .svg){kind=small} Ռուսաստան |
| Հրատարակիչ | Ռուսական պարբերական |
| Հրատարակման տարեթիվ | 1870 |
 The Eternal Husband Վիքիպահեստում | |
Սյուժե խմբագրել
Ալեքսեյ Իվանովիչ Վելչանինովը հողատեր է, ով մնում է Սանկտ Պետերբուրգում մի կտոր հողի վերաբերյալ դատավարության պատճառով։ Նրան այցելում է Պավել Պավլովիչ Տրուսոցկիին՝ իր հին ծանոթին, ով վերջերս այրիացել է։ Վելչանինովը սիրավեպ է ունեցել Տրուսոցկու կնոջ՝ Նատալիայի հետ, և նա հասկանում է, որ ինքը Լիզայի՝ Տրուսոցկու ութամյա դստեր կենսաբանական հայրն է։ Վելչանինովը, ով չի ցանկանում, որ Լիզային մեծացնի հարբեցող մի մարդ, Լիզային բերում է խնամակալ ընտանիք։ Լիզան այնտեղ մահանում է։
Տրուսոցկին այժմ ցանկանում է ամուսնանալ Նադիայի՝ պետական ծառայող Զախլյոբինինի տասնհինգամյա դստեր հետ։ Նա ութ դստրերից վեցերորդն է։ Տրուսոցկին իր հետ տանում է Վելչանինովին՝ իր հարսնացուի մոտ, և նրա համար ապարանջան է գնում։ Տրուսոցկին ծաղրվում է Զախլյոբինինի դուստրերի կողմից և փակվում պահմտոցի խաղալու ժամանակ։ Նադիան ապարանջանը տալիս է Վելչանինովին՝ խնդրելով այն վերադարձնել Տրուսոցկուն և ասել, որ չի ցանկանում ամուսնանալ իր հետ։ Նադիան գաղտնի նշանադրվել էր տասնիննամյա տղայի՝ Ալեքսանդր Լոբովի հետ։
Տրուսոցկին գիշերում է Վելչանինովի սենյակում և դանակով փորձում է սպանել նրան։ Վելչանինովին հաջողվում է պաշտպանվել, սակայն նա վնասում է իր ձախ ձեռքը։
Որոշ ժամանակ անց, երբ Վելչանինովը հաղթում է իր դատը, նրանք նորից հանդիպում են երկաթուղային կայարանում։ Տրուսոցկին նորից ամուսնացել էր, բայց նրա և կնոջ հետ ճամփորդում է բանակի մի երիտասարդ սպա։ Տրուսոցկու նոր կինը հրավիրում է Վելչանինովին այցելել իրենց, սակայն Տրուսոցկին խնդրում է նրան անտեսել այս հրավերը։
Վերլուծություն խմբագրել
Պատմությունը սկսվում է «in medias res» արտահայտությամբ։ Վելչանինովի դավաճանական անցյալի մասին մանրամասները բացահայտվում են աստիճանաբար։
Վեպը համեմատելի է տրագիկոմեդիայի հետ։ Գլխավոր ողբերգական իրադարձությունը Լիզայի մահն է։ Զավեշտական տարրը Տրուսոցկու կերպարն է, ով, կարծես, կանխորոշված է կրկնել կուկոլդի դերը։
Հերոսներ խմբագրել
- Ալեքսեյ Իվանովիչ Վելչանինով, 38 կամ 39 տարեկան
- Պավել Պավլովիչ Տրուսոցկի
- Նատալյա Վասիլևնա, նրա կինը
- Լիզա, նրանց դուստրը, 8 տարեկան
- Կլավդիա Պետրովնա Պոգորելցևա, Վելչանինովի ընկերը, 37 տարեկան
- Մավրա, դռնապանի քույրը, մաքրում է Վելչանինովի սենյակները
- Մարիա Սիսոևնա, կին Պոկրովսկայա հյուրանոցում
- Բագաուտով Ստեփան Միխայլովիչ, Նատալյա Վասիլևնայի սիրեկանը
- Ֆեդոսեյ Պետրովիչ Զախլեբինին, նահանգային խորհրդական
- Կատերինա Ֆեդոսեևնա, նրանց ավագ դուստրը, 24 տարեկան
- Նադեժդա Ֆեդոսեևնա, նրանց դուստրը, ավագ դպրոցի աշակերտ, 15 տարեկան
- Մարյա Նիկիտիշնա, Զախլեբինին քույրերի ընկերուհին, 23 տարեկան
- Պրեդպոսիլով
- Ալեքսանդր Լոբով, 19 տ
- Օլիմպիադա Սեմյոնովնա, Տրուսոցկու երկրորդ կինը
Քննադատություն խմբագրել
«Հավերժական ամուսինը» Դոստոևսկու քիչ հայտնի վեպերից է[2]։ Խաբված ամուսնու թեման համեմատաբար ավելի թեթև է, քան նրա մյուս վեպերում, սակայն որոշ քննադատներ ասում են, որ այս վեպն իր ոճի և կառուցվածքի պատճառով դասվում է նրա լավագույն ստեղծագործությունների շարքին։ Ալֆրեդ Բեմն այն անվանում է «Դոստոևսկու ամենաամբողջական գործերից մեկը՝ գեղարվեստական կառուցվածքի և զարգացման առումով»[3]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Г.М.Фридлендер. Комментарии: Ф.М.Достоевский. Вечный муж (Russian). Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 9-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ Fitzpatrick, Sean (2014 թ․ օգոստոսի 28). «Dostoevsky's The Eternal Husband: Adultery, Butchery, and Prophecy». Crisis. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
- ↑ Parts, L. (2006). «Polyphonic Plot Structure in Dostoevsky's "The Eternal Husband"». The Slavic and East European Journal. 50 (4): 607. doi:10.2307/20459367. JSTOR 20459367.