Վիքիպեդիա

Հասարակածային Գվինեայի տնտեսություն

Հասարակածային Գվինեայի տնտեսություն, հիմնված է այնպիսի ապրանքներից, ինչպիսիք են կակաոն և սուրճը, բայց ներկայումս մեծապես կախված է նավթից՝ 1980-ականներին նավթի զգալի պաշարների հայտնաբերման և շահագործման պատճառով[8]:2017 թվականին Հասարակածային Գվինեայի տնտեսությունը ստացել է «ամենաքիչ զարգացած երկրի» կարգավիճակ՝ դառնալով Սահարայից հարավ ընկած Աֆրիկայի վեց երկրներից մեկը։

Հասարակածային Գվինեայի տնտեսություն
Վիճակագրություն
ՀՆԱ12 486 753 871,278 $[1]
ՀՆԱ-ի աճ−10 ± 0,1 տոկոս[2]
ՀՆԱ-ն մեկ շնչի հաշվով9697 $[3]
Գնաճ (ՍԳԻ)1,6 ± 0,1 տոկոս[4]
Աղքատության շեմից ցածր բնակչությունԲնակչության 2/3-ը (2020թ)[5]
Արտաքին
Արտահանում15,44 միլիարդ դոլար (2013 թվականի դրությամբ)
Արտանհանման հիմնական գործընկերներ
Ներկրում7,943 միլիարդ դոլար (2013 թվականի դրությամբ)
Ներկրման հիմնական գործընկերներ

Այնուամենայնիվ, չնայած տնտեսական աճին և ենթակառուցվածքների բարելավմանը, 2015-ին երկիրը ՄԱԿ-ի մարդկային զարգացման ինդեքսում 188 երկրների շարքում զբաղեցրել է ընդամենը 138-րդ տեղը, և չնայած ՀՆԱ-ի տպավորիչ ցուցանիշին, այն դեռ տառապում է ծայրահեղ աղքատությունից։ 2014-ին նավթի գների անկումից հետո Հասարակածային Գվինեայի տնտեսությունը մտավ ազատ անկման վիճակ, ինչը հանգեցրեց աճի տեմպերի նվազմանը՝ մոտ 15% - ից մինչև -10%։ Հասարակածային Գվինեայի տնտեսությունն ունի Աֆրիկայի ամենամեծ օտարերկրյա բնակչությունը (մեկ շնչի հաշվով), 1,6 միլիոն բնակիչներից միայն 950,000-ն են երկրի քաղաքացիներ։

Տնտեսագիտության տեսություն խմբագրել

 
Կակաոյի արտադրության գործարան (2008թ)
 
Ըստ Ա. Մեդիսոնի, Հասարակածային Գվինեայի և Իսպանիայի ՝ տարածաշրջանում նախկին գաղութային տերության մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ի համեմատությունը (World Population, GDP and Per Capita GDP, 1-2010 AD)

Անկախացումից առաջ Հասարակածային Գվինեան հույս ուներ կակաոյի արտադրությունից կայուն եկամուտ ստանալ։  1959 թվականին նա ունեցել է Աֆրիկայի մեկ շնչի հաշվով ամենաբարձր եկամուտը, որը պահպանվում է մինչ օրս՝ աշխարհի ամենաաղքատ երկրների շարքում մի քանի տասնամյակ մնալուց հետո։

1996 թվականին նավթի խոշոր պաշարների հայտնաբերումը և դրանց հետագա շահագործումը նպաստեցին պետական եկամուտների կտրուկ աճին։ 2004 թվականի դրությամբ[9], Հասարակածային Գվինեան նավթի երրորդ խոշորագույն արտադրողն էր Աֆրիկայում։ Այնուհետև երկրում նավթի արդյունահանումն աճել է մինչև օրական 360,000 բարել (57,000 խորանարդ մ/օր), իսկ ընդամենը երկու տարի առաջ օրական 220,000 բարել (35,000 խորանարդ մ/օր)։

Անտառային տնտեսությունը, գյուղատնտեսությունը և ձկնորսությունը նույնպես ՀՆԱ-ի հիմնական բաղադրիչներն են։ Հասարակածային Գվինեայի տնտեսությունում գերակշռում է կենսապահովման տնտեսությունը։ Քանի որ մինչ անկախություն ձեռք բերելը Հասարակածային Գվինեան ակնկալում էր կակաոյի արտադրությունից կայուն եկամուտ ստանալ, գյուղական տնտեսության նկատմամբ արհամարհական վերաբերմունքը փոխարինող ռեժիմներում նվազեցրեց աճի ներուժը գյուղատնտեսության միջոցով։ Կառավարությունը հաստատել է գյուղմթերքի վաճառքից ստացված հասույթի մի մասը վերաներդրելու մասին որոշումը։  Համաշխարհային բանկի և ԱՄՀ-ի կողմից հովանավորվող օգնության մի շարք ծրագրեր դադարեցվել են 1993 թվականից՝ կոռուպցիայի և սխալ կառավարման պատճառով։ Կառավարությունը, որն այլևս արտոնյալ ֆինանսավորման իրավունք չունի նավթի վաճառքից ստացված մեծ եկամուտների պատճառով, անհաջող կերպով փորձում է պայմանավորվել Համաշխարհային բանկի և ԱՄՀ-ի հետ բյուջեի ստվերային կառավարման ծրագրի շուրջ։ Հասարակածային Գվինեայի տնտեսությունում ձեռնարկությունները հիմնականում պատկանում են պետական պաշտոնյաներին և նրանց ընտանիքի անդամներին։  Չզարգացած բնական ռեսուրսները ներառում են տիտան, երկաթի հանքաքար, մանգան, ուրան և ցրված ոսկի (արդյունահանում Հասարակածային Գվինեայում)։ 2005 և 2006 թվականներին Հասարակածային Գվինեայի տնտեսության զգալի աճը շարունակվել է՝ նավթի արդյունահանման աճով պայմանավորված։

Ավելի մանրամասն վերլուծություն խմբագրել

Նավթի և գազի արտահանումը զգալիորեն աճել է և առաջիկա տարիներին կխթանի Հասարակածային Գվինեայի տնտեսությունը[10]։ ՀՆԱ-ի իրական աճը 1999 թ - ին հասավ 23% - ի, իսկ ԱՄՀ-ի 2001 թ - ի կանխատեսման նախնական գնահատականները ենթադրում էին 2001 թ - ին մոտ 15% աճ:1998-2000թթ մեկ շնչի հաշվով եկամուտը 1000 դոլարից հասել է մոտ 2000 դոլարի։  Այս արագ աճը պայմանավորված է էներգակիրների արտահանման ոլորտով[10]։  1998 թվականից մինչև 2001 թվականի սկիզբը նավթի արդյունահանումն աճել է օրական 81,000 բարելից (12,900 խորանարդ մ/օր) մինչև օրական 210,000 բարել (33,000 խորանարդ մ /օր)։ Ներկայումս ընթանում են նավթի և գազի գոյություն ունեցող առևտրային շահավետ հանքավայրերի լրացուցիչ զարգացում, ինչպես նաև նոր հետախուզական աշխատանքներ ծովային այլ զիջումների շրջանակներում[10]։

Հասարակածային Գվինեան ունի նաև այլ մեծ մասամբ չօգտագործված մարդկային և բնական ռեսուրսներ, ներառյալ արևադարձային կլիման, բերրի հողերը, հարուստ ջրային տարածքները, խորը ծովային նավահանգիստները և աշխատուժի չօգտագործված, թեև ոչ որակավորված աղբյուրներ[10]։ Հասարակածային Գվինեայում կան նաև ավելի քան 100,000 բնական ռեսուրսներ։ 1968 թվականին անկախություն ձեռք բերելուց հետո երկիրը 11 տարի շարունակ տառապում էր ռեպրեսիվ բռնապետությունից, որը ավերեց տնտեսությունը[10]։  Գյուղատնտեսության ոլորտը, որը պատմականորեն հայտնի է եղել ամենաբարձր որակի կակաոյով, երբեք ամբողջությամբ չի վերականգնվել[10]։  1969 թվականին Հասարակածային Գվինեան արտադրեց 36,161 տոննա կակաո, որը մեծ պահանջարկ ուներ, սակայն 2000 թվականին արտադրությունը կրճատվեց մինչև 4800 տոննա։  Այս ժամանակահատվածում սուրճի արտադրությունը նույնպես կտրուկ նվազել է, բայց 2000 թվականին այն կրկին հասել է 100,000 մետրիկ տոննայի[10]։ Փայտը նավթից հետո արտարժույթի հիմնական աղբյուրն է, որը կազմում էր 1996-1999 թվականներին արտահանման ընդհանուր եկամուտների մոտ 12,4% - ը։ 1990-ականների ընթացքում փայտի արտադրությունն անշեղորեն աճեց։ 1999 թ-ին փայտի արտահանումը հասավ ռեկորդային 789,000 խմ-ի, քանի որ Ասիայում (հիմնականում Չինաստանում) պահանջարկը մեծացավ 1998թ-ի տնտեսական ճգնաժամից հետո[10]։ Արտադրանքի մեծ մասը արտահանվում է, և միայն 3% - ն է վերամշակվում տեղում։ Բնապահպանները մտավախություն ունեն, որ նման մակարդակի շահագործումն անկայուն է և մատնանշում են անդառնալի վնասը, որն արդեն հասցվել է Բիոկոյի անտառային արգելոցներին[10]։

Ըստ վիճակագրական տվյալների՝ սպառողական գների գնաճը 1994 թվականին ֆրանկի արժեզրկումից հետո նկատված 38,8% - ից նվազել է մինչև 7,8%, իսկ 1998 թվականին և 1999 թվականներին՝ 1,0%[10]: Ըստ նախնական գնահատականների, 2000 թվականին սպառողական գներն աճել են մոտ 6% - ով, և կային ոչ պաշտոնական ապացույցներ, որ 2001 թվականին գների գնաճն արագացել է[10]։

Հասարակածային Գվինեայի օրենքով սահմանված քաղաքականությունը նախատեսում է բաց ներդրումային ռեժիմ։ Ներմուծման որակական սահմանափակումները, ոչ սակագնային պաշտպանությունը և ներմուծման լիցենզավորման շատ պահանջներ վերացվեցին, երբ կառավարությունը 1992 թվականին ընդունեց Համաշխարհային բանկի կողմից հաստատված պետական ներդրումային ծրագիրը[10]։ Հասարակածային Գվինեայի Հանրապետության կառավարությունը վաճառել է մի քանի պետական ձեռնարկություններ։  Այն փորձում է ստեղծել ավելի բարենպաստ ներդրումային միջավայր, և դրա ներդրումային օրենսգիրքը պարունակում է բազմաթիվ խթաններ աշխատատեղերի ստեղծման, մասնագիտական վերապատրաստման, ոչ ավանդական արտահանման խթանման, զարգացման ծրագրերի աջակցության և տեղական կապիտալի մասնակցության, շահույթի հայրենադարձության ազատության, որոշ հարկերից և կապիտալից ազատման և այլ արտոնությունների համար[10]։ 1994 թ շրջանառության հարկի ներդրումից հետո առևտրի կանոններն էլ ավելի ազատականացվեցին Կենտրոնական Աֆրիկայի Հանրապետության հարկային և մաքսային օրենսգրքերի համաձայն։ Բարեփոխումը ներառում էր քվոտաների սահմանափակումների վերացում և սակագների միջակայքի և գումարների կրճատում։ 1999 թ- ին Աֆրիկայի երկրները համաձայնեցին շրջանառության հարկը փոխարինել ավելացված արժեքի հարկով (ԱԱՀ)[10]։

Չնայած ձեռնարկատիրական գործունեության մասին օրենքները նպաստում են տնտեսության ազատականացմանը, գործարար միջավայրը մնում է բարդ։ Օրենքների կիրառումը մնում է ընտրովի։ Պաշտոնյաների շրջանում կոռուպցիան տարածված է, և շատ առևտրային գործարքներ կնքվում են անթափանց հանգամանքներում[10]։

Երկրում արդյունաբերությունը թույլ է զարգացած, և արդյունաբերական արտադրանքի տեղական շուկան փոքր է[10]։  Հասարակածային Գվինեայի կառավարությունը ձգտում է բարձրացնել ազատ ձեռներեցության դերը և ներգրավել օտարերկրյա ներդրումներ, սակայն ներդրողների հետաքրքրությանը նպաստող մթնոլորտ ստեղծելու հարցում մեծ հաջողություն չի ունեցել[10]։

Հասարակածային Գվինեայի բյուջեն Վերջին 3 տարիների ընթացքում զգալիորեն աճել է, քանի որ արտասահմանյան ընկերությունների կողմից նավթի և գազի արդյունահանման հոնորարներն ու հարկերը նոր ռեսուրսներ են տրամադրել երբեմնի աղքատ կառավարությանը։ 2001 թվականի բյուջեն նախատեսում էր մոտ 154 միլիարդ ֆրանկի (մոտ 200 միլիոն ԱՄՆ դոլար) մուտքեր, ինչը մոտ 50% - ով ավելին է, քան 2000 թվականի մակարդակը։  Նավթի վաճառքից ստացված եկամուտները կազմում են պետական եկամուտների մոտ երկու երրորդը, իսկ ԱԱՀ-ն և առևտրային հարկերը եկամտի այլ խոշոր աղբյուրներ են[10]։

2001 թվականին նախատեսվում էր, որ պետական ծախսերը կկազմեն 158 միլիարդ ֆրանկ, ինչը մոտ 50% - ով բարձր է 2000 թվականի մակարդակից[10]։ Նոր ներդրումային նախագծերին բաժին է ընկել բյուջեի մոտ 40 տոկոսը, անձնակազմի ներքին ու արտաքին պարտքի վճարումներին բաժին է ընկել բյուջեի ծախսերի մոտ մեկ երրորդը[10]։

1991 թվականից Հասարակածային Գվինեայի կառավարությունը իրականացրել է մի շարք բարեփոխումներ, որոնք ուղղված են տնտեսության մեջ նրա գերիշխող դերի նվազեցմանը և մասնավոր հատվածի զարգացմանը նպաստելուն[10]։ Դրա դերը նվազում է, չնայած կառավարության և մասնավոր հատվածի փոխգործակցությունը Շատ դեպքերում անկայուն է։ 1997-ի սկզբից կառավարությունը ջանքեր է գործադրել մասնավոր հատվածի զգալի ներգրավվածություն ներգրավելու համար՝ որպես կորպորատիվ խորհրդի Աֆրիկա կատարած այցի և բազմաթիվ նախարարական միջոցառումների մաս։ 1998 թվականին կառավարությունը սեփականաշնորհեց նավթամթերքների դիստրիբուցիան։ Ներկայումս երկրում գործում են Total և Mobil բենզալցակայանները[10]։  Կառավարությունը հետաքրքրություն է հայտնել հնացած էլեկտրաէներգետիկական ընկերության մասնավորեցման հարցում։ Ֆրանսիական ընկերությունը բջջային կապի ծառայություններ է մատուցում պետական ձեռնարկության հետ համագործակցությամբ[10]։ Կառավարությունը շահագրգռված է ԱՄՆ-ից ներդրումների ավելացմամբ։ Նախագահ Օբիանգը երեք անգամ այցելել է ԱՄՆ 1999-2001 թվականներին՝ ԱՄՆ կորպորացիաների ավելի մեծ հետաքրքրություն առաջացնելու համար։ Գյուղատնտեսության, ձկնորսության, անասնաբուծության և զբոսաշրջության ոլորտում ներդրումները այն ոլորտներից են, որոնց վրա կառավարությունը կցանկանար հատուկ ուշադրություն դարձնել[10]։

Հասարակածային Գվինեայի վճարային հաշվեկշռի հետ կապված իրավիճակը զգալիորեն բարելավվել է 1990-ականների կեսերից՝ նավթի և գազի նոր արդյունահանման և էներգակիրների համաշխարհային բարենպաստ գների շնորհիվ։ 2000 թվականին արտահանման ծավալը կազմել է մոտ 915 մլրդ ֆրանկ (1,25 մլրդ ԱՄՆ դոլար), 1999 թվականի 437 մլրդ ֆրանկ (700 մլն ԱՄՆ դոլար)[10]։ 2000 թվականին հում նավթի արտահանումը կազմել է արտահանման եկամուտների ավելի քան 90% - ը։  Փայտանյութի արտահանումը, ընդհակառակը, 2000 թվականին կազմել է արտահանման մուտքերի միայն մոտ 5% - ը[10]։  2001 թ-ին նավթի լրացուցիչ արդյունահանման գործարկումը, որը զուգորդվում է նոր գործարանից մեթանոլ գազի արտահանման հետ, պետք է էապես ավելացնի արտահանման եկամուտները[10]։

Ներմուծումը Հասարակածային Գվինեա նույնպես աճում է շատ արագ տեմպերով։ Ներմուծման ծավալը կազմել է 380 միլիարդ ֆրանկ (530 միլիոն ԱՄՆ դոլար)՝ 1999 թվականի 261 միլիոն ֆրանկի (420 միլիոն ԱՄՆ դոլար) համեմատ։  2000 թվականին նավթի և գազի ոլորտում օգտագործվող սարքավորումների ներմուծումը կազմել է ներմուծման մոտ երեք քառորդը[10]։ Պետական ներդրումային նախագծերի համար կապիտալ սարքավորումների ներմուծման ծավալը 2000 թվականին հասել է 30 միլիարդ ֆրանկի, ինչը 40% - ով ավելին է, քան 1999 թվականին[10]։

2000 թվականին Հասարակածային Գվինեայի արտաքին պարտքը կազմում էր մոտավորապես 69 միլիարդ ֆրանկ (100 միլիոն ԱՄՆ դոլար)[10], ինչը մի փոքր պակաս է, քան 1999 թվականին[10]։ Հասարակածային Գվինեայի պարտքի սպասարկման գործակիցը 1994 թ- ին ՀՆԱ-ի 20% - ից իջել է մինչ 2000 թ. - ին ընդամենը 1% - ով։ Արտարժույթի պահուստները փոքր-ինչ աճել են, չնայած ներմուծման ծածկույթի առումով դրանք համեմատաբար ցածր են եղել[10]։ Ֆրանկի գոտու պայմանների համաձայն, այդ պահուստների մի մասը պահվում է Ֆրանսիայի ֆինանսների նախարարության հաշվում[10]։

Հասարակածային Գվինեան 1980-ականներին և 1990-ականներին արտաքին օգնություն է ստացել բազմաթիվ երկկողմ և բազմակողմ դոնորներից, ներառյալ Եվրոպական երկրները, Միացյալ Նահանգները և Համաշխարհային բանկը։ Այս օգնության ծրագրերից շատերն ամբողջությամբ դադարեցվել կամ կրճատվել են։ Իսպանիան, Ֆրանսիան և Եվրամիությունը շարունակում են որոշակի օգնություն ցուցաբերել նախագծերի իրականացման գործում, ինչպես Չինաստանը և Կուբան։ Քննարկվել է նաեւ Համաշխարհային բանկի հետ համագործակցությունը՝ կառավարության վարչական կարողությունների զարգացման նպատակով[10]։

Հասարակածային Գվինեան գործել Է ԱՄՀ-ի հետ համաձայնեցված ընդլայնված կառուցվածքային ճշգրտման մեխանիզմի շրջանակներում մինչև 1996 թվականը[10]։ Այդ ժամանակից ի վեր պաշտոնական համաձայնագրեր կամ պայմանավորվածություններ չեն կնքվել։ Արժույթի միջազգային հիմնադրամը 1996-ին, 1997-ին և 1999-ի օգոստոսին խորհրդատվություններ է անցկացրել չորրորդ հոդվածի (երկրի պարբերական գնահատականներ) վերաբերյալ։ 1999թ-ի խորհրդակցություններից հետո ԱՄՀ-ի տնօրենները ընդգծեցին Հասարակածային Գվինեայի կողմից ֆինանսական կարգապահության ամրապնդման, հաշվետվողականության և հանրային հատվածի ռեսուրսների, հատկապես էներգետիկ ոլորտի եկամուտների ավելի թափանցիկ կառավարման անհրաժեշտությունը[10]։ ԱՄՀ պաշտոնյաները նաև ընդգծել են տնտեսական տվյալների անհրաժեշտությունը։ 1999 թ- ին Հասարակածային Գվինեայի կառավարությունը սկսեց ջանքեր գործադրել ԱՄՀ-ի պահանջները բավարարելու համար կապ պահպանելով ԱՄՀ-ի և Համաշխարհային բանկի ներկայացուցիչների հետ։ Այնուամենայնիվ, նավթային նոր հարստությունները կառավարությանը թույլ տվեցին խուսափել ֆինանսական կարգապահության, թափանցիկության և հաշվետվողականության բարձրացումից[10]։

Ենթակառուցվածքներ խմբագրել

 
Մալաբոյի միջազգային օդանավակայան, Պունտա Եվրոպա, Բիոկո կղզի

Ենթակառուցվածքները, որպես կանոն, հնացած են և գտնվում են վատ վիճակում։  Ներկայումս ցամաքային տրանսպորտը չափազանց սահմանափակ է.ասֆալտապատ ճանապարհների երկարությունը 700 կիլոմետրից մի փոքր ավելի է[10]։ Աֆրիկյան զարգացման բանկը օգնում է բարելավել մալաբոյից Լյուբա և Ռյաբա ասֆալտապատ ճանապարհները.չինացիները իրականացնում են մայր ցամաքի Մոնգոմոն Բաթային միացնելու նախագիծ, իսկ Եվրամիությունը ֆինանսավորում է Հասարակածային Գվինեան Կամերունի և Գաբոնի հետ կապող միջպետական ճանապարհային ցանցը։ Ճանապարհների տեխնիկական սպասարկումը հաճախ անբավարար է[10]։

Հասարակածային Գվինեայի խոշոր քաղաքներում էլեկտրաէներգիան հասանելի է երեք փոքր հիդրոէլեկտրակայանների շնորհիվ, որոնք աշխատում են ընդհատումներով և մի քանի հնացած գեներատորների շնորհիվ։ 1999 թվականին էլեկտրաէներգիայի ազգային արտադրությունը կազմում էր մոտ 13 ՄՎտժ[10]։  Մալաբոյում ամերիկյան կառավարության կողմից ֆինանսավորվող Նոմեկո ընկերությունը կառուցել է 10 մեգավատ հզորությամբ էլեկտրակայան, որը շահագործման է հանձնվել 2000 թվականի կեսերին, և ներկայումս մշակվում են էլեկտրաէներգիայի կրկնապատկման ծրագրեր։ Այս կայանն ապահովում է մայրաքաղաքի բարելավված սպասարկումը, թեև ժամանակ առ ժամանակ դեռևս խափանումներ լինում են։  Մայրցամաքի խոշորագույն քաղաքում՝ Բաթում, նախկինի պես պարբերաբար էլեկտրաէներգիայի անջատումներ են տեղի ունենում[10]։

 
Պորտ Մալաբո

Ջրամատակարարումը հասանելի է միայն խոշոր քաղաքներում և միշտ չէ, որ հուսալի է վատ պահպանման և վատ կառավարման պատճառով։ Որոշ գյուղեր և գյուղական տարածքներ հագեցած են գեներատորներով և ջրային պոմպերով, որոնք սովորաբար պատկանում են անհատներին[10]։

Գյոթեզ կիսապետական ձեռնարկությունը, որի փոքրամասնության բաժնետերը Նարինջ ընկերության ֆրանսիական դուստր ձեռնարկությունն է, հեռախոսային ծառայություններ է մատուցում խոշոր քաղաքներում[10]։ Լրիվ դրույքով հեռախոսային ցանցը ծանրաբեռնված է, բայց Նարինջ ընկերությունը ներդրել է հանրաճանաչ ՋՍՄ համակարգ, որն ընդհանուր առմամբ հուսալի է Մալաբոյում և Բաթում։

Հասարակածային Գվինեայում են գտնվում Ատլանտյան օվկիանոսի երկու ամենախորը ծովային նավահանգիստները, այդ թվում՝ հիմնական բիզնես և առևտրային նավահանգստային քաղաքը՝ Բաթան։ Մալաբո և Բաթա նավահանգիստները խիստ ծանրաբեռնված են և պահանջում են լայնածավալ վերակառուցում[10]։ Բրիտանական Ինկատ ընկերությունը կառավարության հետ համատեղ իրականացնում է Լյուբա նավահանգստի՝ երկրի մեծությամբ երրորդ նավահանգստի վերակառուցման և ընդլայնման նախագիծը, որը գտնվում է Բիոկո կղզում[10]։ Կառավարությունը հույս ունի, որ Լյուբան կդառնա խոշոր տրանսպորտային հանգույց Գվինեայի ծոցում գործող ծովային նավթի և գազի ընկերությունների համար։ Լյուբա քաղաքը գտնվում է Մալաբոյից մոտ 50 կիլոմետր հեռավորության վրա և գործնականում չի օգտագործվել, բացառությամբ ձկնորսության փոքր միջոցառումների և պարբերաբար օգտագործման՝ Մալաբոյում գերբնակվածությունը նվազեցնելու համար։ Մալաբոյից օդանավակայան տանող ճանապարհին 5 կմ հեռավորության վրա կառուցվում է նաև նոր նավամատույց։  Այս նախագիծը հիմնականում նախատեսված է նավթային արդյունաբերության պահպանման համար, բայց կարող է նաև բեռնաթափել ծանրաբեռնված Մալաբո նավահանգիստը՝ իր հարևանության պատճառով։ 5-րդ կիլոմետրի վրա գտնվող նավթային նավամատույցը պետք է բացվեր 2003 թվականի մարտի վերջին։  Մայրցամաքային նավահանգիստները նույնպես անկում են ապրել և ներկայումս օգտագործվում են հիմնականում փայտանյութի բերքահավաքի համար[10]։

Երկու քաղաքների՝ Մալաբոյի և Բաթայի միջև կա և օդային, և ծովային հաղորդակցություն։  2002 թվականի դրությամբ երկրի ազգային օդային նավատորմը բաղկացած էր խորհրդային արտադրության մի քանի հնացած ինքնաթիռներից։  Այդ ժամանակից ի վեր խորհրդային արտադրության ինքնաթիռների մեծ մասը փոխարինվել է։  Մալաբոյի թռիչքուղին (3200 մ) հագեցած է լույսերով և կարող է սպասարկել Բոինգ 777-ի և Իլ-76-ի նման ինքնաթիռներ[10]։ Բաթումիի օդանավակայանը (2400 մ) չի գործում գիշերը, բայց կարող է ընդունել մինչև Բոինգ 737 չափի ինքնաթիռներ։ Դրա հիմնական օգտագործողներն են ազգային ավիաընկերությունը և մասնավոր ընկերությունը[10]։ Երկու փոքր թռիչքուղիներ (800 մ) գտնվում են Մոնգոմոյում և Աննոբոնում։  Մալաբոյից միջազգային թռիչքներ են իրականացվում դեպի Մադրիդ և Ցյուրիխ Եվրոպայում, ինչպես նաև Կոտոնա, դուալա և Լիբրևիլ Արևմտյան Աֆրիկայում[10]։

Էներգետիկ զարգացում խմբագրել

Դանդաղ մեկնարկից հետո Հասարակածային Գվինեան վերջերս (2002 թվականից) դարձել է Գվինեայի ծոցում նավթի խոշոր արտադրող՝ աշխարհում ածխաջրածինների արտադրության ամենահեռանկարային շրջաններից մեկը[10]։ Զաֆիրոյի և Ալբայի հիմնական նավթային հանքավայրերը գտնվում են Բիոկո կղզու մոտ[10]։  1999 թ- ին նավթի արդյունահանումը մոտ հինգ անգամ գերազանցեց և 1996 թ Զաֆիրոյի հանքավայրը արդյունահանեց օրական մոտ 100,000 բարել (16,000 խմ/օր), իսկ Նոմեկո-ն արդյունահանեց օրական մոտ 6,700 բարել (1,070 խ մ/օր)։ 2002 թվականին արդյունահանումը կազմում էր օրական մոտ 200,000 բարել[10]։

1995 թվականին Մոբիլ ընկերությունը (այժմ՝ Էքսոնմոբիլ) հայտնաբերեց Զաֆիրոյի խոշոր հանքավայրը, որի պաշարները գնահատվում էին 400 000 000 բարել (64 000 000 մ3)[10][11]:Արտադրությունը սկսվել է 1996 թվականին։  Ընկերությունը հայտարարել է 1 միլիարդ ԱՄՆ դոլար արժողությամբ արագացված զարգացման եռամյա ծրագրի մասին, որի նպատակն է մինչև 2001 թվականի սկիզբը արտադրությունը հասցնել օրական 130,000 բարել (21,000 խ մ/օր)։ Առաջընթացը հետաձգվեց կառավարության հետ պայմանագրային տարաձայնությունների և անսպասելիորեն բարդ երկրաբանական միջավայրի պատճառով։ Կառավարության հետ տարաձայնությունները, ի վերջո, կարգավորվեցին։

1998 թ - ին ներդրվեց ածխաջրածինների հետախուզման և արտադրության մեջ շահույթի բաշխման ավելի լիբերալ կարգավորում և մեխանիզմ։ Այն վերանայեց և թարմացրեց արտադրանքի բաժանման պայմանագիրը, որը մինչ այդ մեծապես նպաստում էր Արևմտյան օպերատորներին։ Արդյունքում, նավթի վաճառքից ստացված ներքին եկամուտները 13% - ից հասել են նավթի արտահանման եկամուտների 20% - ի։ Այնուամենայնիվ, պետության մասնաբաժինը միջազգային չափանիշներով մնում է համեմատաբար ցածր։

1997 թվականին Նոմեկո-ն ընդլայնեց իր գործունեությունը՝ կառուցելով 300 միլիոն ԱՄՆ դոլար արժողությամբ մեթանոլի գործարան։  Գործարանը շահագործման է հանձնվել 2000 թվականին և օգնել է մեծացնել բնական գազի կոնդենսատի արտադրությունը Ալբա հանքավայրում։

1999-ի օգոստոսին կառավարությունը փակեց նավթի արդյունահանման լիցենզավորման նոր փուլի առևտուրը 53 չուսումնասիրված խորը և յոթ մակերեսային տարածքներում։ Արձագանքը աննշան էր մի շարք գործոնների համադրության պատճառով, ներառյալ նավթի գների անկումը, նավթային արդյունաբերության վերակազմավորումը և անորոշությունը Նիգերիայի հետ չսահմանված ծովային սահմանի վերաբերյալ (որը չի լուծվել մինչև 2000 թվականը)։

1999-ի վերջին ամերիկյան անկախ Տրիտոնի էներգիա ընկերությունը հայտնաբերեց նավթ՝ երկրի մայրցամաքի ափերի մոտ գտնվող բոլորովին նոր տարածքում։ Տրիտոն- ը հույս ուներ, որ 200 միլիոն ԱՄՆ դոլար արժողությամբ զարգացման ծրագիրը թույլ կտա հարակից հանքավայրերին մինչև 2001 թվականի վերջ արդյունահանել օրական 100,000 բարել նավթ (16,000 խորանարդ մ /օր), չնայած տարվա սկզբին առկա հիասթափություններին և տեխնիկական խնդիրներին։

2000 թվականին նավթի գների աճի հետ կապված՝ երկրաբանահետախուզական աշխատանքներն ակտիվացան։  2000 թվականի ապրիլին ամերիկյան Վանկո Էներգիա ընկերությունը պայմանագիր է կնքել Կորիսկոյի խորություն ընկերության հետ ծովային բլոկում արտադրանքի բաժանման մասին։ 2000 թվականի մայիսին Շեվրոն ընկերությունը ստացավ առաջին բլոկը Ռիո Մունի մասում, և ևս երեք արտադրանքի բաժանման պայմանագրեր ստորագրվեցին Նիգերիական Ատլաս Պետրոլեում ընկերության հետ։

2001-ի սկզբին կառավարությունը հայտարարեց ազգային նավթային ընկերություն ստեղծելու ծրագրերի մասին, ինչը թույլ կտա Հասարակածային Գվինեային ավելացնել իր մասնաբաժինը նավթային ոլորտում և նպաստել հմտությունների ավելի արագ փոխանցմանը։ Այնուամենայնիվ, քննադատները վախենում են, որ նման ընկերությունը կարող է դառնալ անթափանց հաշվապահական հաշվառման և իներցիայի գործիք, որը խոչընդոտում է զարգացմանը հարևան երկրներում, ներառյալ Անգոլան, Կամերունը և Նիգերիան։

2001 թվականից կառավարությունը ստեղծեց Հեպետրոլ ազգային նավթային ընկերությունը և Սոնագաս բնական գազի ազգային ընկերությունը։ Ընկերությունը ստեղծվել է Բիոկո կղզում գործարանի և տերմինալի կառուցման և շահագործման համար։ Գործարանը սկսել է գործել 2007 թվականի մայիսից, և ներկայումս կառուցվում է երկրորդ գործարանը։ Այն դեռ մշակման փուլում է[12]։

Հասարակածային Գվինեան ՕՊԵԿ-ի անդամ է դարձել 2017-ի մայիսին[13]։

Տվյալներ խմբագրել

Ներկայացված են 1980-2017թթ. տնտեսական գործունեության հիմնական ցուցանիշները[14]։

Տարի ՀՆԱ

(մլրդ. ԱՄՆ դոլար ԱՄՆ)

Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ

(ԱՄՆ դոլարով)

ՀՆԱ

(Անվանական չափը ԱՄՆ դոլարով)

ՀՆԱ աճ (իրական) Պետական պարտքը ( ՀՆԱ-ի տոկոս)
1980 0.09 412 0.03 4.8 % 146 %
1985 0.15 482 0.07 12.9 % 184 %
1990 0.19 498 0.13 2.5 % 157 %
1995 0.45 1,020 0.17 26.5 % 137 %
2000 6.20 11,981 1.16 112.1 % 37 %
2005 21.56 35,721 8.19 8.2 % 3 %
2006 23.48 37,785 10.10 5.7 % 1 %
2007 27.79 43,454 13.09 15.3 % 1 %
2008 33.38 50,732 19.83 17.8 % 0 %
2009 34.09 50,363 15.09 1.3 % 4 %
2010 31.43 45,141 16.31 −8.9 % 8 %
2011 34.17 47,719 21.36 6.5 % 7 %
2012 37.68 51,187 22.39 8.3 % 7 %
2013 36.71 48,499 21.95 −4.1 % 7 %
2014 37.22 47,701 21.77 −0.7 % 13 %
2015 34.09 42,648 13.19 −9.1 % 36 %
2016 31.18 37,985 11.24 −9.7 % 48 %
2017 30.35 36,017 12.20 −4.4 % 43 %
Ներդրումներ (համախառն ֆիքսված եկամուտ)՝
46.3% (2005 թ. գնահատական),
Արդյունաբերության ճյուղեր՝
Նավթ, ձկնորսություն, սղոցարան, բնական գազ,
Արդյունաբերական արտադրության աճի տեմպը՝
30% (2002 թ. գնահատական),
Էլեկտրաէներգիայի Արտադրություն՝
29,43 ԳՎտժ (2005թ),
Էլեկտրաէներգիայի սպառում-սպառում՝
27,37 ԳՎտժ (2005թ),
Գյուղատնտեսական արտադրանք՝
Սուրճ, կակաո, բրինձ, Յամ, տապիոկա, բանան, արմավենու յուղով ընկույզ, անասուններ, փայտ,
Փոխարժեքներ՝
Աֆրիկյան ֆրանկների ֆինանսական համայնքը (CFAF) ԱՄՆ-ի համար$1 – 480.56 (2005թ), 528.29 (2004թ), 581.2 (2003թ), 696.99 (2002թ), 733.04 (2001թ)։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
  2. ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/NGDP_RPCH@WEO?year=2016
  3. ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
  4. ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/PCPIEPCH@WEO?year=2016
  5. ↑ «Global Economic Prospects, January 2020 : Slow Growth, Policy Challenges» (PDF). openknowledge.worldbank.org. World Bank. էջ 147. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 13-ին.
  6. ↑ «Export Partners of Equatorial Guinea». CIA World Factbook. 2012. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 28-ին.
  7. ↑ «Import Partners of Equatorial Guinea». CIA World Factbook. 2012. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 28-ին.
  8. ↑ «Equatorial Guinea». Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
  9. ↑ Blum, Justin (2004 թ․ սեպտեմբերի 7). «U.S. Oil Firms Entwined in Equatorial Guinea Deals». The Washington Post.
  10. ↑ 10,00 10,01 10,02 10,03 10,04 10,05 10,06 10,07 10,08 10,09 10,10 10,11 10,12 10,13 10,14 10,15 10,16 10,17 10,18 10,19 10,20 10,21 10,22 10,23 10,24 10,25 10,26 10,27 10,28 10,29 10,30 10,31 10,32 10,33 10,34 10,35 10,36 10,37 10,38 10,39 10,40 10,41 10,42 10,43 10,44 10,45 10,46 10,47 10,48 10,49 10,50 10,51 10,52 .
  11. ↑ «Equatorial Guinea becomes an oil producer». Oil & Gas Journal. 94 (36): 38. 1996 թ․ սեպտեմբերի 2. ISSN 0030-1388. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 26-ին. «Partners discovered the Zafiro oil accumulation in March 1995 and declared the field commercial in October 1995.»
  12. ↑ «First LNG Cargo From Equatorial Guinea» (PDF) (Press release). Marathon Oil. 2007 թ․ մայիսի 24. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ մայիսի 16-ին.
  13. ↑ «OPEC 172nd Meeting concludes» (Press release). OPEC. 2017 թ․ մայիսի 25.
  14. ↑ «Report for Selected Countries and Subjects» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 24-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հասարակածային_Գվինեայի_տնտեսություն&oldid=9945998» էջից