Կոնդրատի Ռիլեև
Կոնդրատի Ֆեոդորովիչ Ռիլեև (սեպտեմբերի 18 (29), 1795 կամ սեպտեմբերի 18, 1795[1], Բատովո, Ցարսկոսելսկիյ ուեզդ, Սանկտ Պետերբուրգի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - հուլիսի 13 (25), 1826 կամ հուլիսի 13, 1826[1], Պետրոպավլովյան ամրոց, Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն), ռուս բանաստեղծ, դեկաբրիստ։
Կոնդրատի Ռիլեև | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 18 (29), 1795 կամ սեպտեմբերի 18, 1795[1] |
| Ծննդավայր | Բատովո, Ցարսկոսելսկիյ ուեզդ, Սանկտ Պետերբուրգի նահանգ, Ռուսական կայսրություն |
| Վախճանվել է | հուլիսի 13 (25), 1826 (30 տարեկան) կամ հուլիսի 13, 1826[1] (30 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Պետրոպավլովյան ամրոց, Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ և գրող |
| Լեզու | ռուսերեն |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն |
| Կրթություն | Պետերբուրգի առաջին կադետական կորպուս |
 Kondraty Ryleyev Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է Բատովո գյուղական համայնքում (այժմ՝ Գատչինսկի շրջանի մաս)։ Հայրն աղքատացած ազնվական էր, մանր կալվածատեր, ով հետագայում աշխատանքի անցավ որպես իշխան Գոլիցինի կալվածքներից մեկում, որպես կառավարիչ։ Սովորել է Պետերբուրգի առաջին կադետական կորպուսում (1801-1814)։ Նապոլեոնյան պատերազմների ժամանակաշրջանում մասնակցել է ռուսական բանակի արտասահմանյան արշավանքներին դեպի Լեհաստան, Ֆրանսիա և Գերմանիա։
1818 թվականին պաշտոնաթող է եղել, 1821 թվականից ծառայել է Պետերբուրգի քրեական պալատում որպես ատենակալ, 1824 թվականից՝ որպես ռուս-ամերիկյան ընկերության գրասենյակի կառավարիչ, 1823 թվականին դարձել է դեկաբրիստների Հյուսիսային ընկերության անդամ։
Ռիլեևի քաղաքական հայացքները չափավոր սահմանադրական-միապետականից աստիճանաբար վերաճել են հանրապետականի։ Ռիլեևն առաջատար դեր է կատարել 1825 թվականի դեկտեմբերի 14-ի ապստամբության կազմակերպման և ռուսական միապետության տապալման փորձի գործում։ Մահապատժի է ենթարկվել Պետրոպավլովյան ամրոցում, ի թիվս ապստամբության 5 ղեկավարների։
Ստեղծագործական ուղի խմբագրել
Ռիլեևին գրական ճանաչում է բերել «Առ ժամիշխանը» (1820) երգիծանքը, որում քննադատել է արակչեևյան վարչակարգը։ 1823-1825 թվականներին Ա․ Բեստուժևի հետ Ռիլեևը լույս է ընծայել «Պոլյարնայա զվեզդա» («Полярная звезда») ամենամյա ալմանախը։
1821-1823 թվականներին ստեղծել է «Խոհեր» (1825) պատմական երգերի շարքը։ Անդրադառնալով Ռուսաստանի հերոսական անցյալին՝ բանաստեղծն այն վերաիմաստավորել է իր սեփական քաղաքացիական իդեալների ոգով։
Դեկաբրիստական ներշնչանքով և այդ շարժման սպասվելիք ճակատագրի զգացողությամբ է ներթափանցված նրա հիմնական ստեղծագործությունը՝ «Վոյնարովսկի» (1825) պոեմը։ Բարձր քաղաքացիական նվիրումով հայրենիքին ծառայելու մասին իր մտքերը Ռիլևը արտահայտել է Պետրոս I-ի դեմ Մազեպայի բարձրացրած խռովությանը մասնակցելու համար Սիբիր աքսորված հերոսի խոստովանության մեջ։ «Նալիվայկո» (հատվածներ 1825) անավարտ պոեմի թեման շլյախտայի ճնշման դեմ 16-րդ դարի ուկրաինական կազակության ազգային-ազատագրական պայքարն է։ Ռիլեևի քնարերգության քաղաքացիական պաթոսի առավել ամբողջական արտահայտությունը «Քաղաքացի» բանաստեղծությունն է։
Գրականություն խմբագրել
- Cornwell, Neil (1998). Reference Guide to Russian Literature. FitzRoy Dearborn Publishers.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կոնդրատի Ռիլեև» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|