Կարմե (արբանյակ)
Կարմե (հուն․՝ Κάρμη), Յուպիտերի անկանոն բնական արբանյակներից է, ունի հակադարձ շարժում։ Հայտնաբերվել է 1938 թվականին բրիտանացի աստղագետ Սեթ Նիկոլսոնի կողմից Մաունթ Վիլսոնի աստղադիտարանում[1]։ 1955-ց մինչ 1975-ը ընկած ժամանակահատվածում արբանյակը երբեմն անվանում էին «Պան»[5] (այժմ Պան է անվանվում Սատուրնի արբանյակը)։ Իր անվանումը ստացել է միայն 1975 թվականին Կրետեի աստվածուհի Բրիտոմարտիսի մոր Կարմեի անունով[6][7]։
.png) Կարմե (Յուպիտեր XI) Carme | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Հայտնաբերվել է | 30 հուլիս 1938[1] թ. (Սեթ Նիկոլսոնի կողմից) |
| Բացարձակ մեծություն (H) | 17,9[2] |
| Հեռավորությունը Յուպիտեր | 23 404 000 կմ[2][3] |
| Ուղեծրային տվյալներ | |
| Էքսցենտրիսիտետ | 0,25[2][3] |
| Սիդերիկ պարբերություն | 702,28 օր (1,9228 երկրային տարի)[2][3] |
| Ուղեծրային արագություն | 2,253 կմ/վ |
| Թեքվածություն | 164,91° (խավարածրի հարթության նկատմամբ) 167,53° (Յուպիտերի հասարակածի նկատմամբ)[2][3] |
| Ֆիզիկական հատկանիշներ | |
| Շառավիղ | ~23 կմ[4] |
| Մակերևույթի մակերես | ~6600 կմ2 |
| Ծավալ | ~51 000 կմ3 |
| Զանգված | 1,3×1017 կգ (ենթադրված) |
| Միջին խտություն | 2,6 գ/սմ3 (ենթադրված)[4] |
| Հասարակածային մակերևութային ձգողություն | 0,017 մ/վ2 (0,0017 g) |
| 2-րդ տիեզերական արագություն | ~0,028 կմ/վ |
| Ալբեդո | 0,04 (ենթադրություն)[4] |
| Մթնոլորտային տվյալներ | |
Կարմեի տրամագիծը գնահատվում է 23 կմ։
Ուղեծիր խմբագրել
Կարմեն պտտվում է Յուպիտերի շուրջ մեծ էքսցենտրիսիտետով և ուղեծրի թեքմամբ հակադարձ ուղեծրով, այսինքն պտտվում է Յուպիտերի պտույտի ուղղությանը հակադարձ։ Նրա անունով է անվանվել Յուպիտերի արբանյակների Կարմեի խումբը, որի արբանյակները ունեն հակադարձ շարժում, հեռավորությունը մոլորակից ընկնում է 23 - 24 գիգամետր միջակայքում, իսկ ուղեծրի թեքումը մոտ 165° է[8]։ Արբանյակի ուղեծրի էլեմենտները այս պահին գրանցված են 2000 թվականի հունվար ամսվա դրությամբ[3], սակայն դրանք անընդհատ փոփոխվում են կապված Արեգակի և մոլորակների ձգողական դաշտերի ազդեցությունների հետ։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Nicholson, S. B. (1938). «Two New Satellites of Jupiter». Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 50: 292–293. Bibcode:1938PASP...50..292N. doi:10.1086/124963.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Scott S. Sheppard's Moons of Jupiter page on Carnegie Science website
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Jacobson, R. A. (2000). «The Orbits of Outer Jovian Satellites» (PDF). Astronomical Journal. 120 (5): 2679–2686. Bibcode:2000AJ....120.2679J. doi:10.1086/316817.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 «Planetary Satellite Physical Parameters». JPL (Solar System Dynamics). 2008 թ․ հոկտեմբերի 24. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
- ↑ Payne-Gaposchkin, Cecilia; Katherine Haramundanis (1970). Introduction to Astronomy. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall. ISBN 0-13-478107-4.
- ↑ IAUC 2846: Satellites of Jupiter Արխիվացված 2020-06-02 Wayback Machine 1974 October 7 (naming the moon)
- ↑ «Карме» (ռուսերեն) — Статья о Карме в информационном справочнике ГАИШ. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 16-ին. (ռուս.)
- ↑ Scott S. Sheppard; David C. Jewitt; and Carolyn C. Porco; Jupiter's Outer Satellites and Trojans, in Jupiter: The Planet, Satellites and Magnetosphere, edited by Fran Bagenal, Timothy E. Dowling, and William B. McKinnon, Cambridge Planetary Science, Vol. 1, Cambridge, UK: Cambridge University Press, 0-521-81808-7, 2004, pp. 263-280
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Կարմեի մասին ՆԱՍԱ-ի Solar System Exploration կայքում (անգլ.)
- Դևիդ Ջուիտի էջեր (անգլ.)
- Յուպիտերի հայտնի արբանյակներ (Սքոթ Շեփարդի էջեր) (անգլ.)