Կարբոնատներ

Կարբոնատներ, ածխաթթվի աղեր։

Տարբերում են չեզոք (օրինակ, $Na_{2}CO_{3}$), թթու (հիդրոկարբոնատներ կամ բիկարբոնաաներ՝ $NaHCO_{3}$) և հիմնային ($Cu_{2}(OH)_{2}CO_{3}$-մալաքիտ միներալ)։ Ջրում լուծելի են միայն ալկալիական մետաղների, ամոնիումի և թալիումի չեզոք կարբոնատներ։ Հիդրոլիզի պատճառով դրանց լուծույթները ցույց են տալիս հիմնային ռեակցիա։ Թթու կարբոնատները լավ են լուծվում ջրում։ Տաքացնելիս, մինչև հալման կետին հասնելը, կարբոնատները քայքայվում են $(CaCO_{3}=CaO+CO_{2})$, բացառություն են կազմում ալկալիական մետաղների և թալիումի կարբոնատները։

Հիդրոկարբոնատները տաքացնելիս փոխարկվում են չեզոք կարբոնատի $(2KHCO_{3}=K_{2}CO_{3}+H_{2}O+CO_{2})$։ Ուժեղ թթուների ազդեցությամբ չեզոք և թթու կարբոնատները քայքայվում են՝ անջատելով $CO_{2}$, օրինակ՝ $Na_{2}CO_{3}+H_{2}SO_{4}=Na_{2}SO_{4}+H_{2}O+CO_{2}$։

Չեզոք կարբոնատները լայնորեն տարածված են բնության մեջ և կազմում են միներալների առանձին խումբ (բնական կարբոնատներ)։ Ցինկի, կապարի, պղնձի, երկաթի և այլ մետաղների կարբոնատներ արժեքավոր մետկան հանքանյութեր են։ Ոչ հանքային հումքը՝ կրաքարը $(CaCO_{3})$, մագնեզիտը $(MgCO_{3})$, վիտերիտը $(BaCO_{3})$ կիրառում են շինարարության, քիմիական արդյունաբերության, հրակայուն նյութերի արտադրության մեջ ևս։ Սինթետիկ կարբոնատներից տեխնիկայում լայնորեն օգտագործում են սոդան ($Na_{2}CO_{3}$ և $NaHCO_{3}$) և քիչ քանակով պոտաշը $(K_{2}CO_{3})$։ Հիդրոկարբոնատները ֆիզիոլոգիական կարևոր դեր են կատարում կենդանի օրգանիզմում, բուֆերային նյութեր են։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարբոնատներ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 313)։