Կաղապար:Օրվա հոդված/Հունվարի 23, 2017 թ.

< Նախագիծ:Օրվա հոդված

Թովմա Մեծոփեցի

Ուշ միջնադարի հայկական դպրոց, հայկական կրթությունը և գիտությունը պատմական հայրենիքում և Եվրոպայի ու Ասիայի հայկական գաղթավայրերում 15-17-րդ դարերում։

Հայկական լեռնաշխարհում գոյություն ունեցող Բագրատունիների թագավորությունը (885-1045) դեռ 10-րդ դարից բաժանվել էր մի քանի հայկական թագավորությունների և իշխանությունների։ Պետության կործանումից հետո դրանք անցնում են նախ Բյուզանդական կայսրության, ապա՝ Սելջուկյան սուլթանության կազմ։ 12-րդ դարում վրաց միապետերի, մասնավորապես՝ Դավիթ Շինարարի (1089-1125) և Թամար թագուհու (1184-1213) շնորհիվ, հյուսիսային և արևելյան Հայաստանի մեծ մասն ազատագրվում է վրաց զորքերի հրամանատար Սարգիս Զաքարյանի, ապա իր որդիների՝ Զաքարեի ու Իվանեի գլխավորությամբ։ Զաքարյան իշխանապետությունը, ինչպես և բուն Հայկական լեռնաշխարհի սահմաններից դուրս գտնվող Կիլիկիայի հայկական թագավորությունը 14-րդ դարում կործանվում են։ 15-րդ դարում ասպարեզից հեռանում կամ տարածքով ու հզորությամբ խիստ կրճատվում են նաև պատմական Հայաստանում գոյություն ունեցող իշխանությունները:

Հայաստանն ուշ միջնադար էր թևակոխել առանց պետականության. կարա-կոյունլու և ակ-կոյունլու թուրքմենական ցեղերի միջև պատերազմի դաշտ դառնալուց հետո երկիրը երկու անգամ (1555, 1639) բաժանվել էր Մերձավոր Արևելքում ստեղծված... Ավելին⇒