Ծուղակ (շախմատ)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ծուղակ (այլ կիրառումներ)
Ծուղակ, շախմատում՝ հակառակորդին թվացյալ շահեկան շարունակության հրահրելու փորձ, որն իրականում սխալ է լինում։
| Ենթակատեգորիա | • մեթոդ • մարտավարություն • շախմատային մարտավարություն | |
|---|---|---|
| Մասն է | շախմատային տերմինաբանություն | |
| Մարզաձև | շախմատ | |
Լայն իմաստով, ըստ Յակով Նեյշտադտի, ծուղակը ցանկացած խորամանկ քայլ է, որը պարունակում է թաքնված սպառնալիք և նախորոշված է թշնամու վրիպման վրա[1]։
Նեղ իմաստով ծուղակը ոչ թե ցանկացած սխալի սադրանք է, այլ միայն այնպիսին, որը կապված է որոշակի ռիսկի հետ[1]։
Ծուղակները բնույթով կարող են դասակարգվել ըստ «սադրանքի բնույթի». դրանց մի մասը դրդում է բնական, ակնհայտ թվացող պատասխանի, որը սխալ է դուրս գալիս, իսկ մյուսները մրցակցին սադրում են «շատ ձեռնտու» թվացող ակտիվ գործողությունների։ Նաև տարբերակում են անողի համար ռիսկային և ոչ ռիսկային ծուղակներ[2]։
Հատկապես սիրված են սկզբնախաղային ծուղակները։ Նրանցից շատերը վաղուց հայտնի են, բայց հանդիպում են նաև նորույթներ՝ տնային պատրաստությունների տեսքով։
Երբեմն ծուղակը, հակառակորդի ճիշտ պատասխանի դեպքում, կարող է վատթարացնել ծուղակ դնողի դիրքը, ինչը հստակ արտացոլվում է Լեգալի մատում[2]։
Օրինակներ խմբագրել
Սկզբնախաղային ծուղակ խմբագրել
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 |              | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
Սկզբնախաղային ծուղակները հանդիպում են գրեթե յուրաքանչյուր սկզբնախաղում։ Այդ պատճառով տարածված է ծուղակների մասին շախմատային գրքեր գրել՝ կախված սկզբնախաղից։ Օրինակ, Յակով Նեյշտադտի «250 ծուղակ և կոմբինացիա» գիրքը բաժանված է բաց, կիսաբաց և փակ սկզբնախաղերի։
Օրինակ, ֆրանսիական պաշտպանությունում Նիմցովիչի համակարգը.
- 1. e4 e6
- 2. d4 d5
- 3. e5 c5
- 4. c3 Ձc6
- 5. Ձf3 Թb6
- 6. Փd3 cd
- 7. cd
Առաջին հայացքից սևերը շահում են զինվոր, քանի որ սպիտակադաշտ փիղը d4 դաշտը փակում է այն պաշտպանող սպիտակ թագուհուց։
- 7… Ձ:d4?
- 8. Ձ:d4 Թ:d4
Բայց անսպասելիորեն սպիտակները կիրառում են շախով բաց գրոհ
- 9. Փb5+!՝
թագուհու հետագա շահումով.
- 10.Թ:d4[3]
Այլ օրինակ խմբագրել
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 | | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
1934 թվականին կայացած Ս. Ֆոյեր - Ալբերիկ Օ'Քելլի պարտիայում սպիտակներին հաջողվեց պատրաստել յուրօրինակ ծուղակ.
- 10. Փe3
Սպիտակներն ավարտում են զարգացումը՝ իբր զոհաբերելով զինվորը։
- 10... Ն:b2?
- 11. de de??
Սևերի կոպիտ սխալ։ 11… de?-ի փոխարեն անհրաժեշտ էր e5-ը վերցնել մեկ այլ զինվորով՝ 11… fe, և 12. Ձ:e5-ի դեպքում նավակով նահանջել b8։ Սպիտակները կունենային միայն դիրքային առավելություն։
- 12. Թ:d8+ Ա:d8
- 13. 0-0-0 +!
Անսպասելի շախ՝ նավակի և պարտիայի շահումով[4]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Нейштадт, Я. И. (1979). По следам дебютных катастроф (ռուսերեն). Рипол Классик. ISBN 978-5-458-26824-0.
- ↑ 2,0 2,1 Нейштадт, Я. И. (1979). По следам дебютных катастроф (ռուսերեն). Рипол Классик. ISBN 978-5-458-26824-0.
- ↑ «Урок 2. Ловушки во Французской защите - 1 Февраля 2019 - Шахматный клуб МИП». chessmip.moy.su. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 15-ին.
- ↑ Нейштадт, Я. И. (1979). По следам дебютных катастроф (ռուսերեն). Рипол Классик. ISBN 978-5-458-26824-0.
Գրականություն խմբագրել
- Вайнштейн Б. С. Ловушки Ферзьбери. — М.: Физкультура и спорт, 1990. — С. 192 ISBN 5-278-00272-7
- Завьялов А. А. Дебютные ловушки. Сборник 333 шахматных ловушек. — Ярославль., 1997. — С. 144 ISBN 5-86895-019-4
- Завьялов А. А. 444 дебютные ловушки. — М.: Воениздат, 2005. — С. 208 ISBN 5-94377-019-4
- Нейштадт Я. И. 250 ловушек и комбинаций. — М., 1973. — С. 128
- Шахматы: энциклопедический словарь / гл. ред. А. Е. Карпов. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — С. 217—218. — 621 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-85270-005-3.