Լուիզիանա

Լուիզիանա (անգլերեն՝ Louisiana), նահանգ ԱՄՆ-ի հարավային մասում, Մերձմեքսիկական դաշտավայրում։ Տարածքը՝ 125,7 հազար կմ քառակուսի։ Վարչական կենտրոնը՝ Բաթոն Ռուժ, խոշոր քաղաքը Նոր Օրլեանն է։ Ընդհանուր տարածքը 135 382 կմ² (31-րդ տեղը ԱՄՆ-ում) է, որից ցամաքը կազմում է 113 721 կմ²։ Բնակչությունը կազմում է 4 574 836 մարդ (25-րդ տեղում է ԱՄՆ-ում)։ Նահանգի պաշտոնական մականունը՝ «Հավալուսների նահանգ»։ Անվանակոչվել է Ֆրանսիայի թագավոր Լյուդովիկոս XIV-ի պատվին (ֆրանսերեն արտասանությունը՝ Լուի)։ Նախկինում Լուիզիանա էր անվանվում՝ ֆրանսիացիների կողմից վերահսկվող Մեքսիկական ծոցի ափին գտնվող ընդարձակ տարածքը (Նոր Ֆրանսիա)։

Լուիզիանա անգլ.՝ Louisiana
flag of Louisiana?
Երկիր	ԱՄՆ
Մասն է	Մայրցամաքային նահանգներ
Հիմն	Give Me Louisiana?, You Are My Sunshine? և Louisiana My Home Sweet Home?
Կարգավիճակ	ԱՄՆ-ի նահանգ
Մտնում է	ԱՄՆ
Վարչկենտրոն	Բաթոն Ռուժ
Ամենաբարձր կետ	Driskill Mountain?
ԲԾՄ	30 մետր
Օրենսդրական մարմին	Louisiana State Legislature?
Դատական մարմին	Louisiana Supreme Court?
Միության մուտք	ապրիլի 30, 1812 (18-րդ)
Բնակչություն	▼4 657 757 մարդ (ապրիլի 1, 2020) (25 տեղ)
Տարածք	135 382 կմ²  (31 տեղ)
Հիմնադրված է	ապրիլի 30, 1812 թ.
Սահմանակցում է	Տեխաս, Արկանզաս և Միսսիսիպի
Ժամային գոտի	CDT?, Ամերիկա/Չիկագո, UTC-6 և UTC-5
Հապավում	LA և La.
Փոխարինեց	Territory of Orleans?
ISO 3166-2 կոդ	US-LA
Անվանված է	Լյուդովիկոս XIV
Մականուն	Pelican State
Միության մուտք	ապրիլի 30, 1812 (18-րդ)
louisiana.gov​(անգլ.)
Լուիզիանա Վիքիպահեստում

Անվանում

17-րդ դարի վերջից մինչև 19-րդ դարի սկիզբը Լուիզիանա էր կոչվում Միսիսիպի գետի ավազանի ընդարձակ տարածքը, որի զգալի մասը գաղութացրել էր Ֆրանսիան։ Այդ տարածքը 1682 թվականին ֆրանսիացի ճանապարհորդ Ռոբեր Կավելիե դը Լա Սալը ի պատիվ Ֆրանսիայի թագավոր Լյուդովիկոս XIV-ի (ֆրանսերեն՝ Louis) անվանեց Louisiana։ Այժմ Լուիզիանա նահանգը զբաղեցնում է այդ ընդարձակ տարածքի միայն մի մասը։

Աշխարհագրություն

Արևմուտքից Լուիզիանան սահմանակից է Տեխասին, հյուսիսից Արկանզասին, արևելքից Միսսիսիպիին, հարավից նահանգը սահմանակից է Կարիբյան ծովին։ Նահանգի տարածքը հստակ բաժանված է երկու մասի`«վերին» և «ստորին»։ Վերջինին բնորոշ է ճահճային ցածրադիր վայրերի առատությունը։

Ամենաբարձր կետը Դրիսքիլլ լեռն է, որի բարձրությունը ծովի մակարդակից 163 մետր է։

Բնակչություն

2000 թվականի տվյալներով նահանգի բնակչությունը կազմված է սպիտակամորթներից (63 %), սևամորթներից (32 %), 5 % ասիացիներից և այլն։ 92 %-ի մայրենի լեզուն անգլերենն է, 5 %-ինը ֆրանսերենը, 3 %-ինը իսպաներենը։

Աֆրոամերիկացիներ և ֆրանսիական ծագման ամերիկացիներ

Լուիզիանան երկրորդ տեղում է, իր տարածքում բնակվող աֆրիկյան ամերիկացիների թվով (32.5 %), հարևան Միսիսիպիից (36.3 %) հետո։

Սպիտակամորթ բնակչությունը հյուսիսում

Լուիզիանայի հյուսիսում գերակշռում են բրիտանական ծագման սպիտակամորթները։ Այդ մարդիկ հիմնականում ունեն անգլիական, ուելսական և շոտլանդաիռլանդական արմատներ և նույն մշակույթն ու բողոքական կրոնը ինչ հարևան նահանգները։

Այլ եվրոպացիներ

Լուիզիանայի վաճառքից առաջ մի քանի գերմանացի ընտանիքներ տեղափոխվեցին Միսսիսիպի գետի երկայնքով դեպի ծայրամաս։ Նրանք միաձուլվեցին կրեոլների և քաշունցիների հասարակությունների հետ։ Քանի որ Նոր Օռլեանը հանդիսանում է խոշոր նավահանգիստ և երկրի երրորդ ամենաաղտոտ քաղաքը, այն ներգրավեց բազմաթիվ իռլանդական, իտալական և գերմանական ներգաղթյալներին, որոնք ի սկզբանե կաթոլիկներ էին։

Ասիացիներ և ամերիկացիներ

Լուիզիանայի ասիական բնակչությունը համարվում է 19-րդ դարի և 20-րդ դարի սկզբին այստեղ եկած չինական աշխատողների ժառանգները 1970-ական թվականներին։ 1980-ական թվականներին Մեքսիկական ծոց ժամանեցին բազմաթիվ փախստականներ Վիետնամից և Հարավարևելյան Ասիայից, ովքեր զբաղվում էին ձկնորսությամբ, արդյունաբերությամբ և ծովախեցգետնի արտադրությամբ։

Արտաքին հղումներ

• Louisiana.gov Պաշտոնական կայք

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լուիզիանա» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 676)։