Վիքիպեդիա

Լեզվաընտանիքների ցանկ

Վիքիմեդիայի նախագծի ցանկ
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։
Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։
Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։
Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։
Տե՛ս նաև՝ Լեզվաընտանիք

Լեզվաընտանիքների ցանկի մեջ մտնում են նաև մեկուսի լեզուները, չդասակարգված լեզուները և այլ տեսակի լեզուները։

Վերջերս ՅՈՒՆԵՍԿՕ-Ն ներկայացրեց աշխարհի անհետացող լեզուների նորացված ատլասը, համաձայն որի աշխարհի վեց հազար լեզուներից 2 500-ը չքանում են աչքի առաջ, իսկ շատերն արդեն դադարել են գոյություն ունենալուց։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն գնահատում է լեզուների կենսունակությունը 9 չափորոշիչներով. կրողների բացարձակ թիվը, լեզվի փոխանցումը սերնդեսերունդ, տվյալ լեզուն հարազատ համարող հասարակության անդամների թիվը, գործածման դաշտի փոփոխությունը, պաշտոնական ինստիտուտների վերաբերմունքը լեզվի նկատմամբ, այն է՝ լեզվի պաշտոնական կարգավիճակն ու գործածումը, փաստաթղթավորման տեսակն ու որակը, կողքի ազդեցությանը ենթակվելու հնարավորությունը, ուսումնական նյութերի և գրականության մատչելիությունը, լեզվի կրողների թվի հարաբերակցությունը բնակչության ընդհանուր թվաքանակի հետ։ Այնուհետև լեզուները դասակարգվում են ըստ վեց կարգերի՝ «վտանգված չէ»-ից մինչև «լեզուն անհետացել» է (ըստ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Կարմիր գրքի՝ Եվրոպայի 225 բնիկ լեզուներից 38-ը վտանգված է, 26-ը լրջորեն վտանգված է, 9-ը անհետացման եզրին է)։ Ընդ որում՝ առաջինից մինչև վերջին աստիճան կարելի է հասնել շատ արագ, և ինչն էլ որ լինի լեզվի անհետացման պատճառ, հետևանքը մեկն է. մարդկությունը լեզվի հետ կորցնում է մի ամբողջ մշակույթ, գիտելիքի մի եզակի ու անփոխարինելի աղբյուր։ Լեզուները ինքնության, հաղորդակցման, սոցիալական ինտեգրման, կրթության և զարգացման վրա ունեցած իրենց համալիր ազդեցությամբ ռազմավարական նշանակություն ունեն մարդկանց և մոլորակի համար։ Երբ լեզուներն անհետանում են, խամրում է նաև համաշխարհային մշակութային բազմազանության ներկապնակը։ Դրա հետ մեկտեղ վերանում են հնարավորություններ, ավանդույթներ, հիշողություն, մտածողության և արտահայտման յուրօրինակ ձևեր։ Այս ամենի գիտակցումը ստիպում է խրախուսել լեզվական հանդուրժողականությունը ինչպես տարբեր հանրությունների միջև, այնպես էլ միևնույն հանրության ներսում։ Այն ընդգծում է այնպիսի միջոցառումների կարևորությունը, որոնք համայնքի յուրաքանչյուր անդամի հնարավորություն են տալիս մայրենին գործածել լեզվի գործածության մասնավոր և հանրային տիրույթներում, ինչպես նաև սովորել լրացուցիչ՝ ազգային կամ միջազգային լեզուներ։ Այս ամենը քաջ գիտակցելով և նպատակ ունենալով պահպանել եվրոպական տարածաշրջանի հարուստ լեզվամշակութային ժառանգությունը՝ Եվրոպայի խորհրդի անդամ պետությունները 1992 թվականի նոյեմբերի 5-ին Ստրասբուրգում ստորագրեցին Տարածաշրջանային կամ ազգային փոքրամասնությունների եվրոպական խարտիան, որին Հայաստանի հանրապետությունը միացավ 2001-ին՝ այդպիսով պարտավորվելով համապատասխան միջոցառումերի կիրառմամբ պաշտպանել Հայաստանի տարածքում տարածաշրջանային կամ ազգային փոքրամասնությունների լեզու համարվող ասորերենի, քրդերենի, եզդիերենի, հունարենի և ռուսերենի իրավունքները, իսկ հայերենի իրավունքները, համաձայն Խարտիայի, պաշտպանված են Կիպրոսում, Ռումինիայում և Լեհաստանում։

Լեզվաընտանիքները խմբագրել

Ստորև զետեղված ենթավերնագրերի տակ յուրաքանչյուր տողում գրված է որևէ արդեն ընդունված կամ դեռ ենթադրվող լեզվաընտանիքի անվանում։ Ենթավերնագրերի աշխարհագրական անվանումները առաջարկված են միայն լեզվաընտանիքներն ավելի ամբողջական համակարգված խմբերով ներկայացնելու համար, փոխարենը մի քանի հարյուր անկախ լեզվաընտանիքներ չհամակարգված ցանկով ներկայացնելու։ Այդ նպատակի համար աշխարհագրական կապերն առավել հարմար են, սակայն այդ աշխարհագրական վերնագրերը չեն առաջարկում «գերմեծ լեզվաընտանիքների» որևէ առանձին համակարգ՝ ֆիլոգենետիկորեն կապակցելով իրենց ներքո թվարկված լեզվաընտանիքները։

Աֆրիկա և Հարավարևմտյան Ասիա խմբագրել

 
Աֆրիկայի լեզուները
Հիմնական հոդված՝ Աֆրիկայի լեզուներ
  1. Աֆրասիական լեզուներ (նախկինում կոչվում էին Սեմա-քամական)
  2. Նիգեր-Կոնգոյի լեզուներ (երբեմն կոչվում են նաև Նիգեր-կորդոֆանյան)
  3. Նեղոս-Սահարայի լեզուներ
  4. Քհոի լեզուներ (մտնում են Քհոիսյան լեզուների մեջ)
  5. Թուու լեզուներ (մտնում են Քհոիսյան լեզուների մեջ)
  6. Ուբանգիական լեզուներ
  7. Մանդե լեզուներ (հնարավոր է պատկանում են Նիգեր-Կոնգոյի լեզվախմբին)
  8. Սոնգհայան լեզուներ
  9. Կադու լեզուներ
  10. Կոմանյան լեզուներ (հնարավոր է պատկանում են Նեղոս-Սահարայի լեզվախմբին)

Եվրոպա և Հյուսիսային Ասիա, Արևմտյան Ասիա և Հարավային Ասիա խմբագրել

 
Հիմնական հոդված՝ Եվրոպայի լեզուները
Հիմնական հոդված՝ Ասիայի լեզուները
  1. Հնդեվրոպական լեզուներ
  2. Թիրսենյան լեզուներ
  3. Դրավիդյան լեզուներ
  4. Հյուսիսարևմտյւան կովկասյան լեզուներ (հաճախ դիտվում են Հյուսիս կովկասյան լեզուների ընտանիքում)
  5. Հյուսիսարևելյան կովկասյան լեզուներ (հաճախ դիտվում են Հյուսիս կովկասյան լեզուների ընտանիքում)
  6. Հուրրո-Ուրարտական լեզուներ (մեռած, հնարավոր է, որ կապված են Հյուսիսարևելյան կովկասյան լեզուների հետ)
  7. Հարավ կովկասյան լեզուներ
  8. Թյուրքական լեզուներ (ենթադրաբար մտնում են Ալթայան լեզուների մեջ)
  9. Մոնղոլական լեզուներ (մտնում են Ալթայան լեզուների մեջ)
  10. Տունգուսական լեզուներ (մտնում են Ալթայան լեզուների մեջ)
  11. Ուրալյան լեզուներ
  12. Յուկաղիրական լեզուներ
  13. Չուկոտկ-Կամչատկյան լեզուներ
  14. Դենե-Ենիսեյան լեզուներ

Արևելյան Ասիա, Հարավարևելյան Ասիա, Հյուսիսարևելյան Հնդկաստան և Խաղաղօվկիանոսյան կղզիներ խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Ասիայի լեզուները
Հիմնական հոդված՝ Օկեանիայի լեզուները
  1. Ավստրալասիական լեզուներ en
  2. Ավստրանեզիական լեզուներ en (ենթադրաբար մտնում են Ավստրալաթայական լեզուների մեջ)
  3. Անդամանեզական լեզուներ en
  4. Հմոնգ-մյենական լեզուներ en
  5. Ճապոնական լեզուներ en (մտնում են Ալթայան լեզուների en մեջ)
  6. Օնգանական լեզուներ en (մտնում են անդամանեզական լեզուների մեջ)
  7. Չին-տիբեթական լեզուներ en
  8. Թայի-քադայական լեզուներ eb (մտնում են ավստրալաթայական լեզուների մեջ)

Նոր Գվինեա և հարևան կղզիներ խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Պապուական լեզուներ

Լեզվախմբերի հայերեն անունները պետք է ճշտվեն։

  1. Բայնինգյան լեզուներ en
  2. Սահմանային լեզուներ (Նոր Գվինեա) en
  3. Արևելապապուական լեզուներ Սողոմոնյան լեզուներ en
  4. Արևելասենտանիական լեզուներ en
  5. Արևելա-անդրֆլայական լեզուներ en
  6. Ֆասական լեզուներ en
  7. Գիլվինքյան լեզուներ en
  8. Մամբերամոական լեզուներ en
  9. Մեյական լեզուներ en
  10. Քվոմտարիական լեզուներ en
  11. Մաիրասիական լեզուներ en
  12. Նիմբորանական լեզուներ en
  13. Հյուսիս բուգանվիլական լեզուներ en
  14. Պյավիական լեզուներ en
  15. Ռամու-սեպիական լեզուներ en
  16. Սենագիական լեզուներ en
  17. Սեպիական լեզուներ en
  18. Սկոյական լեզուներ en
  19. Հարավ-բուգանվիլական լիեզուներ en
  20. Հարավ-կենտրոնական պապուական լեզուներ en
  21. Թոր-քվերբական լեզուներ en
  22. Տորիչելիական լեզուներ en
  23. Անդրնորգվինեական լեզուներ en (ամենախոշոր ընտանիքը)
  24. Յելե-արևմտյան նոր բրիտանական լեզուներ en
  25. Արևմտապապուական լեզուներ en
  26. Յուաթական լեզուներ en

Ավստրալիա խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Անդրենածին Ավստրալական լեզուներ

Լեզվաընտանիքների հայերեն անվանումները պետք է ճշտվեն։

  1. Բունաբանյան լեզուներ en
  2. Դալիական լեզուներ en
  3. Լիմիլնգանյան լեզուներ en
  4. Ջերագանյան լեզուներ en
  5. Նյուլնյուլանյան լեզուներ en
  6. Վորորանյան լեզուներ en
  7. Միմդիական լեզուներ en
  8. Արնհեմական լեզուներ en (3 ընտանիք և 2 մեկուսի լեզուներ)
  9. Գունվինիգուանյան լեզուներ en
  10. Պամա-նյունգանյան լեզուներ en

Հյուսիսային Ամերիկա և Մեզոամերիկա խմբագրել

 
Մեքսիկայից հյուսիս լեզուների տարածման պատկերը
Հիմնական հոդված՝ Ամերիկաների անդրենածին լեզուները

Լեզվաընտանիքների հայերեն անվանումները պետք է ճշտվեն։

  1. Ալջիական լեզուներ en (ներառյալ Ալգոնքինյան լեզուները en) (14)
  2. Ալսեյան լեզուներ en (0)
  3. Քադոյան լեզուներ en (4)
  4. Չիմակույան լեզուներ en (1)
  5. Չինուկյան լեզուներ en (1)
  6. Չումաշյան լեզուներ en (0)
  7. Քոմեքրուդյան լեզուներ en (0)
  8. Քուսյան լեզուներ en (0)
  9. Դենե-Յենիսեյան լեզուներ en (40 լեզու Հյուսիսային Ամերիկայում, 1 լեզու Ասիայում)
  10. Էսկիմո Ալեության լեզուներ en (5)
  11. Իրոքոյան լեզուներ en (7)
  12. Քալափույական լեզուներ en (0)
  13. Քերեսյան լեզուներ en (2)
  14. Կյովա-Տանոյան լեզուներ en (6)
  15. Մայդույան լեզուներ en (3)
  16. Մայական լեզուներ en (Մեզոամերիկա) (31)
  17. Միքսե-Զոքվեյան լեզուներ en (Մեզոամերիկա) (19)
  18. Մասքոջյան լեզուներ en (5)
  19. Օտօ-Մանգվեյան լեզուներ en (Մեզոամերիկա) (27)
  20. Պալայհնիհանյան լեզուներ en (1)
  21. Պլատո Պենուտյան լեզուներ en (նաև Շահապվայլուտանյան) (3)
  22. Պոմոյան լեզուներ en (5)
  23. Սալիշյան լեզուներ en (16)
  24. Շաստայան լեզուներ en (0)
  25. Սիույան-Քատավբանյան լեզուներ en (10)
  26. Տեքվիստլատեքյան լեզուներ en (Մեզոամերիկա) (2)
  27. Տոտոնաքյան լեզուներ en (Մեզոամերիկա) (2)
  28. Ցիմշիանյան լեզուներ en (3)
  29. Ուտիյան լեզուներ en (5)
  30. Ուտո-ացտեկական լեզուներ en (Հյուսիսային Ամերիկա և Մեզոամերիկա) (31)
  31. Վակաշանյան լեզուներ en (7)
  32. Վինտուանյան լեզուներ en (1)
  33. Յոկուցանյան լեզուներ en (1)
  34. Յուկիական լեզուներ en (0)
  35. Յուման-Քոչիմիական լեզուներ en (10)

Կենտրոնական Ամերիկա և Հարավային Ամերիկա խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Ամերիկաների անդրենածին լեզուները

Լեզվաընտանիքների հայերեն անվանումները պետք է ճշտվեն։

  1. en:Alacalufan languages (2)
  2. en:Arauan languages (8)
  3. en:Araucanian languages (2)
  4. en:Arawakan languages (Հարավային Ամերիկա և Քարիբյան կղզիներ) (73)
  5. en:Arutani-Sape languages (2)
  6. en:Aymaran languages (3)
  7. en:Barbacoan languages (7)
  8. en:Cahuapanan languages (2)
  9. en:Carib languages (29)
  10. en:Catacaoan languages (0)
  11. en:Chapacura-Wanham languages (5)
  12. en:Chibchan languages (Կենտրոնական և հարավային Ամերիկա) (22)
  13. en:Chimuan languages (0)
  14. en:Choco languages (10)
  15. en:Chon languages (2)
  16. Esmerelda-Yaruro (2)
  17. en:Guaicuruan languages (a.k.a. Waikurian) (8)
  18. Hibito-Cholón (0)
  19. Hodï (2)
  20. en:Ge languages (13)
  21. en:Jicaquean languages (Կենտրոնական Ամերիկա)
  22. en:Jirajaran languages (0)
  23. en:Jivaroan languages (4)
  24. en:Katembri-Taruma languages (0)
  25. en:Katukinan languages (3)
  26. en:Lencan languages (Կենտրոնական Ամերիկա)
  27. en:Lule-Vilela languages (1)
  28. en:Mascoian languages (5)
  29. Mashakalian languages
  30. en:Matacoan languages (4)
  31. en:Misumalpan languages (Կենտրոնական Ամերիկա) (9)
  32. en:Mosetenan languages (1)
  33. en:Mura languages (1)
  34. en:Nambiquaran languages (5)
  35. en:Otomakoan languages ? (3)
  36. en:Pano-Tacanan languages (36)
  37. en:Peba-Yaguan languages (2)
  38. en:Puinavean languages (Maku) (9)
  39. en:Quechuan languages (46)
  40. en:Salivan languages (2)
  41. Tequiraca-Canichana (2)
  42. en:Tucanoan languages (25)
  43. en:Tupi languages (70)
  44. en:Uru-Chipaya languages (2)
  45. en:Witotoan languages (6)
  46. en:Xincan languages (Կենտրոնական Ամերիկա)
  47. en:Yabutian languages (2)
  48. en:Yanomam languages (4)
  49. en:Zamucoan languages (2)
  50. en:Zaparoan languages (7)

Մեկուսի լեզուներ խմբագրել

Կենտրոնական և Հարավային Ամերիկա խմբագրել

Լեզվաընտանիքների հայերեն անվանումները պետք է ճշտվեն։

  1. Abishira
  2. Aikaná (Բրազիլիա՝ Ռոնդոնիա)
  3. Andoque (Կոլումբիա, Պերու)
  4. Betoi (Կոլումբիա)
  5. Camsá (Կոլումբիա)
  6. en:Candoshi-Shapra (Պերու)
  7. Cayubaba (Բոլիվիա)
  8. Cofán (Կոլումբիա, Էքվադոր)
  9. Fulniô
  10. Guató (Բրազիլիա, Բոլիվիա)
  11. Huaorani (նաև Սաբելա, Վաորանի, Վաոդանի) (Էքվադոր, Պերու)
  12. Irantxe (Բրազիլիա՝ Մատո Գրոսո)
  13. Itonama (Բոլիվիա)
  14. Kapixaná (Բրազիլիա)
  15. Koayá (Բրազիլիա՝ Ռոնդոնիա)
  16. Kukurá
  17. Leco (Բոլիվիա)
  18. Mapudungun (Չիլի, Արգենտինա)
  19. Movima (Բոլիվիա)
  20. Omurano (Պերու)
  21. Otí (Բրազիլիա՝ Սաո Պալոլո) (մեռած)
  22. Paez (տես նաև Paezan)
  23. Pankararú (Բրազիլիա՝ Պերնամբուկո)
  24. Puelche (Արգենտինա, Չիլի)
  25. Puquina (Բոլիվիա) (մեռած)
  26. Taushiro (Պերու)
  27. Ticuna (Կոլումբիա, Պերու, Բրազիլիա)
  28. Timote
  29. Tiníwa
  30. Warao (Գայանա, Սուրինամ, Վենեսուելա)
  31. Yámana (նաև Yagan) (Չիլի)
  32. Yuracare (Բոլիվիա)
  33. Yuri (Կոլումբիա, Բրազիլիա)
  34. Yurumanguí (Կոլումբիա)

Հյուսիսային Ամերիկա խմբագրել

Լեզվաընտանիքների հայերեն անվանումները պետք է ճշտվեն։

  1. Chimariko (ԱՄՆ՝ Քալիֆորնիա)
  2. Chitimacha (ԱՄՆ՝ Լուիզիանա)
  3. Coahuilteco (ԱՄՆ՝ Տեխաս, հյուսիսային Մեքսիկա)
  4. Cuitlatec (Մեքսիկա՝ Գեռերո) (մեռած)
  5. Esselen (ԱՄՆ՝ Քալիֆորնիա)
  6. Haida (Կանադա՝ Բրիտանական Կոլումբիա; ԱՄՆ՝ Ալյասկա)
  7. Huave (Մեքսիկա՝ Օաքսակա )
  8. Karankawa (ԱՄՆ՝ Տեխաս) (մեռած)
  9. Karok (նաև քարուք) (ԱՄՆ՝ Քալիֆորնիա)
  10. Kootenai (Կանադա՝ Բրիտանական Կոլումբիա; ԱՄՆ՝ Այդահո, Մոնտանա)
  11. Natchez (ԱՄՆ՝ Միսիսիպի, Լուիզիանա) (երբեմն կապում եմ մասքոջյան լեզուների հետ)
  12. P'urhépecha (նաև տարասկաներեն) (Մեքսիկա՝ Միչոական)
  13. en:Salinan (ԱՄՆ՝ Քալիֆորնիա)
  14. Seri (Մեքսիկա՝ Սոնորա)
  15. en:Siuslaw (ԱՄՆ՝ Օրեգոն)
  16. Takelma (ԱՄՆ՝ Օրեգոն)
  17. Timucua (ԱՄՆ՝ Ֆլորիդա, Ջորջիա)
  18. Tonkawa (ԱՄՆ՝ Տեխաս) (մեռած)
  19. Tunica (ԱՄՆ՝ Միսիսիպի, Լուիզիանա, Արկանզաս)
  20. Washo (ԱՄՆ՝ Քալիֆորնիա, Նեվադա)
  21. Yana (ԱՄՆ՝ Քալիֆորնիա)
  22. Yuchi (ԱՄՆ՝ Ջորջիա, Օքլահոմա)
  23. Zuni (նաև շիվի) (ԱՄՆ՝ Նյու Մեքսիկո)

Ավստրալիա խմբագրել

Լեզվաընտանիքների հայերեն անվանումները պետք է ճշտվեն։

  1. Enindhilyagwa (նաև Անդիլյաուգվա, Անինդիլյակվա)
  2. Laragiya
  3. Minkin (մեռած; հնարավոր է Յիվայդջանյան կամ Տանքիյական լեզվախմբի մեջ է մտնում)
  4. Ngurmbur (հնարավոր է Մակրո-Պամա-Նյունգանյան լեզվախմբի մեջ է մտնում)
  5. Tiwi (Մելվիլ և Բաթուրստ կղզիներ)

Նոր Գվինեա խմբագրել

Լեզվաընտանիքների հայերեն անվանումները պետք է ճշտվեն։

  1. Abinomn (Բասո, Ֆոյա) (հյուսիսային Իրիան)
  2. Anêm (Նոր Բրիտանիա)
  3. Ata (Պելե-Ատա, Վասի) (Նոր Բրիտանիա)
  4. Busa (Սանդաուն)
  5. Isirawa (հյուսիսային Իրիան)
  6. Kol (Նոր Բրիտանիա)
  7. Kuot (Պանարաս) (Նոր Իռլանդիա)
  8. Massep
  9. Pyu
  10. Sulka (Նոր Բրիտանիա)
  11. Taiap (Գապուն) (Սեպական)
  12. Yalë (Նագատման) (Սանդաուն)
  13. Yawa (Գիլվինք ծովածոց)
  14. Yélî Dnye (Յելե) (Ռենել կղզի)
  15. Yuri (Քարքար) (Սանդաուն)

Ասիա խմբագրել

Լեզվաընտանիքների հայերեն անվանումները պետք է ճշտվեն։

  1. Այնու լեզու կամ լեզուներ (Ճապոնիա, Ռուսաստան) (Արաբերենի կամ Ճապոներենի նման Այնու լեզվախմբի ներսում բազմազանությունը բավականին մեծ է, այնքան որ այն դիտվի որպես մի քանի տասնյակ լեզուների լեզվախումբ, սակայն որոշ լեզվաբաններ այն դիտում են որպես մեկ լեզու մեծ բարբառային բազմազանությամբ)
  2. Նիվխ en կամ գիլյաք (Ռուսաստան) (երբեմն կապում են Չուկոտկ-Կամչատկյան լեզուների հետ)
  3. Կորեերեն en (Հյուսիսայի և Հարավային Կորեա, Չինաստան, ԱՄՆ (երբեմն կապում են Ալթայան լեզուների հետ; բարբառներից մեկը՝ Եջու (բարբառ) Jen հաճախ համարվում է առանձին լեզու)
  4. Կուսունդա en (Նեպակ)
  5. Նիհալի en (Հնդկաստան) (երբեմն կապում են Մունդանական լեզուների հետ )
  6. Բուրուշասկի en (Պակիստան, Հնդկաստան) (երբեմն կապում են Յենիսեյան լեզուների հետ)
  7. Էլամիթերեն en (Իրան) (մեռած) (երբեմն կապում են Դրավիդյան լեզուների հետ)
  8. Շումերերեն en (Իրաք) (մեռած)
  9. Հաթիթերեն en (Թուրքիա) (մեռած) (երբեկն կապում են Հյուսիսարևմտյան կովկասյան լեզուների հետ)
  10. Շոմպեներեն en (Նիկոբար կղզի) (քիչ է հայտնի, ամենայն հավանականությամբ ունի երկու լեզու)։

Աֆրիկա խմբագրել

Լեզվաընտանիքների հայերեն անվանումները պետք է ճշտվեն։

  1. Հադձա en ( Տանզանիա)
  2. Սանդավի en ( Տանզանիա) (կարող է կապ ունենալ խոեսյան) լեզուների հետ

Եվրոպա խմբագրել

  1. Բասկերեն en (Իսպանիա, Ֆրանսիա) (կապում են մեռած ակվիտաներենի հետ)

Չդասակարգված լեզուներ խմբագրել

Լեզուները համարվում են չդասակարգված, կամ որովհետև դրանց դասակարգման համար տարբեր պատճառներով լեզվաբանները համապատասխան ջանքեր դեռ չեն գործադրել, կամ, ավելի հաճախ, որովհետև դրանք շատ վատ են փաստաթղթագրված, այսինքն չունեն պատմական գրավոր աղբյուրներ կամ բավարար գրավոր նյութեր՝ դրանց վստահելի դասակարգման համար։ Նմանատեսակ լեզուների մեծ մասն արդեն մեռած լեզուներ են, և ամենայն հավանականությամբ, այլևս երբեք այնքան խորը կամ բազմակողմանիորեն չեն ուսումնասիրվի և ճանաչվի վստահելի դասակարգման համար։

Եվրոպա խմբագրել

  1. Իբերական լեզու en (Իսպանիա) (մեռած)
  2. Տարտեսիական լեզու en (Իսպանիա, Պորտուգալիա) (մեռած)
  3. Հյուսիս-պիսենական լեզու en (Իտալիա) (մեռած)

Աֆրիկա խմբագրել

Լեզվաընտանիքների հայերեն անվանումները պետք է ճշտվեն։

  1. Օրիգոտա en (հնարավոր է աֆրասիական)
  2. Գումուզ en (հնարավոր է նեղոս-սահարական)
  3. Քվադի en (մեռած; հնարավոր է խոեսական)
  4. Բանգի-մե en (էթնիկ դոգոնական)
  5. Դոմփո en
  6. Մպրէ en
  7. Յալաա en
  8. Լաալ en
  9. Մերոյթ en (մեռած; համարվում է նեղոս-սահարական կամ աֆրասիական)
  10. Շաբո en

Ասիա խմբագրել

  1. Քութի լեզու en (մեռած)
  2. Քասկյան լեզուն en (մեռած)
  3. Կիմերյան լեզու en (մեռած)

Ավստրալիա խմբագրել

  1. Տասմանական լեզուներ en (մեռած)

Հարավային Ամերիկա խմբագրել

Լեզվաընտանիքների հայերեն անվանումները պետք է ճշտվեն։

  1. Բենան en (Բրազիլիա) (մեռած)
  2. Կուլի en (Պերու) (մեռած)
  3. Կունզա en (Չիլի, Բոլիվիա, Արգենտինա) (մեռած)
  4. Գամելա en (Բրազիլիա՝ Մարանհաո) (մեռած)
  5. Գորգոտոգվի en (Բոլիվիա) (մեռած)
  6. Հվամոե en (Բրազիլիա Պերնամբուկո) (մեռած)
  7. Կուկուրա en (Բրազիլիա՝ Մատո Գրոսսո) (մեռած)
  8. Մալիբու en (Կոլոմբիա) (մեռած)
  9. Մունիք en (Պերու)
  10. Նատու en (Բրազիլիա՝ Պերնամբուկո) (մեռած)
  11. Սեխուրա en
  12. Տարայրիու Ten (Բրազիլիա՝ Ռիո Գրանդե դո Նորտե)
  13. Տուքսա en (Բրազիլիա՝ Բահիա, Պերնամբուկո) (մեռած)
  14. Քսոկո en (Բրազիլիա՝ Ալագոաս, Պերնամբուկո) (մեռած)
  15. Զուկուրու en (Բրազիլիա՝ Պերնամբուկո, Պարաիբա) (մեռած)
  16. Յուրումանգվի en (Կոլոմբիա) (մեռած)

Հյուսիսային Ամերիկա խմբագրել

Լեզվաընտանիքների հայերեն անվանումները պետք է ճշտվեն։

  1. Ադայի en (ԱՄՆ՝ Լուիզիանա, Տեխաս) (մեռած)
  2. Ալագյույլակ en (Գվատեմալա)
  3. Արանամա-Տամիք en (ԱՄՆ՝ Տեխաս) (մեռած)
  4. Ատակապա en (ԱՄՆ՝ Լուիզիանա, Տեխաս) (մեռած)
  5. Բեոթուք en (Կանադա՝ Նյուֆաունդլենդ) (մեռած)
  6. Կալուսա en (ԱՄՆ՝ Ֆլորիդա) (մեռած)
  7. Կայուսի en (ԱՄՆ՝ Օրեգոն, Վաշինգտոն) (մեռած)
  8. Կոտոնամի en (հյուսիսարևելյան Մեքսիկա, ԱՄՆ՝ Տեխաս) (մեռած)
  9. Մարատինո en (հյուսիսարևելյան Մեքսիկա) (մեռած)
  10. Նաոլան en (Մեքսիկա՝ Տամաուլիպաս) (մեռած)
  11. Քվինիգվա en (հյուսիսարևելյան Մեքսիկա) (մեռած)
  12. Սոլանո en (հյուսիսարևելյան Մեքսիկա, ԱՄՆ՝ Տեխաս) (մեռած)

Խառը լեզուներ խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Խառը լեզուներ

Կրեոլական լեզուներ խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Կրեոլական լեզուներ

Խառը լեզուների նման աշխարհի բազմաթիվ կրեոլական լեզուները դժվար է կապել որևէ լեզվաընտանիքի հետ։

Նշանային լեզուներ խմբագրել

Տե՛ս նաև՝ Նշանային լեզուների ցանկ
Տե՛ս նաև՝ Նշանային լեզուների դասակարգումը

Նշանային լեզուների լեզվաբանական կապերը որոշակիորեն պարզաբանված չեն, և շատերը մեկուսի լեզուներ են։


Տես նաև խմբագրել

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Գրականություն խմբագրել

  • Հայկական Սովետական հանրագիտարան հատորներ 1, 2, 3, 5, 9,10, Ե, 1976-1985
  • Աճառյան Հ. Լիակատար քերականություն հայոց լեզվի, համեմատությամբ 562 լեզուների, Ե, 1955
  • Boas, Franz. (1911). Handbook of American Indian languages (Vol. 1). Bureau of American Ethnology, Bulletin 40. Washington: Government Print Office (Smithsonian Institution, Bureau of American Ethnology).
  • Boas, Franz. (1922). Handbook of American Indian languages (Vol. 2). Bureau of American Ethnology, Bulletin 40. Washington: Government Print Office (Smithsonian Institution, Bureau of American Ethnology).
  • Boas, Franz. (1933). Handbook of American Indian languages (Vol. 3). Native American legal materials collection, title 1227. Glückstadt: J.J. Augustin.
  • Campbell, Lyle. (1997). American Indian languages։ The historical linguistics of Native America. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-509427-1.
  • Campbell, Lyle; & Mithun, Marianne (Eds.). (1979). The languages of native America։ Historical and comparative assessment. Austin: University of Texas Press.
  • Goddard, Ives (Ed.). (1996). Languages. Handbook of North American Indians (W. C. Sturtevant, General Ed.) (Vol. 17). Washington, D. C.: Smithsonian Institution. ISBN 0-16-048774-9.
  • Goddard, Ives. (1999). Native languages and language families of North America (rev. and enlarged ed. with additions and corrections). [Map]. Lincoln, NE: University of Nebraska Press (Smithsonian Institution). (Updated version of the map in Goddard 1996). ISBN 0-8032-9271-6.
  • Gordon, Raymond G., Jr. (Ed.). (2005). Ethnologue։ Languages of the world (15th ed.). Dallas, TX: SIL International. ISBN 1-55671-159-X. (Online version: http://www.ethnologue.com).
  • Greenberg, Joseph H. (1966). The Languages of Africa (2nd ed.). Bloomington: Indiana University.
  • Mithun, Marianne. (1999). The languages of Native North America. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-23228-7 (hbk); ISBN 0-521-29875-X.
  • Ross, Malcom. (2005). Pronouns as a preliminary diagnostic for grouping Papuan languages. In: Andrew Pawley, Robert Attenborough, Robin Hide and Jack Golson, eds, Papuan pasts։ cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples [1]
  • Ruhlen, Merritt. (1987). A guide to the world's languages. Stanford։ Stanford University Press.
  • Sturtevant, William C. (Ed.). (1978-present). Handbook of North American Indians (Vol. 1-20). Washington, D. C.։ Smithsonian Institution. (Vols. 1-3, 16, 18-20 not yet published).
  • Voegelin, C. F.; & Voegelin, F. M. (1977). Classification and index of the world's languages. New York։ Elsevier.
  • Wittmann, Henri (1991). "Classification linguistique des langues signées non vocalement." Revue québécoise de linguistique théorique et appliquée 10։1.215-88.[2]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լեզվաընտանիքների_ցանկ&oldid=9717322» էջից