Իգնացի Դաշինսկի
Իգնացի Դաշինսկի (լեհ.՝ Ignacy Ewaryst Daszyński, 26 հոկտեմբերի, 1866, Զբարաժ (ներկայում՝ Զբարաժի շրջան, Տերնոպոլի մարզ, Ուկրաինա) - 31 հոկտեմբերի, 1936, գյուղ Բիստրա (ներկայում՝ Սիլեզիայի վոևոդություն, Լեհաստան), լեհ քաղաքական և պետական գործիչ, հրապարակախոս։ Հանուն Լեհաստանի անկախության մղված պայքարի մարտիկ։
| Իգնացի Դաշինսկի լեհ.՝ Ignacy Daszyński | |
| |
| Կուսակցություն՝ | Լեհական սոցիալիստական կուսակցություն |
|---|---|
| Կրթություն՝ | Կրակովի համալսարան և Bartłomiej Nowodworski High School? |
| Մասնագիտություն՝ | քաղաքական գործիչ, գրող, լրագրող և պետական գործիչ |
| Ծննդյան օր | հոկտեմբերի 26, 1866[1][2][3] |
| Ծննդավայր | Զբարաժ, Tarnopol District, Գալիցիայի և Լոդոմերիայի թագավորություն, Ավստրիական կայսրություն[4] |
| Վախճանի օր | հոկտեմբերի 31, 1936[5][4][2][…] (70 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Բիստրա, Gmina Wilkowice, Bielsko County, Սիլեզիայի վոյեվոդություն |
| Թաղված | Ռակովիցկի գերեզմանատուն |
| Քաղաքացիություն |  Ցիսլեյտանիա և .svg){kind=small} Լեհաստանի Երկրորդ Հանրապետություն
|
| Ամուսին | Maria Daszyńska? և Cecylia Kempner? |
| Զավակներ | Adam Próchnik? |
| Ինքնագիր | 
|
| Պարգևներ |
 և  |
Կենսագրություն խմբագրել
Իգնացի Դաշինսկին ծնվել է 1866 թվականի հոկտեմբերի 26-ին Զբարաժ քաղաքում՝ Ֆերդինանդ և Կամիլա Դաշինսկիների ընտանիքում։ Իգնացի Դաշինսկին ունեցել է երեք եղբայր և մեկ քույր։ Նրա եղբայրնեերից Ֆելիքս Դաշինսկին (1863-1890), եղել է լրագրող և հասարակական ակտիվիստ, ով ամուսնացել է կանանց իրավունքների պաշտպան և սենատոր Զոֆիա Գոլինսկայի հետ[6]։
1872 թվականին Իգնացի Դաշինսկին դպրոց է ընդունվում հայրենի Զբարաժում, սակայն 1875 թվականին մահանում է նրա հայրը, և Իգնացի Դաշինսկին ընտանիքի հետ տեղափոխվում է Ստանիսլավիվ (ներկայում՝ Իվանո-Ֆրանկովսկ), որտեղ նա շարունակում է կրթությունը։
Իր ավագ եղբորը՝ Ֆելիքս Դաշինսկու Իգնացի Դաշինսկին դեռ վաղ տարիքից սկսում է զբաղվել հասարակական գործունեությամբ։ Իգնացի Դաշինսկին գրում է բանաստեղծ Մաուրիսի Գոսլավսկուն նվիրված բանաստեղծություն և դրա պատճենները ցրում բանաստեղծի շիրմի մոտ։ Ավստրիայի ոստիկանությունը հետաքննություն է անցկացնում, և Ֆելիքս Դաշինսկին ձերբակալվում է, իսկ Իգնացի Դաշինսկին ազատ է արձակվում մինչև դատավարությունը։ Հետագայում նրանք երկուսն էլ արդարացվում են, սակայն չեն դադարեցնում իշխանությունների դեմ ուղղված իրենց գործունեությունը։ 1882 թվականին Իգնացի Դաշինսկին հայրենասիրական թեմայով ելույթ է ունենում դպրոցում երկար դասամիջոցի ընթացքում, և նրան հեռացնում են դպրոցից։ Ընտանիքի ֆինանսական դրությունն ավելի է վատանում, և նրանք տեղափոխվում են Լվով։
Իգնացի Դաշինսկին եղել է Գալիցիայի Լեհական սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության (հետագայում՝ Լեհաստանի սոցիալիստական կուսակցություն) հիմնադիրներից մեկը։ Հետագայում դարձել է այդ կուսակցության առաջնորդը։
1897 և 1900 թվականներին Իգնացի Դաշինսկին եղել է ավստրիական պետական խորհրդի դեսպան (պատգամավոր)։ 1918 թվականի նոյեմբերին նա նա դարձել է Ժամանակավոր Ազգային կառավարության վարապետ։ Այդ կառավարությունը Լյուբլյանայում հռչկել է Լեհական ազգային Հանրապետությունը։ Ռազմական հեղաշրջումից հետո՝ 1926 թվականի մայիսին իշխանությունն անցել նրան, ինչից հետո Իգնացի Դաշինսկին սատարել է Լեհաստանի նախագահ Յուզեֆ Պիլսուդսկուն։
1929 թվականին Իգնացի Դաշինսկին անցել է Պիլսուդսկու կառավարության ընդդիմության կողմը և մասնակցում Լեհաստանի ձախ և կենտրոնամետ կուսակցությունների միության հիմնադրմանը։
1922-1927 թվականներին Իգնացի Դաշինսկին զբաղեցրել է Լեհաստանի Հանրապետության Սեյմի Ժողովրդական Անսամբլեայի ստորին պալատի փոխմարշալկի պաշտոն, իսկ 1928-1930 թվականներին եղել է մարշալկ։
Իգնացի Դաշինսկին մահացել է 1936 թվականի հոկտեմբերի 31-ին Բիստրա գյուղում։ Թաղված է Կրակովի Ռակովիցկի գերեզմանատանը։
Իգնացի Դաշինսկին ստացել է Ռադոմի պատվավոր քաղաքացու կոչում։ Իր գրական-հրապարակախոսական գործունեության համար Իգնացի Դաշինսկին 1935 թվականին պարգևատրվել է Լեհաստանի գրականության ակադեմիայի «Ակադեմիական ոսկե դափնեպսակ» մրցանակով։
Ընտրյալ մատենագրություն խմբագրել
Իգնացի Դաշինսկին հեղինակ է մի շարք հոդվածների ու հրատարակությունների, որոնց թվին են պատկանում քաղաքականությանը, Լեհաստանի պետական կառուցվածքի ու Ռուսաստանի հետ հարաբերություններին նվիրված գրքեր։
- Szlachetczyzna i odrodzenie Galicji, 1899;
- O formach rządu. Szkic socjologiczny, 1902;
- Polityka proletariatu. Kilka uwag o taktyce rewolucji w Polsce, 1907;
- Mowa o sprawie polsko-ruskiej, wygłoszona w Izbie Posłów d. 21 maja 1908 r., 1908;
- Cztery lata wojny. Szkice z dziejów polityki Polskiej Partii Socjalistycznej Galicji i Śląska, 1918;
- Z burzliwej doby. Mowy sejmowe wygłoszone w czasie od października 1918 do sierpnia 1919 roku, 1920;
- Wielki człowiek w Polsce. Szkic polityczno-psychologiczny, 1925;
- Pamiętniki, tom I Kraków 1925, tom II 1926;
- Sejm, rząd, król, dyktator, 1926;
- W obronie praw przedstawicielstwa ludowego. Przemówienie sejmowe tow. Daszyńskiego, 1926;
- W pierwszą rocznicę przewrotu majowego 1927;
- Czy socjaliści moga uznać dyktaturę proletariatu, 1927.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Library of Congress Authorities — Library of Congress.
- ↑ 2,0 2,1 Առցանց լեհական կենսագրական բառարան (польск.)
- ↑ Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p. — ISBN 978-953-6036-31-8
- ↑ 4,0 4,1 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/152146/Ignacy-Daszynski
- ↑ http://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/daszynski_ignacy
- ↑ Haan, edited by Francisca de; Daskalova, Krassimira; Loutfi, Anna (2005). Biographical dictionary of women's movements and feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe : 19th and 20th centuries (1st ed.). New York: Central European University Press. ISBN 9637326391.
{{cite book}}:|first=has generic name (օգնություն)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Ignacy Daszyński Արխիվացված 2011-08-14 Wayback Machine(լեհ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իգնացի Դաշինսկի» հոդվածին։ |