Վիքիպեդիա

Էթել Ուիլսոն Գամոն

Էթել «Բիլլի» Ուիլսոն Գամոն (անգլ.՝ Ethel Wilson Gammon, հուլիսի 31, 1916(1916-07-31), Օգաստա, ԱՄՆ - հունվարի 11, 2009(2009-01-11), Լիվերմոր, Անդրոսկոգին շրջան, Մեն, ԱՄՆ)[1], ամերիկացի մանկավարժ և կենդանի պատմության թանգարանի հիմնադիր ու տնօրեն։ 1974 թվականին Մեն նահանգի Լիվերմոր քաղաքում գտնվող Իսրայել Ուոշբըրնին պատկանող նախկին կալվածքում հիմնադրել է Ուոշբըրն-Նորլենդի կենդանի պատմության կենտրոնը և մինչև 1991 թվականն աշխատել որպես դրա կամավոր գործադիր տնօրեն։ Նրա կրթական և իրազեկման ծրագրերը տարեկան 40,000 այցելու են ապահովել թանգարանի համար։ 1997 թվականին ընդգրկվել է Մենի կանանց փառքի սրահում։

Էթել Ուիլսոն Գամոն
Ծնվել էհուլիսի 31, 1916(1916-07-31)
ԾննդավայրՕգաստա, ԱՄՆ
Մահացել էհունվարի 11, 2009(2009-01-11) (92 տարեկան)
Մահվան վայրԼիվերմոր, Անդրոսկոգին շրջան, Մեն, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
ԿրթությունՄեյնի համալսարան Ֆարմինգթոնում, Մեյնի համալսարան Մաչիասում և Հարավային Մեյնի Համալսարան
Մասնագիտությունդաստիարակ
Զբաղեցրած պաշտոններթանգարանի տնօրեն
Պարգևներ և
մրցանակներ

Վաղ կյանք և կրթություն խմբագրել

Էթել Ուիլսոնը ծնվել է Մեն նահանգի Օգաստա քաղաքում ֆերմեր Հովարդ Գաուչեր Ուիլսոնի և Մեյբլ Բեատրիս Ուիլսոնի ընտանիքում[1][2][3] և միշտ հայտնի եղել «Բիլլի» անունով[1]։ Նախորդ ամուսնությունից հայրն ունեցել է չորս որդի[4]։ Ընտանիքի հետ 1923 - 1926 թվականների ընթացքում ապրել է Կանադայի Նոր Շոտլանդիա նահանգում[4]։ 12 տարեկանում ընդունվել է Օգաստայի Քոնի ավագ դպրոցն[4] ու 15 տարեկանում ավարտել այն[1]։ 17 տարեկանում Մաչայասում ստացել է մանկավարժի կոչում[1][5]։

Հետագա կյանքում բարձրագույն կրթության կոչումներ է ստացել, այդ թվում՝ 1974 թվականին մանկավարժության բակալավրի աստիճան Ֆարմինգտոնի Մենի համալսարանից և 1975 թվականին մանկավարժության մագիստրոսի կոչում Հարավային Մենի համալսարանից[1][5]։

Գործունեություն խմբագրել

 
Ուոշբըրն-Նորլենդի կենդանի պատմության կենտրոնի գլխավոր կառույցը

Ավագ դպրոցն ավարտեկուց հետո Ուիլսոնը դասավանդել է Պարկմենի, Լիվերմորի և Օգաստայի տարրական դպրոցներում[1]։ 26 տարի դասավանդել է նաև Հյուսիսային Լիվերմորի բապտիստական եկեղեցու կիրակնօրյա դպրոցի երրորդ դասարանում[1]։

19 տարեկանում, երբ աշխատում էր Հյուսիսային Լիվերմորի Փեյսոն-Սմիթ դպրոցում, Ուիլսոնը բնակվում էր Քլիրթոն և Էլիզաբեթ Բաբբերի հետ, որոնք նախկինում եղել էին Նորլենդ ընտանիքի այգեպանն ու տնային կառավարչուհին[6][7]։ Իսրայել Ուոշբըրնի ընտանիքի մասին զույգի պատմած պատմությունները Ուիլսոնի մոտ հետաքրքրություն են առաջացրել նրանց կալվածքի նկատմամբ[6]։ 1953 թվականին Ուոշբըրնի ժառանգներից մեկը խնդրել է նրան օգնել վերանորոգել Նորլենդի գրադարանը և բացել այն այցելուների համար, որով նա զբաղվել է 1954 թվականի ամռանը շաբաթվա մեջ մեկ կեսօր[1][6]։ Մնացած օրերին նա աղբն է մաքրել ու հայտնաբերել պատմական փաստաթղթեր և գրառումներ, որոնք լույս են սփռել տասնիններորդ դարի Մենի կյանքի վրա[8]։ Հաջորդ տարիներին նա մշակել է առանձնատունը, գրադարանը, եկեղեցին, դպրոցի շենքը, գոմը և երկու վագոն տնակները վերականգնելու և դրանք կրթական նպատակներով օգտագործելու տեսլականը[1][6]։ 1973 թվականին համոզել է Ուոշբըրնի ժառանգներին իրենց ունեցվածքի վրա ստեղծել շահույթ չհետապնդող Ուոշբըրն-Նորլենդի կրթական հիմնադրամը[8][9] և 1974 թվականին բացել է Ուոշբըրն-Նորլենդի կենդանի պատմության կենտրոնը։ Նա հետամուտ է եղել դրամահավաքներին և դրամաշնորհներին՝ շենքերի հետագա վերանորոգման համար, և 1991 - 1996 թվականների ընթացքում հանգանակել $125,000[7]։

Բակային շինությունները պատմության ուսուցման ամենաարդյունավետ նմուշներն են։

«
»
–«Բիլլի» Գամոն[9]

Գամոնը մշակել է կրթական և իրազեկման ծրագրեր, որոնցով այցելող ուսանողներն, ուսուցիչներն ու զբոսաշրջիկները ծանոթանում էին տասնիններորդ դարի Մենի կյանքին[9]։ Ստեղծել է նաև եռօրյա հանգստյան օրերի ծրագրեր ուսուցիչների և ուսանողների համար, որոնցում մասնակիցները դերախաղերի միջոցով մասնակցում էին պատմական կյանքին ու դրա ուսումնասիրմանը[9]։ Մինչև 1991 թվականին Գամոնի հանգստի անցնելը ավելի քան 40,000 մարդ է տարեկան այցելել Նորլենդս թանգարան[8]։

Գամոնը գրել է բազմաթիվ պամֆլետներ, որոնք նկարագրում են Ուոշբորն ընտանիքի պատմությունը, Նորլենդը և տասնիններորդ դարի Մենի կյանքը[10]։ 1974-1991 թվականների ընթացքում կամավոր հիմունքներով ծառայել է որպես կենդանի պատմության թանգարանի գործադիր տնօրեն[1][8]։ Հանգստի է անցել 75 տարեկանում 1991 թվականին, սակայն վերադարձել 1996 որպես ժամանակավոր տնօրեն[1]։ Նա կարևոր դեր է խաղացել 1992 թվականին Նորլենդում գտնվող Ուոշբըրնի հումանիտար կենտրոնի բացման գործում[1]։

Այլ գործունեություն խմբագրել

Ավելի քան 12 տարի եղել է ամերիկյան բապտիստական եկեղեցիների կրթական նախարարությունների պետական դեպարտամենտի անդամ։ Օգնել է հիմնել և ղեկավարել Հյուսիսային Լիվերմորի ընթերցանության ակումբի գրադարանը, նաև աղջիկ սկաուտների առաջնորդ է եղել[1][11]։ 1997 - 2008 թվականներին եղել է «Maine Archives & Museums Newsletter» ամսագրի խմբագիրը[12]։

Պարգևներ և մրցանակներ խմբագրել

1997 թվականին ընդգրկվել է Մենի կանանց փառքի սրահում[13]։ 1997 թվականին Մենի համալսարանի կողմից արժանացել է «Պատկառելի նվաճումներ պարգևի»[14]։ 1999 թվականին Մենի հումանիտար գիտությունների խորհրդի կողմից ստացել է Կոնստանցան Հ. Կարլսոնի հանրային հումանիտար մրցանակը[6][9]։ Ավելի ուշ նույն տարում «Ամերիկյան հեղափոխության դուստրեր» կազմակերպության կողմից նրան շնորհվել է պատմության մեդալ, ինչպես նաև Նյու Ինգլենդի համալսարանի կողմից Դեբորա Մորտոնի մրցանակը[6]։ 2002 թվականին Ֆարմինգտոնի Մենի համալսարանը նրան շնորհել է պատվավոր դոկտորի կոչում[5]։

Նրա մահից հետո Մաչայասում Մենի համալսարանը հիմնադրել է Էթել «Բիլլի» Ուիլսոն Գամմոնի կրթաթոշակը պատմության կամ մանկավարժության մասնագիտությունների համար[15], իսկ 2009 թվականին Ուոշբըրն-Նորլենդս հիմնադրամն իր ամենամյա Էթել «Բիլլի» Գամմոնի պատմության կրթության կրթաթոշակն է սահմանել Մեյնի ավագ դպրոցի բարձր դասարանցիների համար[16]։

Անձնական կյանք խմբագրել

1938 թվականի հունիսին ամուսնացել է վերահսկիչ Ալֆրեդ Քուիմբի Գամոնի (1915–1985) հետ[17]։ Բնակություն են հաստատել Հյուսիսային Լիվերմորում, որտեղ մի վագոն-տնակ են ձևափոխել բնակարանի[1]։ Նրանք հաճույք էին ստանում «Քաղցր երազ» անունով իրենց նավակով նավարկելուց[1]։ Ունեցել են մեկ որդի և մեկ դուստր[1][17]։

Մատենագիտության ընտրանի խմբագրել

  • The Washburn family of Norlands. Washburn-Norlands Foundation. 1998. OCLC 57118770.
  • School Days, 1850s. Washburn-Norlands Foundation. 1986. OCLC 38241614.
  • Rural reflections, 1840s to 1880s: A living history program at Norlands, Livermore, Maine. Washburn-Norlands Foundation. 1978. OCLC 5844062. (with Glenda Richards)
  • Life at Norlands, 1840s. 1976. OCLC 4052220.
  • Rural reflections: Life at Norlands, 1840s to 1880s. 1976. OCLC 57122878.
  • The story of the Norlands : Maine's best kept secret. 1974. OCLC 12953292.
  • The Three Daughters of Israel and Patty Washburn. 1973. OCLC 13733167.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 «Billie Gammon». Bangor Daily News. 2009 թ․ հունվարի 11. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 18-ին.
  2. ↑ Wakefield, 2006, էջ ix
  3. ↑ Corbett, Katharine T. (2008). «'No Flies on Bill': The Story of an Uncontrollable Old Woman, My Grandmother, Ethel 'Billie' Gammon (review)» (PDF). Oral History Review. 35 (1): 81–82. doi:10.1093/ohr/ohn012.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Wakefield, 2006
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 «Maine colleges, universities ready May 18 graduations». Bangor Daily News. 2002 թ․ մայիսի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 18-ին – via HighBeam.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Perry, Donna (1999 թ․ օգոստոսի 17). «Norlands founder to be honored by state council». Sun Journal (Lewiston, Maine). էջ B4.
  7. ↑ 7,0 7,1 Gillis, Anna Maria (1999 թ․ սեպտեմբերի 1). «Having a Blast with History». National Endowment for the Humanities. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 18-ին – via HighBeam.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Briggs, Cora (1991 թ․ փետրվարի 8). «After 37 years, director of Norlands is to retire». Sun Journal. էջ 12.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Groening, Tom (1999 թ․ օգոստոսի 19). «Norlands founder honored – Woman believes history should be experienced personally». Bangor Daily News. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 18-ին.
  10. ↑ «Author: Gammon, Billie». WorldCat. 2016. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 18-ին.
  11. ↑ «Maine Women's Hall of Fame – Honorees: Ethel Wilson (Billie) Gammon». University of Maine at Augusta. 2016. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 18-ին.
  12. ↑ «A Harvester Before the Storm» (PDF). Maine Archives & Museums Newsletter. 12 (1). 2009 թ․ հուլիս.
  13. ↑ «Hall of Fame to induct Livermore Falls woman». Sun Journal. 1997 թ․ մարտի 15. էջ 16C.
  14. ↑ «Commencement ceremonies on tap at six university campus, Husson». Bangor Daily News. 1997 թ․ մայիսի 9. էջ B8.
  15. ↑ Cassidy, Katherine (2005 թ․ ապրիլի 28). «UMM awards annual honors, scholarships». Bangor Daily News. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 18-ին – via HighBeam.
  16. ↑ «Annual Report: 2013-2014» (PDF). Washburn-Norlands Foundation. 2014. էջ 9. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 29-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 «Obituaries: Alfred Quimby Gammon». Sun Journal. 1985 թ․ փետրվարի 2. էջ 2.

Աղբյուրներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էթել_Ուիլսոն_Գամոն&oldid=9746524» էջից