Գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք

Գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից քաղաքին տրվող տիտղոս է ի նշան գրքերի և ընթերցանության խրախուսման ծրագրերի որակի և գրքի արտադրության ոլորտում բոլոր մասնակիցների նվիրվածության գնահատման։

Տիտղոսի ժամկետը տևում է տարվա ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Գրքի և հեղինակային իրավունքի համաշխարհային օրից (ապրիլ 23) մինչ հաջորդ տարվա ապրիլի 22-ը։

Տիտղոսի մասին խմբագրել

1996 թ. մեկնարկած Գրքի և Հեղինակային իրավունքի օրվա հաջողությունը, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համար խթան հանդիսացավ Գրքի համաշխարհային մայրաքաղաքի հայեցակարգը զարգացնելու, ընտրելով Մադրիդը որպես 2001 թ մայրաքաղաք. Այստեղ նույնպես հաջողելով, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գլխավոր համաժողովը որոշեց Գրքի համաշխարհային մայրաքաղաքի անվանակոչումը դարձնել ամենամյա միջոցառում։

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն հրավիրեց Հրատարակիչների միջազգային ասոցիացիային, Գրադարանների ասոցիացիաների և ինստիտուտների միջազգային ֆեդերացիային և Գրավաճառների միջազգային ֆեդերացիային մասնակցել թեկնածուների առաջադրման գործընթացում, որպեսզի ապահովի գրքի արտադրության երեք հիմնական ճյուղերի մասնակցությունը որոշում կայացնելու մեջ։

Նոմինացիան որևէ ֆինանսական մրցանակ չի ներառում, նա ավելի շուտ հիշատակում է գրքին և ընթերցանությանը նվիրված լավագույն ծրագրերը։

Առաջադրման չափանիշները խմբագրել

Նոմինացիոն հանձնաժողովը ողջունում է ընթերցանությանը աջակցող և քաջալերող առաջարկը ներկայացնող քաղաքի քաղաքապետի կողմից ներկայացրած կամ խրախուսվող ծրագրերը։ Ծրագրերը Գրքի և Հեղինակային իրավունքի Համաշխարհային մի օրից տեղափոխվում են հաջորդին։ Նոմինացիոն հանձնաժողովը իր ուշադրությունը կենտրոնացնում է հետևյալ չափանիշների վրա․

բոլոր մակարդակների մասնակցության աստիճանը (քաղաքայինից մինչև միջազգային մակարդակ)
ծրագրի հավանական ազդեցությունը
Թեկնածուների կողմից առաջարկվող գործունեության շրջանակը և որակը, և որքանով են դրանք ներգրավվում գրողներին, հրատարակիչներին, գրատներին և գրադարաններին։
գրքերը և ընթերցանությունը խրախուսող այլ նախագծեր
որքանով է ծրագիրը հարգում խոսքի ազատության սկզբունքները, ինչպես նշված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Սահմանադրությամբ, ինչպես նաև Մարդու իրավունքների հռչակագրի 19-րդ և 27-րդ հոդվածներով և Կրթական, Գիտական և մշակութային նյութերի ներդրման համաձայնագրով։

Գրքի համաշխարհային մայրաքաղաքներ խմբագրել

Հետևյալ քաղաքները ընտրվել են որպես Գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք.

Տարի	Քաղաք	Երկիր
2001	Մադրիդ	Իսպանիա
2002	Ալեքսանդրիա	Եգիպտոս
2003	Դելի	Հնդկաստան
2004	Անտվերպեն^[1]	Բելգիա
2005	Մոնրեալ^[2]	Կանադա
2006	Թուրին^[3]	Իտալիա
2007	Բոգոտա^[4]	Կոլումբիա
2008	Ամստերդամ^[5]	Նիդերլանդներ
2009	Բեյրութ^[6]	Լիբանան
2010	Լյուբլյանա^[7]	Սլովենիա
2011	Բուենոս Այրես^[8]	Արգենտինա
2012	Երևան^[9]	Հայաստան
2013	Բանգկոկ^[10]	Թաիլանդ
2014	Պորտ Հարկորտ^[11]	Նիգերիա
2015	Ինչհոն^[12]	Հարավային Կորեա
2016	Վրոցլավ^[13]	Լեհաստան
2017	Կոնակրի^[14]	Գվինեա
2018	Աթենք^[15]	Հունաստան
2019	Շարջա^[16]	ԱՄԷ
2020	Կուալա Լումպուր^[17]	Մալայզիա
2021	Թբիլիսի^[18]	Վրաստան