Գնիշիկ
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գնիշիկ (այլ կիրառումներ)
Գնիշիկ, գյուղ Հայաստանի Վայոց ձորի մարզի Արենի համայնքում[1]՝ հայ-ադրբեջանական շփման գծի հարևանությամբ[3]։
| Գյուղ | |||
|---|---|---|---|
| Գնիշիկ | |||
 | |||
| Երկիր |  Հայաստան | ||
| Մարզ | Վայոց ձորի մարզ | ||
| Համայնք | Արենի համայնք[1] | ||
| Այլ անվանումներ | Գնիշկաձոր | ||
| ԲԾՄ | 2020 մ | ||
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | ||
| Բնակչություն | 44[2] մարդ (2011) | ||
| Ազգային կազմ | Հայեր | ||
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | ||
| Ժամային գոտի | UTC+4 | ||
| |||
Աշխարհագրական դիրք խմբագրել
Գնիշիկ գյուղը գտնվում է մարզկենտրոն Եղեգնաձոր քաղաքից 24 կմ հեռավորության վրա, հարավ արևմտյան մասում, սահմանակից է մարզի Արփի, Եղեգնաձոր, Ագարակաձոր, Խնձորուտ, Խաչիկ, Արենի, Աղավնաձոր գյուղերին, ինչպես նաև Վայոց ձորի մարզի համայնքների վարչական սահմաններից դուրս գտնվող տարածքի՝ Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետությանը։ Ծովի մակարդակից գտնվում է 2060 մ բարձրության վրա։
Կլիմա խմբագրել
Կլիման բարեխառն է, ձմռանը մեղմ է, բայց ձյունառատ, ամռանը զով է։
Պատմություն խմբագրել
-
Մայրամուտը Գնիշիկ գյուղում -
Հավասարաթև խաչքարեր Գնիշիկի հին գերեզմանատանը
Գնիշիկ գյուղն իր պատմության ընթացքում մի քանի անգամ կառուցվել և քանդվել է, այդ են վկայում տարբեր գրականություններից մեզ հասած տվյալները, ներկայումս գոյություն ունեցող տարբեր ժամանակի դամբարանադաշտերը, գերեզմանոցները, խաչքարերը, 9-13-րդ դարերի եկեղեցին, մատուռները, ջրաղացները։ Չնայած այն բանին, որ գյուղի տարածքում ներկայումս էլ կա 4-րդ, 5-րդ դարերի խաչքարեր, սակայն ըստ պատմածի նախավերջին անգամ գյուղը վերակառուցվել է 1770-ական թվականներին, բնակիչներըը եկել են Նախիջևանից, Արցախից, Ալաշկերտից և այլ տեղերից։ 1950-ական թվականներին գյուղում 150 ծուխ կար։ Նախկին Եղեգնաձորի շրջանի հացահատիկի զգալի մասը մթերվում էր հենց Գնիշիկ գյուղից, որի համար էլ գյուղը համարվել է այդ տարածաշրջանի «հացի շտեմարանը»։
1960-ական թվականներից սկսած տարածքի սողանքի պատճառով գյուղի բնակչությունը տարիների ընթացքում տեղափոխվել Արփա գետի հովտում նոր կառուցվող Արփի գյուղը։
1975 թվականին Գնիշիկ և Արփի գյուղերի մեջտեղում սկսեցին կառուցել ևս մեկ գյուղ՝ Մոզրովը։ Գնիշիկցիների մեծ մասը տեղափոխվեցին Արփի, իսկ մնացած մասը՝ Մոզրով։
13-րդ դարում Գնիշիկը եղել է Օրբելյան իշխանների ամառանոցը։
Ինչպես նշվեց վերևում՝ Մոզրով գյուղը հիմնվել է 1975 թվականին, 1988-1990 ականներին ունեցել է մոտ 35 տնտեսություն, ժողովրդի զբաղվածությունը հիմնականում եղել է անասնապահությունը։ 1991 թվականին կազմավորվեց Գնիշիկի համայնքը, Գնիշիկ և Մոզրով գյուղերի ընդգրկումով։
Բնակչություն խմբագրել
Գնիշիկի ազգաբնակչության փոփոխությունը[4].
| Տարի | 1831 | 1873 | 1897 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1989 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 31 | 266[5] | 485 | 760 | 914 | 754 | 372 | 389[6] | 39 | 44[2] |
Տնտեսություն խմբագրել
Զբաղվածության ոլորտներն են՝ գյուղատնտեսությունը, անասնապահությունը և մեղվաբուծությունը։ Վարչական տարածքը կազմում է 6417 հեկտար։
Գյուղի տարածքում գործում է Գետափի գինու գործարանը։
Պատմամշակութային կառույցներ խմբագրել
Գնիշիկում են գտնվում “Քարկոփ”-ի եկեղեցին, մատուռի ավերակներ և IX-XVIII դարերի խաչքարեր։ Գյուղից մոտ 10 կմ հյուսիս-արևելք, Հարսնասարի վրա, գտնվում են Հրասեկաբերդի ավերակները։
Հասարակական կառույցներ խմբագրել
Գյուղն ունի հիմնական դպրոց։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Տեղեկություններ Արենի համայնքի մասին Վայոց Ձորի մարզի մարզպետարանի կայքում, (արխիվացված 22․11․2023 թվական)։
- ↑ 2,0 2,1 2011 թ Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները
- ↑ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշում «Հայաստանի Հանրապետության սահմանամերձ համայնքների ցանկը հաստատելու մասին» 17 նոյեմբերի 1998 թվականի N 713, քաղ. Երևան։
- ↑ «Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 60» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2014 Հունիսի 11-ին.
- ↑ Զավեն Կորկոտյան, «Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)»
- ↑ «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ. 5, էջ 639