Գերմաներենի քերականություն

Այբուբեն

Գերմաներենի այբուբենն ունի 26 տառ, ինչպես նաև «սուր էս»՝ ß (Scharfes ß) և այսպես կոչված ումլաութներ, որոնք առանձին տառեր չեն համարվում (ä, ö, ü).

Տառը	Անվանումը	Հնչողությունը	Օրինակ	Նշումներ
A a	[aː]	/a/, /a։/	Band, Tag	i և j-ից հետո լսվում է ja - Maria; ai - դիֆտոնգ /aɪ̯/ (ай); ae - լսվում է ä; au - դիֆտոնգ /aʊ̯/; կրկնակի aa կարող է երկար կարդացվել - Haar
Ä ä	[ɛː]	/ε/, /ε։/	Hände, Ähre	u-ից առաջ՝ դիֆտոնգ /ɔʏ̯/ (оу)
B b	[beː]	/b/	Bruder
C c	[tseː]			համակցություն է նաև այլ տառերի հետ՝ h-ի հետ՝ ch, լսվում է ինչպես /x/ կամ /ç/; ck - /k/; նաև chs՝/ks/; tsch - /t͡ʃ/; հազվադեպ տառամիջում c-ն լսվում է ինչպես /t͡s/ (e, i առաջ)
D d	[deː]	/d/	ausdenken
E e	[eː]	/ε/, /ə/, /e։/	kennen, bekannt, See	ie - /i։/, oe - /ø։/; ei, ey, ai, ay - դիֆտոնգ /aɪ̯/
F f	[ɛf]	/f/	Fracht	նույն հնչողությունն ունի v տառը
G g	[geː]	/g/, /ʒ/, /ç/	gut, Genie, König
H h	[haː]	/h/	heute	հաճախ h-ն չի կարդացվում, օրինակ ձայնավորների միջև, ինչպես նաև բառավերջում՝ gehen, weh
I i	[iː]	/ı/, /i։/	bitten, Vieh	ie - /i։/; ei, ai - /aɪ̯/
J j	[jɔt]	/j/, /ʒ/	jung, Journalist
K k	[kaː]	/k/	Kette	ck՝ /k/
L l	[ɛl]	/l/	Flöte
M m	[ɛm]	/m/	Stimme
N n	[ɛn]	/n/	senden
O o	[oː]	/ɔ/, /o։/	offen, Kohl	oe՝ /ø։/
Ö ö	[øː]	/œ/, /ø։/	Österreich, zwölf, schön
P p	[peː]	/p/	Punkt	pf - դիֆտոնգ /p͡f/
Q q	[kuː]			qu՝ /kv/
R r	[ɛr]	/r/	Drache
S s	[ɛs]	/s/, /z/	Bus, sehen	sp և st՝ /ʃ/, նաև sch ՝ /ʃ/
ß	[ɛs't͡sɛt]	/s/	heiß
T t	[teː]	/t/	Platte
U u	[uː]	/ʊ/, /u։/	unten, Uhr	au - /aʊ̯/, eu, äu - /ɔʏ̯/
Ü ü	[yː]	/ʏ/, /y։/	Übung, küssen, kühl
V v	[faʊ]	/f/, /v/	Vater, Vase
W w	[veː]	/v/	Wolken
X x	[iks]			/ks/՝ Max
Y y	['ʏpsilɔn]	/ʏ/, /y։/	Ypsilon, Typ
Z z	[t͡sɛt]	/t͡s/	dreizehn

Հոլովներ

Գերմաներենն ունի չորս հոլովներ՝ Nominativ (ուղղական), Genitiv (սեռական), Dativ (տրական) և Akkusativ (հայցական)։

Հոդեր

Գոյականներից (որոնք գրվում են մեծատառով) առաջ օգտագործվում են որոշակի և անորոշ հոդերը։

Կախված գոյականի սեռից. իգական՝ Die, արական՝ Der և չեզոք՝ Das որոշակի հոդերը եզակի թվի համար, իսկ հոգնակի թվով գոյականներից առաջ՝ Die որոշակի հոդը։

Անորոշ հոդերն օգտագործվում են միայն եզակի թվով գոյականներից առաջ. Դրանք են՝ eine՝ իգական սեռի համար, ein՝ արական և չեզոք սեռերի համար։

Որոշակի և անորոշ հոդերը հոլովվում են.

Հոլով	Արական սեռ	Իգական սեռ	Չեզոք սեռ	Հոգնակի թիվ
Նոմինաթիվ	der (ein)	die (eine)	das (ein)	die
Գենեթիվ	des (eines)	der (einer)	des (eines)	der
Դաթիվ	dem (einem)	der (einer)	dem (einem)	den
Աքուզաթիվ	den (einen)	die (eine)	das (ein)	die

Գոյական

Գերմաներենում գոյականների հոլովվումը կարող է լինել՝

• Ուժեղ հոլովում (չեզոք սեռի գոյականները (բացառություն՝ «Herz») և արական սեռի գոյականների մեծ մասը)
• Թույլ հոլովում (արական սեռի շնչավոր գոյականները -nom, -soph, -ant, -log վերջածանցներով)
• Իգական հոլովում (բոլոր իգական սեռի գոյականները)
• Խառը հոլովում (-e վերջավորություն ունեցող արական սեռի գոյականները և «Herz» բառը)

Եզակի թվով գոյականների հոլովում

Հոլով	Ուժեղ խոնարհում	Թույլ խոնարհում	Իգական խոնարհում	Խառը խոնարհում
Նոմինաթիվ	der Berg	der Mensch	die Frau	der Name
Գենեթիվ	des Berg(e)s	des Menschen	der Frau	des Namens
Դաթիվ	dem Berg	dem Menschen	der Frau	dem Namen
Աքուզաթիվ	den Berg	den Menschen	die Frau	den Namen

Հոգնակի թվով գոյականների հոլովում

Հոլով	Արական սեռ	Իգական սեռ	Չեզոք սեռ
Նոմինաթիվ	die Männer	die Frauen	die Kinos
Գենեթիվ	der Männer	der Frauen	der Kinos
Դաթիվ	den Männern	den Frauen	den Kinos
Աքուզաթին	die Männer	die Frauen	die Kinos

Բայ

Բայի ընդհանուր հատկանիշները

Դեմք (Person)	1-ին դեմք (1. Person) 2-րդ դեմք (2. Person) 3-րդ դեմք (3. Person)
Թիվ (Numerus)	Եզակի (Singular) Հոգնակի (Plural)
Ժամանակ (Tempus)	Ներկա (Präsens) Պարզ անցյալ (Präteritum) Բարդ անցյալ (Perfekt) Անցյալ վաղակատար (Plusquamperfekt) Ապառնի I (Futur I) Ապառնի II (Futur II)
Եղանակ (Modus)	Սահմանական (Indikativ) Ըղձական (Konjuktiv) Հրամայական (Imperativ)
Սեռ (Genus Verbi)	Ներգործական (Aktiv) Կրավորական (Passiv)

Օժանդակ բայեր

Գերմաներենն ունի երեք օժանդակ բայ, որոնք են. sein (լինել), haben (ունենալ), werden (դառնալ)։ Այս օժանդակ բայերն ունեն Ներկա (Präsens), Պարզ ներկա (Präteritum), Ըղձական I (Konjunktiv I) և Ըղձական II (Konjunktiv II) ժամանակաձևերի իրենց տարբերակները։

Գերմաներենի բայերն ունեն երեք սեռ՝ չեզոք, ներգործական, կրավորական։

Չեզոք սեռի բայերն ունեն -en կամ -n վերջավորություն (lesen - կարդալ, lächeln - ժպտալ)։

Ներգործական սեռի սահմանական եղանակի բայերի խոնարհում.

Präsens	Präteritum	Perfekt	Plusquamperfekt	Futur I	Futur II
ich mache	ich machte	ich habe gemacht	ich hatte gemacht	ich werde machen	ich werde gemachet haben
du machst	du machtest	du hast gemacht	du hattest gemacht	du wirst machen	du wirst gemachet haben
er/sie/es macht	er/sie/es machte	er/sie/es hat gemacht	er/sie/es hatte gemacht	er/sie/es wird machen	er/sie/es wird gemachet haben
wir machen	wir machten	wir haben gemacht	wir hatten gemacht	wir werden machen	wir werden gemachet haben
ihr macht	ihr machtet	ihr habt gemacht	ihr hattet gemacht	ihr werdet machen	ihr werdet gemachet haben
sie/Sie machen	sie/Sie machten	sie/Sie haben gemacht	Sie/Sie hatten gemacht	sie/Sie werden machen	sie/Sie werden gemachet haben

Կրավորական սեռի սահմանական եղանակի բայերի խոնարհում.

Präsens	Präteritum	Perfekt	Plusquamperfekt	Futur I
ich werde gefragt	ich wurde gefragt	ich bin gefragt worden	ich war gefragt worden	ich werde gefragt werden
du wirst gefragt	du wurdest gefragt	du bist gefragt worden	du warst gefragt worden	du wirst gefragt werden
er/sie/es wird gefragt	er/sie/es wurde gefragt	er/sie/es ist gefragt worden	er/sie/es war gefragt worden	er/sie/es wird gefragt werden
wir werden gefragt	wir wurden gefragt	wir sind gefragt worden	wir waren gefragt worden	wir werden gefragt werden
ihr werdet gefragt	ihr wurdet gefragt	ihr seid gefragt worden	ihr wart gefragt worden	ihr werdet gefragt werden
sie/Sie werden gefragt	sie/Sie wurden gefragt	sie/Sie sind gefragt worden	sie/Sie waren gefragt worden	sie/Sie werden gefragt werden

Ածական անուն

Ածականների տեսակները

Գերմաներենում ածականները ունենում են երեք տեսակ.

• Որակական ածականներ (Charakterisierenden Adjektive)
• Հարաբերական ածականներ (Relationalen Adjektive)
• Թվական ածականներ (Zahladjektive)

Ածականների համեմատության աստիճանները

Գերմաներենի ածականներն ունեն համեմատության երեք աստիճան.

Ածականների համեմատության աստիճանները	Օրինակ	Կազմություն
Դրական (Positiv)	klein (փոքր)	հիմնական ձև
Բաղդատական (Komparativ)	kleiner (ավելի փոքր)	klein + er
Գերադրական (Superlativ)	am kleinsten (ամենափոքր)	am + klein + sten

Հայերենում համապատասխան՝ խելացի՝ klug (Positiv), ավելի խելացի՝ klüger (Komparativ), ամենախելացի՝ am klügsten (Superlativ)։

Բացառություններ՝

• gut — besser — der (die, das) beste — am besten
• hoch — höher — der (die, das) höchste — am höchsten
• nah(e) — näher — der (die, das) nächsten

Positiv	Komparativ	Superlativ
stark	stärker	die (eine)	am stärksten
gut	besser	am bessten

Ածականները հոլովվում են երեք եղանակով՝ ուժեղ հոլովում (երբ ածականը նաև հոդի դեր է կատարում), թույլ հոլովում (հոդը ածականից առաջ) և խառը հոլովում։

Թույլ հոլովում

Հոլով	արական սեռ	իգական սեռ	չեզոք սեռ	հոգնակի թիվ
Նոմինաթիվ	der gute Mann	die gute Frau	das gute Kind	die guten Leute
Գենեթիվ	des guten Mannes	der guten Frau	des guten Kindes	der guten Leute
Դաթիվ	dem guten Mann	der guten Frau	dem guten Kind	den guten Leuten
Աքուզաթիվ	den guten Mann	die gute Frau	das gute Kind	die guten Leute

Ուժեղ հոլովում

Հոլով	արական սեռ	իգական սեռ	չեզոք սեռ	հոգնակի թիվ
Նոմինաթիվ	süßer Wein	warme Milch	frisches Gemüse	gute Bücher
Գենեթիվ	süßen Weines	warmer Milch	frischen Gemüses	guter Bücher
Դաթիվ	süßem Wein(e)	warmer Milch	frischem Gemüse	guten Büchern
Աքուզաթիվ	süßen Wein	warme Milch	frisches Gemüse	gute Bücher

Խառը հոլովում

Հոլով	արական սեռ	իգական սեռ	չեզոք սեռ
Նոմինաթիվ	ein großer Platz	eine große Stadt	ein großes Land,
Գենեթիվ	eines großen Platzes	einer großen Stadt	eines großen Landes
Դաթիվ	einem großen Platz(e)	einer großen Stadt	einem großen Land(e)
Աքուզաթիվ	einen großen Platz	eine große Stadt	ein großes Land

Գրականություն

• Helbig G., Buscha J. Deutsche Grammatik. - Berlin, 2007. - ISBN 978-3-468-49493-2

Տես նաև

• Քերականություն
• Գերմանական լեզուներ

Արտաքին հղումներ

• Գերմաներեն լեզվի ինստիտուտ (Գերմաներեն)