Բիրմինգհեմ
Բիրմինգհեմը, նաև Բիրմինգեմ[1] (անգլ.՝ Birmingham [ˈbɝːmɪŋəm], տեղական արտահայտությունը [ˈbɝːmɪŋɡəm]), քաղաք է Մեծ Բրիտանիայի կենտրոնական մասում,Անգլիայի Ուեսթ Միդլենդս կոմսությունում։
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Բիրմինգհեմ | |||||
| Birmingham | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր | .svg){kind=small} Միացյալ Թագավորություն | ||||
| Կոմսություն | Ուեսթ Միդլանդս | ||||
| Շրջան | Ուորքշիր | ||||
| Քաղաքապետ | Ռոդերիկ Ռոյալ | ||||
| Հիմնադրված է | VII դար թ. | ||||
| Առաջին հիշատակում | 1166 | ||||
| Տվյալ կարգավիճակում | 1889 թվականից | ||||
| Մակերես | 267,8 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 140±1 մետր | ||||
| Պաշտոնական լեզու | անգլերեն | ||||
| Բնակչություն | 1 028 700 մարդ (2009) | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+0, ամառը UTC+1 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 0121 | ||||
| Փոստային ինդեքս | B | ||||
| Փոստային դասիչ | B | ||||
| Պաշտոնական կայք | birmingham.gov.uk | ||||
| |||||
.svg)
Քաղաքը համարվում է Ուեսթ Միդլանդս կոմսության կենտրոնը և երկրորդ քաղաքն է իր բնակչության մեծությունով Մեծ Բրիտանիայում (Լոնդոնից հետո)։ Բնակչությունը կազմում է 1 028 700 մարդ(2009 թ-ի մարդահամարի տվյալներով)։
Պատմություն խմբագրել
:
Առաջին հիշատակությունը Բերմինգհեմի տարածքում վերաբերում է 1166 թվականին[2]։
XVI դարում Բերմինգեմը դառնում է մետաղական արտադրանքի խոշոր կենտրոն։ XVIII դարում քաղաքը դառնում է Մեծ Բրիտանիայի արդյունաբերության միջուկը, և նրա բնակչությունը աճում է մինչև 70 հազար մարդ, 17-րդ դարի 15 հազար բնակչությունից[2]։ Ամբողջ աշխարհում հայտնի են գիտնականներ և ինժեներներ՝ Վիլյամ Մյորդոկը, Մետյու Բոլտոնը, Ջեյմս Ուատը, Ջոզեֆ Պրիստլլին, Ջոն Բասկերվիլը ապրել և աշխատել են Բիրմինգհեմում[2]։ Անգլիական 17-րդ դարի բուրժուական հեղափոխությանը աջակցում է խորհրդարանը։ 1830 թվականին քաղաքում ստեղծվում է բուրժուական կազմակերպություն (այսպես կոչված բիրմինգհեմյան քաղաքական միություն), որը կարևոր դեր է խաղում 1832 թվականի խորհրդարանական բարեփոխումների համար պայքարում։ 1839 թվականին Բիրմինգհեմում նիստ է գումարել չարտիստական կոնվենտը։ 1839 թվականի հուլիսին Բիրմինգհեմի բուրժուազիան ոստիկանների և զորքերի հետ աշխատավորների բախումներ էր հրահրել;
20-րդ դարի սկզբից քաղաքում տեղի է ունենում ռազմական գործարանների արագ աճ։ Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի տարիներին Բիրմինգհեմը զգալի ավերածությունների է ենթարկվում գերմանական ավիացիայի հարձակումների արդյունքում;
1974 թվականի վարչական բարեփոխումից ի վեր ժամանակակից սահմաններում, որի ընթացքում Բիրմինգհեմ քաղաք-կոմսությունը վերակազմավորվել է Մետրոպոլ կոմսության շրջանի, այդ նույն ժամանակ միացվել է քաղաքը (Սատոն Կոլդֆիլդը)։
Ֆիզիկա-աշխարհագրական բնութագիրը խմբագրել
Աշխարհագրություն խմբագրել
Քաղաքը գտնվում է Բիրմինգհեմ սարահարթի վրա։ Կազմում է Արևմտյան Միդլանդի միջուկը։ Զբաղեցնում է 267 կմ քառ. տարածք և հյուսիս-արևելքում սահմանակից է Ուորքշիրի արարողակարգային վարչությանը, հարավ-արևելքում՝ Սոլիհալին, հարավում՝ Վուստերշիրի արարողակարգային վարչությանը, հյուսիս-արևմուտքում՝ Դադլիի թաղամասերին։
Կլիմա խմբագրել
Բիրմինգհեմին, ինչպես ամբողջ Անգլիային, բնորոշ է մեղմ և խոնավ կլիման, միջսեզոնային տատանումները փոքր են, ամռանը շոգը շատ հազվադեպ է լինում, ձմռանը գրեթե ուժեղ սառնամանիքներ չեն լինում[3]։ Климат умеренный морской[4]. Средняя температура января и февраля (самых холодных месяцев) +3,1 °C, июля +15,8 °C (самого тёплого).
Բնակչություն խմբագրել
2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ Բիրմինգհեմում բնակվել է 1 074 300 մարդ։ Բնակչության միջին խտության դեպքում՝ 4011,6 մարդ։ Դրանցից 22,8 տոկոսը կազմել են երեխաները (մինչև 15 տարեկան), աշխատունակ տարիքի անձի 62,4 տոկոսը (16-ից մինչև 64 տարեկան) և տարեց տարիքի անձի 14,8 տոկոսը (65 տարեկանից բարձր)։
"Բնակչության թվաքանակի դինամիկան ըստ տարիների
| 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2019 |
|---|---|---|---|---|
| 1 029 200 | 1 004 500 | 984 600 | 1 074 283 | 1 141 816 |
Էթնիկ կազմ խմբագրել
Հիմնական էթնիկ խմբերը, համաձայն 2011 թվականի մարդահամարի (էթնիկ խմբերի դասակարգումը ներկայացված է Մեծ Բրիտանիայի ազգային վիճակագրական ծառայության (ONS)):
Տնտեսություն խմբագրել
Բիրմինգհեմը արդյունաբերական քաղաք է։ Զարգացած է սննդի, մետալուրգիական, մեքենաշինական (այդ թվում' էլեկտրատեխնիկական) արդյունաբերությունը։
Բիրմինգհեմի ոսկերչական արվեստը լայնորեն հայտնի և տարածված է ամբողջ աշխարհում։ Քաղաքում հաճախ անցկացվում են ոսկերչական ցուցահանդեսներ։
Քաղաքականություն խմբագրել
Բիրմինգհեմը կառավարվում է քաղաքային խորհրդի կողմից, որը բաղկացած է 40 ընտրատարածքներում ընտրված 120 պատգամավորներից։ Վերջին ընտրությունների արդյունքում խորհրդում 45 տեղ է զբաղեցնում Մեծ Բրիտանիայի Պահպանողական կուսակցությունում[5]։
Կրթություն խմբագրել
Բիրմինգհեմը Մեծ Բրիտանիայի և Եվրոպայի գիտական կենտրոններից է։ Քաղաքում կան 5 համալսարաններ և մի քանի համալսարանային քոլեջներ։ Բիրմենգեմյան համալսարանը երկրի ամենախոշոր ու հայտնի համալսարաններից մեկն է[6]։ Բիրմինգհեմը հռչակված է նաև դպրոցական կրթությամբ։ Էդվարդ թագավորի դպրոցը ամեն տարի դպրոցների ցանկում ամենաբարձր դիրքն է գրավում իր հեղինակությամբ[7]։ Թագավոր Էդվարդի դպրոցը լավագույն կանացի դպրոցն է Անգլիայում։
Տրանսպորտ խմբագրել
Բիրմինգհեմը խոշոր տրանսպորտային համակարգ, տրանսպորտային հանգույցններ և ավտոմոբիլային, երկաթուղային և գետային տրանսպորտ ունի[8]։ Քաղաքի միջով անցնում են M5, M6, M40, M42 ավտոմայրուղիները։ Այստեղ գտնվում է Մեծ Բրիտանիայի ամենահայտնի տրանսպորտային հանգույցը՝ Գրավելլի Հիլը[9]։ M6 մայրուղին (Բրոմֆորդի վիադուկ) անցնում է քաղաքի միջով, որը ամենաերկար կամուրջն է Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի Միացյալ Թագավորությունում (5,6[10]։ Երկաթուղային կայարան Birmingham New Street - ում[11]; также является хабом дальнемагистральной железнодорожной компании CrossCountry[12][13]:
Քաղաքի կենտրոնից 10 կմ հարավ-արևմուտք գտնվում է Բերմինգեմի միջազգային օդանավակայանը՝ բեռնվածությամբ յոթերորդը Մեծ Բրիտանիայում[14]։
Ճաարտարապետություն խմբագրել
Քաղաքում են գտնվում 1710-1725 թվականներին կառուցված Անգլիկան Սուրբ Ֆիլիպի տաճարը։
Բիրմինգհեմի թանգարանն ու իր արվեստի պատկերասրահը բացվել են 1885 թվականին։ Դրանք գտնվում են քաղաքի կենտրոնում, շենքը պսակված է Բիգ Բեն բարձր ժամացույցի աշտարակով։
Նաև Բիրմինգհեմում կան Տրանսպորտային թանգարան և Ստորջրյա աշխարհի թանգարաններ։
Բիրմինգհեմի ոսկերչական թանգարանը քաղաքի հատուկ տեսարժան վայրերից մեկն է[15], կառուցվել է 1846 թվականին։ 1980-ականներին որոշում է կայացվում այն քանդել, և մի քանի տարածքներ նույնիսկ ոչնչացվում են, բայց շինարարության համար ոտքի են կանգնում տեղի բնակիչները և կամավոր արվեստագետները, ովքեր վերականգնում են ճանապարհահատվածը՝ այն վերածելով հասարակական հանգստի վայրի[16]։
Սպորտ խմբագրել
Ֆուտբոլ խմբագրել
Ակումբներ։
- «[[Ասթոն Վիլա» - ամենահին (1874 թվականից ի վեր) պրոֆեսիոնալ կոչվող ակումբներից է Անգլիայում, 7-ակի չեմպիոն, Անգլիայի գավաթի 7-ակի հաղթող, Լիգայի գավաթի 5-ակի հաղթող, 1982 թվականի Եվրոպայի սուպերգավաթի խաղարկություն, 1982 թվականի Եվրոպայի գավաթակիր։
- Բիրմինգհեմ Սիթին պրոֆեսիոնալ ֆուտբոլային ակումբ է, որն ունի երկար պատմություն՝ սկսած 1875 թվականից։
Քաղաքի հայտնի բնակիչները խմբագրել
- Արթուր Կոնան Դոյլ - գրող, երիտասարդ տարիքում աշխատել է Բիրմինգհամում։
- Նիք Մեյսոն - Pink Floyd խմբի թմբուկահարը։
- Ջոն Թոլքին - գրոշ, մանկությունը և երիտասարդությունը աբց են կացել Բիրմինգհամում։
- Նևիլ Չեմբերլեն - 1937 - 1940 թթ եղել է Անգլիայի վարչապետը։
Քույր քաղաքները խմբագրել
Ֆուտբոլային ակումբները խմբագրել
- Աստոն Վիլլա (Aston Villa Football Club) - ամենահին ֆուտբոլային ակումբներից մեկն է Անգլիայում։
- Բիրմինգհամ Սիթի (Birmingham City) - պրոֆեսիոնալ ֆուտբոլային ակումբ, որն ունի երկար պատմություն, սկսած 1875 թ-ից։
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Բիրմինգհեմի անգլիական տաճարը -
Բիրմինգհեմի կաթոլիկ տաճարը
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Հովհաննես Բարսեղյան (2006). «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում». Տերմինաբանական և ուղղագրական տեղեկատու. Երևան: 9-րդ հրաշալիք. էջ 47. ISBN 99941-56-03-9.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Birmingham» (անգլերեն). Վերցված է 2013-04-07-ին.
- ↑ «71-00 Jan mean». KNMI. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 18-ին.
- ↑ «Inside Out: Living with global warming». BBC. 2007 թ․ մարտի 27. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 7-ին.
- ↑ Elected Members of Birmingham City Council [Councillors] — Birmingham City Council
- ↑ «THE — QS World University Rankings 2009 — top universities | Top Universities». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 25-ին.
- ↑ «Education League Tables Secopndary Schools». BBC. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 28-ին. Վերցված է 09-07-2007-ին.
- ↑ «Canals in Birmingham». Birmingham City Council. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 7-ին.
- ↑ «Dad, are we nearly there yet?». BBC. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 7-ին.
- ↑ «Erdington area guide» (PDF) (անգլերեն). Right Estate Agents. 2013-09. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ ապրիլի 8-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 7-ին.
- ↑ «Estimates of Station Usage 2011/12» (PDF). Office of Rail Regulation. էջեր 18–19. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 26-ին.
- ↑ «Routes». CrossCountry. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 19-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 26-ին. «We cross more of the country than any other train company ... The CrossCountry network has Birmingham at its heart and stretches from Aberdeen to Penzance»
- ↑ «Our routes & stations». Virgin Trains. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 19-ին.
- ↑ «Size of Reporting Airports 2013» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ մարտի 14-ին.
- ↑ Bordesley Station: gwrbg1329(անգլ.) на сайте warwickshirerailways.com
- ↑ «Duddeston Viaduct» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 20-ին. на сайте redhawklogistica.com
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բիրմինգհեմ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 450)։ 
|