Բարձրլեռնային կովերի ցեղատեսակ
Բարձրլեռնային ցեղատեսակ (անգլ.՝ Highland cattle, գաել.՝ Bò Ghàidhealach, անգլա-շոտլ.՝ kyloe) — Շոտլանդական կովերի ցեղատեսակ, երկար եղջյուրներով և տարբեր գույների երկար ալիքաձև մազերով՝ սև, կարմիր, դեղին։ Բուծվում են հիմնականում մսի համար[1]։
Ցեղատեսակ խմբագրել
Ցեղատեսակը առաջին անգամ բուծվել է Շոտլանդական լեռնաշխարհի և Արտաքին Հեբրիդներ կղզիներում[2]։ Սելեկցիոն պաշարները 20-րդ դարի սկզբից արտահանվել են աշխարհով մեկ, հատկապես դեպի Ավստրալիա և Հյուսիսային Ամերիկա։ Ցեղատեսակը բուծվել է պաշարների երկու հավաքածուից՝ մեկը սկզբում սև (կղզիներում), իսկ մյուսը կարմրավուն (բարձրլեռնային գոտում)[3]։ Չնայած 1800-ականների վերջից մի քանի գունավորում է եղել,դրանց մեծ մասը պայմանավորված է Ալելային գեներ-ով[4]։
Հայտնի է որպես դիմացկուն ցեղատեսակ՝ շնորհիվ իրենց հայրենի Շոտլանդական լեռնաշխարհի խորդուբորդ բնության՝ բարձր տեղումներով և շատ ուժեղ քամիներով։ Այս ցեղատեսակը հաջողությամբ բնակություն է հաստատել շատ բարեխառն երկրներում,ինչպիսիք են Կենտրոնական Եվրոպան, և այն երկրներում, որտեղ ձմեռները զգալիորեն ավելի ցուրտ են, քան Շոտլանդիայում, օրինակ՝ Կանադայում։ Նրանց մազերն ավելի երկար են, քան ցանկացած այլ ցեղատեսակի կովի և պաշտպանում են ցուրտ ձմռանը։ Սնունդ փնտրելու նրանց կարողությունը թույլ է տալիս գոյատևել լեռնային վայրերում։ Նրանք նույնիսկ պոկում և ուտում են բույսեր, որոնցից շատ այլ կովեր խուսափում են։
Երկար խոպոպները պաշտպանում են աչքերը անձրևից և ձյունից,օգնում են կանխել միջատների կողմից տարածվող աչքի վարակները[5]:։ Բուրդը բաղկացած է երկու շերտից՝ երկար, կոպիտ արտաքին մազից և փափուկ ներքին մազից, ինչի պատճառով կարիք չկա ենթամաշկային ճարպի հաստ շերտի, որը կատարում է ջերմամեկուսիչ ֆունկցիա։ Բացի այդ, կենդանիների հաստ, տաք մորթին թույլ է տալիս նրանց շատ չանհանգստանալ թանկարժեք գոմերից և արոտավայրերից[2]:.2013 թվականին, փորձի համար, այս ցեղատեսակի մի քանի կով բերվեցին Բեռլինի Հերցբերգի լանդշաֆտային այգի՝ բուծման նպատակով 1990 թվականից գոյություն ունեցող գյուղատնտեսական ասոցիացիայի նախաձեռնությամբ (գերմ.՝ Agrarbörse Deutschland Ost e.V.)[6][7]։։
Այս ցեղատեսակը ցուցադրվում է նաև կենդանաբանական այգիներում այլ էկզոտիկ կենդանիների հետ միասին։ Օրինակ ՝ Յալթայի, Կիևի, Խարկովի կենդանաբանական այգում, նաև High Park Zoo, Dakota Zoo։ Բրիտանական թագավորական ընտանիքում ունի մոտ 100 գլուխ լեռնաշխարհի ցեղատեսակների իր նախիրը Բալմորալ ամրոցում[8]։
Ծանոթագրություն խմբագրել
- ↑ «Highland Cattle Society breed standard». Highlandcattlesociety.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 10-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 9-ին.
- ↑ 2,0 2,1 «American Highland Cattle Association». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 12-ին.
- ↑ .James Wilson (1909), «ch. VIII The Colours of Highland Cattle», The Scientific Proceedings of the Royal Dublin Society, Royal Dublin Society
- ↑ Schmutz, S. M. and Dreger, D. L. 2013. Interaction of MC1R and SILV alleles on solid coat colors in Highland Cattle. Animal Genetics 44:9-13.
- ↑ High Park Zoo. «west highland cattle». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 20-ին.
- ↑ «Neugeborene Kälber im Wuhletal». agrarboerse.wordpress.com. 2013 թ․ մայիսի 14. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 12-ին.(գերմ.)
- ↑ Birgitt Eltzel. (2014 թ․ մարտի 14). «Runter mit der Wolle». lichtenbergmarzahnplus.de. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 12-ին.(գերմ.)
- ↑ «Balmoral Castle - Estate Aims». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 20-ին.
Հղումներ խմբագրել
- California Highland Cattle Association. «Fun facts». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 20-ին. «Yak is Yak and a Heiland Coo is a Highland»