Բանդար Սերի Բեգավան
Բանդար Սերի Բեգավան (մալայերեն՝ Bandar Seri Begawan), Բրունեյ պետության մայրաքաղաքն ու խոշորագույն քաղաքը։ Գտնվում է Կալիմանտան կղզում, ունի հասարակածային կլիմա, ավտոմոբիլային ուղիներով կապված է երկրի շրջանների հետ։ Ունի միջազգային օդանավակայան։ Բնակչությունը՝ 50 000 մարդ (2015)։
| Քաղաք | ||
|---|---|---|
| Բանդար Սերի Բեգավան | ||
 | ||
| Երկիր |  Բրունեյ | |
| Մակերես | 100 360 000 քառակուսի մետր | |
| ԲԾՄ | 14±1 մետր | |
| Բնակչություն | 50 000 մարդ (2015) | |
| Պաշտոնական կայք | municipal-bsb.gov.bn | |
| ||
Պատմություն խմբագրել
Բրունեյ գետի ափին բնակավայրերն ի հայտ են եկել դեռևս 7-րդ դարում։ Մինչ 1970 թվականը քաղաքը կրում էր Բրունեյ անվանումը[1]։
Իր պատմության ընթացքում քաղաքի դիրքը փոխվել է երեք անգամ՝ առաջին բնակավայրերը այժմյան դիրքը գրավելուց առաջ գտնվել են Կոտա Բատույում, այնուհետև՝ Կամպոնգ Այերում[1]։
1920 թվականին բնակավայրը ստացել է պաշտոնական քաղաքի կարգավիճակը և դարձել բրիտանական տերությունների կենտրոնը։ 1970 թվականի հոկտեմբերի 5-ին Բրունեյի նախկին սուլթան Օմար Ալի Սայֆուդինի պատվին վերանվանվել է Բանդար Սերի Բեգավան, ինչը մալայերենից թարգմանաբար նշանակում է «Նորին Գերազանցության քաղաք»[1][2]։
Ժամանակակից պատմության ընթացքում քաղաքի տարածքը մեծանում էր վեց անգամ՝ 1931, 1936, 1940, 1949, 1956 թվականներին[1]։ 2007 թվականի օգոստոսի 1-ին Բրունեյի սուլթանը հավանություն է տվել քաղաքի մակերեսի ընդլայնումը 12,87 կմ²-ից մինչև 100,36 կմ²։
Աշխարհագրություն խմբագրել
Բանդար Սերի Բեգավանը գտնվում է Մալայան կղզեխմբի Կալիմանտան կղզում։ Այն տեղակայված է Բրունեյ գետի հյուսիսային ափին։ Աշխարհագրական կոորդինատներն են՝ 4°53'25"N, 114°56'32"E:
Կլիմա խմբագրել
Քաղաքի կլիման հասարակածային է, խոնավ[3], տեղումները թափվում են ամբողջ տարվա ընթացքում, ընդհանուր առմամբ տարեկան մոտ 2000 մմ։ ամսական միջին ջերմաստիճանը կազմում է +26...+28 ˚C:
| Բանդար Սերի Բեգավանի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 33.9 (93) |
35.3 (95.5) |
38.3 (100.9) |
37.6 (99.7) |
36.4 (97.5) |
35.5 (95.9) |
35.7 (96.3) |
36.6 (97.9) |
35.5 (95.9) |
34.7 (94.5) |
34.5 (94.1) |
36.2 (97.2) |
38.3 (100.9) |
| Միջին բարձր °C (°F) | 30.4 (86.7) |
30.7 (87.3) |
31.9 (89.4) |
32.5 (90.5) |
32.6 (90.7) |
32.5 (90.5) |
32.3 (90.1) |
32.4 (90.3) |
32.0 (89.6) |
31.6 (88.9) |
31.4 (88.5) |
31.0 (87.8) |
31.8 (89.2) |
| Միջին ցածր °C (°F) | 23.3 (73.9) |
23.3 (73.9) |
23.5 (74.3) |
23.7 (74.7) |
23.7 (74.7) |
23.4 (74.1) |
23.0 (73.4) |
23.1 (73.6) |
23.1 (73.6) |
23.2 (73.8) |
23.2 (73.8) |
23.2 (73.8) |
23.3 (73.9) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | 18.4 (65.1) |
18.9 (66) |
19.4 (66.9) |
20.5 (68.9) |
20.3 (68.5) |
19.2 (66.6) |
19.1 (66.4) |
19.4 (66.9) |
19.6 (67.3) |
20.5 (68.9) |
18.8 (65.8) |
19.5 (67.1) |
18.4 (65.1) |
| Անձրևի տեղումներ մմ (դյույմ) | 292.6 (11.52) |
158.9 (6.256) |
118.7 (4.673) |
189.4 (7.457) |
234.9 (9.248) |
210.1 (8.272) |
225.9 (8.894) |
226.6 (8.921) |
264.4 (10.409) |
312.3 (12.295) |
339.9 (13.382) |
339.6 (13.37) |
2913,3 (114,697) |
| Միջ. անձրևոտ օրեր | 16 | 12 | 11 | 16 | 18 | 16 | 16 | 16 | 19 | 21 | 23 | 21 | 205 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 196 | 191 | 225 | 239 | 236 | 210 | 222 | 218 | 199 | 206 | 205 | 211 | 2558 |
| Աղբյուր #1: World Meteorological Organisation[4] | |||||||||||||
| Աղբյուր #2: NOAA (sun and extremes 1961−1990)[5] | |||||||||||||
Տրանսպորտ խմբագրել
Բրունեյի մայրաքաղաքը երկրի արևմտյան հատվածի հետ միանում է ավտոմոբիլային ճանապարհներով։ Արևելյան հատվածը առանձնանում է ծոցով, այնտեղ կարելի է հասնել կամ ծովային ճանապարհով, կամ Մալայզիայի տարածքով։
Բրունեյի միջազգային օդանավակայանը գտնվում է քաղաքի կենտրոնից 11 կմ հեռավորության վրա։ Այն սպասարկում է ամբողջ պետությունը։ Ջրային տրանսպորտը ներկայացված է կատերային տաքսիներով (տեղական անվանումը՝ պենամբանգ), որոնք գետով երթևեկում են քաղաքի կենտրոնից մինչև Կամպոնգ Այերը։ Բացի այդ, կատերները կապում են մայրաքաղաքը Բանգար և Լիմբանգ քաղաքների հետ։
Տեսարժան վայրեր խմբագրել
Քաղաքում կան բազմաթիվ պատմական և մշակութային տեսարժան վայրեր՝ ներառյալ Օմար Ալի Սայֆուդինի մզկիթը, արքայական դամբարանները, պալատները և բազմաթիվ թանգարանները, այդ թվում Բրունեյի ազգային թանգարանը։
Քաղաքի սահմանների մեջ է մտնում նաև ցցագերանների վրա կառուցված Կամպոնգ Այեր գյուղը, որը գետի երկայնությամբ ձգվում է ավելի քան 8 կմ։ Գյուղում բնակվում են արհեստավորներ, որոնց արվեստը ներկայացված է տեղական պատկերասրահում։
Քաղաքային պարկերի թվում առաջին հերթին մեծ հետաքրքրություն է առաջացնում Պերսիարան Դամուան պարկը, որտեղ ներկայացված են Հարավ-արևելյան Ասիայի պետությունների ասոցիացիայի մեջ մտնող պետությունների ներկայացուցիչների կողմից ստեղծված քանդակները։ Այստեղ կարելի է տեսնել նաև երկարաքիթ կապիկներ, ինչպես նաև կապիկների այնպիսի տեսակներ, որոնք բնակվում են միայն Կալիմանտան կղզում։
Հայտնի մարդիկ խմբագրել
Պենգիրան Անակ Սարա (ծնվել է 1987 թվականին) – Բրունեյի արքայադուստր, թագաժառանգի կինը։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «История города на официальном сайте». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 16-ին.
- ↑ «Бандар-Сери-Бегаван». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ Encyclopaedia Britannica, Inc (2014 թ․ մայիսի 1). Britannica Student Encyclopedia. Encyclopedia Britannica, Inc. էջեր 1–. ISBN 978-1-62513-172-0.
- ↑ «World Weather Information Service - Bandar Seri Begawan». World Meteorological Organisation. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ «Brunei Darussalam Climate Normals 1961−1990». National Oceanic and Atmospheric Administration. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բանդար Սերի Բեգավան» հոդվածին։ |