Վարազօձ, Արևմտյան վիշապիկ (Eryx jaculus), վիշապների ընտանիքի փորող վիշապիկների ենթաընտանիքի հնէամիջերկրածովային փորող վիշապիկների (Eryx) ցեղի օձ։
| Արևմտյան վիշապիկ |
|---|
|
| |
| Գիտական դասակարգում |
|---|
|
|
| Լատիներեն անվանում |
| Eryx jaculus
|
| Հոմանիշներ |
- Eryx jaculus proprius Czarevsky, 1916
- Eryx jaculus urmianus Rostombekov, 1928
|
| Հատուկ պահպանություն |
|
| Ենատեսակներ |
- Eryx jaculus jaculus (Linnaeus, 1758)
- Eryx jaculus familiaris (Eichwald, 1831)
- Eryx jaculus turcicus (Olivier, 1801)
|
|
|
Հայաստանում հանդիպում է Շիրակի, Արագածոտնի, Արմավիրի, Կոտայքի, Արարատի, Վայոց ձորի, Սյունիքի ու Տավուշի մարզերի նախալեռներում և ոչ շատ բարձր լեռներում, Երևանի շրջակայքում։ Տարածված է կիսաանապատային, տափաստանային, թփուտային կամ նոսրանտառային բուսականությամբ քարքարոտ, կավահողային և ավազուտային չոր կենսավայրերում։ Վարում է գլխավորապես փորող ապրելակերպ։ Գարնանը և ամռան սկզբին, երբ հողը բավականին խոնավ է, հանդիպում է քարերի տակ և այլ թաքստոցներում, կենդանիների բներում ու հողի փխրուն շերտերում։
Մարմինը համեմատաբար հաստ է ու կարճ, երկարությունը՝ 12-87 սմ, պոչը՝ 14 անգամ կարճ, ծայրը՝ կլորավուն։ Արուները մանր են էգերից։ Գլուխը գրեթե տարանջատված չէ մարմնից և ծածկված է մանր վահանիկներով։ Ճակատը թեթևակի արտափքված է։ Միջքթային վահանիկը շատ խոշոր է և հարմարված փորելուն։ Աչքերը մանր են՝ տեղադրված գլխի կողքերին։ Բիբը օվալաձև է, ուղղահայաց։ Բերանային անցքը բացվում է գլխի ստորին մակերեսին՝ միջքթային վահանիկի հետ։ Մեջքային թեփուկները հարթ են կամ թեթևակի կատարով ու փայլուն։ Մեջքային մակերեսը մոխրագույնից դեղնաշագանակագույն է՝ մուգ գորշավուն խալերով, որոնք ձևավորում են 1-2 երկայնակի շղթայաձև նախշ և զույգ նախշեր մարմնի կողքերին։ Որովայնի մակերեսը բաց դեղնավուն է՝ բազմաթիվ սև, մոխրագույն բծերով։ Երիտասարդի որովայնային մակերեսը վարդագույն է։
Սնվում է հիմնականում մանր ողնաշարավորներով (մողեսներ, օձեր, թռչուններ ու կրծողներ)։ Ձմեռում է հողի չսառցակալող շերտերում։ Զուգավորումը տեղի է ունենում գարնան երկրորդ կեսին։ Սեպտեմբերին էգը ծնում է 4-20 ձագ։
Օգտակար է. կարգավորում է կրծողների թվաքանակը։ Մարդու և կենդանիների համար անվնաս է։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
