«Առանց անձնագրի մարդը» (ռուս.՝ «Человек без паспорта»), խորհրդային գեղարվեստական ֆիլմ, որը նկարահանել է ռեժիսոր Անատոլի Բոբրովսկին[1][2][3]։

Առանց անձնագրի մարդը
ռուս.՝ Человек без паспорта
Երկիր ԽՍՀՄ
Ժանրլրտեսական ֆիլմ
Թվական1966
Լեզուռուսերեն
ՌեժիսորԱնատոլի Բոբրովսկի
Սցենարի հեղինակՎլադիմիր Կուզնեցով
ԴերակատարներՎլադիմիր Զամանսկի
ԵրաժշտությունԱլեքսանդր Զացեպին
ԿինոընկերությունՄոսֆիլմ

Սյուժե խմբագրել

Ֆիլմը պատմում է խորհրդային հակահետախուզների գործունեության մասին, որոնք վնասազերծել են «Սպիտակ» մականունով օտարերկրյա լրտեսին, որը ԽՍՀՄ է ուղարկվել Ռյաբիչ անվանումով՝ տայգայում՝ Պրիոզորսկ քաղաքի մոտ գտնվող մի ռազմարդյունաբերական օբյեկտի մասին տեղեկատվություն ստանալու համար։

Դերերում խմբագրել

  • Վլադիմիր Զամանսկի – «Սպիտակ», նույն ինքը Ալեքսանդր Մատվեևիչ Ռյաբիչ, օտարերկրյա լրտես
  • Գենադի Ֆրոլով – Վլադիմիր Ալեքսեևիչ Բախրով, ԿԳԲ մայոր
  • Նիկոլայ ԳրիցենկոՊյոտր Եպիֆանովիչ Իզմայլով, արտաքին հետախուզության գործակալ, նախկին պոլիցայ
  • Լիոնելլա Սկիրդա – Օլգա Պետրովնա Գոնչարովա, Ռյաբիչի ընկերը
  • Ալեքսեյ Էյբոժենկո – Կոնստանտին Լեժնև, ԿԳԲ լեյտենանտ
  • Միխայիլ Պոգորժելսկի – Վասիլի Ֆեոդորովիչ Զուբարև, ԿԳԲ գնդապետ
  • Վլադիմիր Օսենև – Ֆեոդոր Սպիրիդոնովիչ Կատկո, օտարերկրյա հետախուզության գործակալ
  • Կոնստանտին Տիրտով – «Սեմյոն Գրիգորևիչ Զաբլուդա», նույն ինքը՝ օտարերկրյա հետախուզության գործակալ «Պաստոր»
  • Ալեքսեյ Սվեկլո – Օլեյչենկո, անտառահատ
  • Վիկտոր Պավլով – Գորոխով, դատախազության քննիչ Պրիոզերսկում
  • Սվետլանա Կոնովալովա – Իզմայլովի կինը

Մյուս դերասանները նշված են որպես էպիզոդիկ դերեր կատարողներ․

  • Արկադի Տրուսով – Ստեպան Իվանովիչ Կլոկ
  • Վալենտին Գրաչով – Լեոնիդ Կորշունով, անտառահատ
  • Գեորգի Ռիբակով – արտաքին հետախուզության աշխատակից
  • Աննա Գորյունովա – Գորևա, փոստային բաժանմունքի աշխատակից
  • Վլադիմիր Գուլյաև – Պրիոզերսկի միլիցիայի բաժնի պետ
  • Վիկտոր Բայկով – փոստային բաժանմունքի պետ
  • Անատոլի Յուշկո – ԿԳԲ սպա
  • Լիդիա ԴրանովսկայաՆատալյա Գրիգորևնա Զաբլուդա
  • Վլադիմիր Սմիրնով – ԿԳԲ սպա
  • Գեորգի Սովչիս – ԿԳԲ սպա
  • Վիկտոր Ուրալսկի – Նիկոլայ Ինոկենտիևիչ Գարշին, Պրիոզերսկի ԿԳԲ բաժնի պետ
  • Ելենա Վոլսկայա – դիրիժոր
  • Էմմա Տրեյվաս – վագոն-ռեստորանի աշխատակցուհի
  • Գեորգի Սվետլանի – մատուցող վագոն-ռեստորանում
  • Վլադլեն Պաուլուս – օտարերկրյա հետախուզության սադրիչ (հնչյունավորել է Արտյոմ Կարապետյանը)

Լուսագրերում նշված չէ․

  • Ֆեոդոր Մենիկով – սադրիչ-«կատարող»
  • Եվգենյա Խանաևա – Կլավոչկա, փոստային բաժանմունքի աշխատակցուհի
  • Կլավդիա Խաբարովա – հյուրանոցի ադմինիստրատոր
  • Իննա Ֆեոդորովա – տան տիրուհին, որտեղ ապրում էր Օլեյչենկոն
  • Հուսեյն Ախունդով – տղամարդ փոստի հերթում
  • Ռոբերտ Դագլիշ – օտարերկրյա հետախուզության աշխատակից

Նկարահանող խումբ խմբագրել

  • Սցենարի հեղինակ՝ Վլադիմիր Կուզնեցով
  • Բեմադրող ռեժիսոր՝ Անատոլի Բոբրովսկի
  • Գլխավոր օպերատոր՝ Վլադիմիր Բոգանով
  • Գլխավոր նկարիչ՝Ստալեն Վոլկով
  • Կոմպոզիտոր՝ Ալեքսանդր Զացեպին
  • Հնչյունային օպերատոր՝ Եվգենի Կաշկևիչ
  • Դիրիժոր՝ Գրիգորի (Գերման) Համբուրգ
  • Գրիմ՝ Ա. Մասլովա
  • Մոնտաժող՝ Վալենտինա Յանկովսկայա
  • Կոստյումներ՝ Ն. Շիմիլիսի
  • Ռեժիսոր՝ Էրիկ Պիրյով
  • Օպերատոր՝ Նինա Ֆիլինկովսկայա
  • Նկարիչ-դեկորատոր՝ Հուսեյն Ախունդով
  • Ռեժիսորի օգնականներ՝ Տ. Սեմենովա, Լ. Սերգանով
  • Օպերատորի օգնականներ՝ Ալեքսանդր Վորոպաև, Գ. Գորդեև
  • Համակցված նկարահանումների օպերատոր՝ Բորիս Արեցկի, նկարիչ՝ Լյուդմիլա Ալեքսանդրովսկայա
  • Խմբագիր՝ Վ. Լեոնով
  • Խորհրդատուներ՝ գնդապետ Ա. Զուբով, փոխգնդապետ Ալեքսանդր Զագվոզդին
  • Տնօրեն՝ Կառլեն Աղաջանով

Քննադատություն խմբագրել

Կինոգետ Ռոմիլ Սոբոլևը նշել է, որ «բոլոր արժանիքներով հանդերձ՝ խիստ «խճճված» սյուժե, հասուն ռեժիսուրա, դերասանների վարպետություն և այլն... այս ֆիլմում հակահետախույզ հերոսի՝ մայոր Բախրովի կերպարը այնքան վառ չէր, որքան ցանկալի կլիներ»։ Միևնույն ժամանակ, «ըստ հոգեկան բարդության, բնավորության անհատական գծերով լրտես Ռյաբիչը, որն առանց տոհմի և  ցեղի մարդ է, ավելի հետաքրքիր է, թերևս, քան միապաղաղաղ-դրական հերոսը»[4]։

Քննադատ Տատյանա Խլոպլյանկինան կարծում է, որ «Մարդը առանց անձնագրի» «համապատասխանում է ժամանակակից միջին ֆիլմի նորմերին»[5]։ Նա խորհուրդ է տվել. «Հեղինակները նույնիսկ չեն էլ փորձում իրենց պատմությունն այնպես կառուցել, որ հանդիսատեսին անընդհատ լարվածության մեջ պահեն՝ ստիպելով նրան ինքնուրույն լուծում փնտրել»[6]։ «Լրտեսներից մեկին խաղում է Ն. Գրիցենկոն, և դա ոչ թե անդեմ ֆիգուր է, այլ դերասանի կատարմամբ բարդ, դաժան և միևնույն ժամանակ խղճուկ մարդ։ Վ. Զամանսկին (լրտես Ռյաբիչի դերակատար), Գ. Ֆրոլովը և Ա. Էյբոժենկոն, որոնք մարմնավորել են խորհրդային հակահետախույզների, շատ բան են անում, որպեսզի նման չլինեն վատ դետեկտիվի ստանդարտ հերոսներին»[5]։

Կինոգետ Վիկտոր Դյոմինը «Առանց անձնագրի մարդը» ֆիլմը ոչ թե գլուխգործոց է անվանել, այլ պարզապես լավ դետեկտիվ։ Ընդ որում, նա գրել է ֆիլմի մասին. «Ամբողջությամբ սյուժետային կառուցվածքը չի դիմանում այն ծանրաբեռնվածությանը, որի վրա այն հաշվարկված էլ չէր. որոշ դրվագներ չափազանց բարյացակամ են, չափազանց դանդաղ և մանրակրկիտ»[7].

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. «Образ врага Родины в советском кино обсудят в БИРО». mr-news.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 19-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  2. «Михаил Трофименков расскажет об "Образе врага Родины в советском кино" — Петербургский авангард». avangard.rosbalt.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  3. «Биография Евгении Ханаевой - РИА Новости, 02.01.2016». ria.ru. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  4. Соболев, 1966
  5. 5,0 5,1 Хлоплянкина, 1966, էջ 31
  6. Хлоплянкина, 1966, էջ 32
  7. Дёмин, 1966, էջ 4

Գրականություն խմբագրել

  • Соболев Р. «Человек без паспорта» // Спутник кинозрителя. — 1966. — № 8.
  • Хлоплянкина Т Не хуже других?.. // Искусство кино. — 1966. — № 10. — С. 31—35.
  • Дёмин В. Уроки детектива // Советский экран. — 1966. — № 17. — С. 3—4.

Արտաքին հղումներ խմբագրել