Ապգարի սանդղակ
Ապգար, Ապգարի սանդակ, նորածնի վիճակի արագ գնահատման համակարգ։
Անեսթեզիոլոգների 27-րդ ամենամյա կոնգրեսում (1952) ամերիկացի բժիշկ-անեսթեզիոլոգ Վիրջինիա Ապգարը առաջին անգամ պաշտոնապես ներկայացրեց կյանքի առաջին րոպեներին նորածնի վիճակի գնահատման իր կողմից մշակված համակարգը[1]։ Սա երեխայի վիճակի առաջնային գնահատման պարզ մեթոդ է, բացահայտելու համար վերակենդանացման[2] միջոցառումների անհրաժեշտությունը անմիջապես ծնվելուց հետո[3][4]։
Սանդղակը առաջարկում է հինգ ցուցանիշների ամփոփ վերլուծություն, որոնցից ամեն մեկը գնահատվում է ամբողջական բալերով՝ 0-2[1][2][5]։ Գնահատման արդյունքը կարող է լինել 0-10 միջակայքում։
Ապգարի սանդակը հանդիսանում է երեք պարամետրերից մեկը՝ քաշի և հասակի հետ միասին, որը տեղեկացնում են նորածնի ծնողներին։
Չափանիշներ խմբագրել
Հինգ ցուցանիշներ Ապգարի սանդղակով գնահատման համար։
| 0 բալ | 1 բալ | 2 բալ | |
|---|---|---|---|
| Մաշկային ծածկույթի գունավորում | Ընդհանուր գունատություն կամ ընդհանուր ցիանոզ | Մաշկի վարդագույն գունավորում և վերջույթների կպտավուն գունավորում (ակրոցիանոզ) | Ամբողջ մարմնի և վերջույթների վարդագույն գունավորում |
| Սրտի կծկումներ թիվ | Բացակայում է | <100 | >100 |
| Ռեֆլեկտոր գրգռողականություն | Չի արձագանքում | Ռեակցիան թույլ է արտահայտված (միմիկա, շարրժումներ) | Ռեակցիա շարժումների, հազի, փռշտոցի, բարձր ճիչի տեսքով |
| Մկանային տոնուս | Բացակայում է, վերջույթները կախված են |
Իջած, վերջույթների որոշակի ծալումներ | Արտահայտված են ակտիվ շարժումներ |
| Շնչառություն | Բացակայում է | Անկանոն, ճիչը թույլ (թերօդափոխություն) | Նորմալ, ճիչը բարձր |
Արդյունքների մեկնաբանություն խմբագրել
Հետևյալ գնահատումը կատարվում է սովորաբար ծննդաբերությունից հետո 1-5 րոպեներին[5], և կարող է կրկնվել ավելի ուշ, եթե արդյունքները եղել են ցածր։ 3-ից ցածր բալերը նշանակում է նորածնի կրիտիկական վիճակ, 7-ից բարձր բալը համարվում է լավ վիճակ (նորմա)[1]։
Ապգարի սանդղակը մշակվել է բժշկական անձնակազմի համար որոշելու համար թե ո՞ր երեխաներին է անհրաժեշտ ավելի ուշադիր հսկողություն[1]։ Երեխան, ով գնահատվել է 5 բալ կարիք ունի ավելի մեծ ուշադրության քան երեխան ով գնահատվել է 7-ից 10 բալ։ Երեխան ով ծնվելուց մեկ րոպե անց գնահատվել է 5-6 բալ, սակայն հինգ րոպե անց բարձրացրել է իր ցուցանիշը 7ից 10 բալի, անցնում է երեխաների այն կատեգորիային որոնց մասին պետք չի անհանգստանալ։ Երեխան, ով սկսել է կյանքը գնահատվելով 5 բալ ըստ Ապգարի սանդղակի և շարունակելով նույն 5 բալով հինգ րոպե անց, կարիք ունի ավելի հեևողական հսկողության։ Իդեալական 10 բալ հանդիպում է շատ հազվադեպ[6]։
Մնեմոնիկ կանոն անգլախոս մասնագետների համար (ներդրվել է 1963 թվականին մանկաբույժ Ջոզեֆ Բաթերֆիլդի կողմից)[7].
- Appearance — արտաքին տեսք (մաշկային ծածկույթների գունավորում);
- Pulse (Heart Rate) — երեխայի պուլսը (սրտի կծկումներ թիվ);
- Grimace (Response to Stimulation) — միմիկա, պատասխանի ունակություն գրգռմանը;
- Activity (Muscle Tone) — շարժումնեի ակտիվություն, մկանային տոնուս;
- Respiration — շնչառական շարժումներ։
Գերմանախոս երկրներում տարածված է հեևյալ ակրոնիմը Atmung, Puls, Grundtonus, Aussehen, Reflexe.
Այլընտրանքայի՝ Aussehen, Puls, Gesichtsbewegungen, Aktivität, Respiration (Atmung)։
Օգտագործվում է նաև հեևյալ նեոլոգիզմը՝ American Pediatric Gross Assessment Record.
Իսպանական ակրոնիմ՝ Apariencia, Pulso, Gesticulación, Actividad, Respiración.
Անգլերենում օգտագործվաում է նաև հեևյալ մնեմոտիկական կանոնը How Ready Is This Child (բառացի — ինչքա՞ն է պատրաստ այս երեխան)[8],
որտեղ՝
- Heart rate — սրտի կծկումներ թիվ,
- Respiratory effort — շնչառություն,
- Irritability — ռեֆլեկսներ և գրգռողականություն,
- Tone — մկանային տոնուս,
- Color — մաշկի գույն.
Բոլոր ցուցանիշների հսկողությունը իրականացվում է ծնվելուց հետո առաջին իսկ րոպեյին, հետո կյանքի 5-րդ րոպեյին։
Որոշ դեպքերում, հատկապես ցածր ցուցանիշներ դեպքում, գնահատակն ըստ Ապգարի դրվում է և կյանքի 10-րդ րոպեյում։
Մորը և հարազատներին որպոս կանոն հայտնում են երկու թիվ, օրինակ՝ 8-9 բալը ըստ Ապգարի սանդղակի ասում է այն մասին, որ երեխայի վիճակը անմիջապես ծնվելուց հետո՝ բավարար է։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Simon, Leslie V.; Hashmi, Muhammad F.; Bragg, Bradley N. (2021), «APGAR Score», StatPearls, Treasure Island, Florida: StatPearls Publishing, PMID 29262097, Վերցված է 2021-09-10-ին
- ↑ 2,0 2,1 «The Apgar Score». www.acog.org (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
- ↑ Calmes, Selma H. (May 2015). «Dr. Virginia Apgar and the Apgar Score: How the Apgar Score Came to Be». Anesthesia & Analgesia. 120 (5): 1060–1064. doi:10.1213/ANE.0000000000000659. ISSN 0003-2999. PMID 25899273. S2CID 41296774.
- ↑ Apgar V (1953). «A proposal for a new method of evaluation of the newborn infant» (PDF). Current Researches in Anesthesia & Analgesia. 32 (4): 260–7. doi:10.1213/00000539-195301000-00041. PMID 13083014.
- ↑ 5,0 5,1 «The Apgar Score». www.acog.org. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 1-ին.
- ↑ Gonzales GF, Salirrosas A (September 2005). «Arterial oxygen saturation in healthy newborns delivered at term in Cerro de Pasco (4340 m) and Lima (150 m)». Reproductive Biology and Endocrinology. 3: 46. doi:10.1186/1477-7827-3-46. PMC 1215518. PMID 16156890.
{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link) - ↑ «What Is a Good Apgar Score?». Cleveland Clinic (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 18-ին.
- ↑ Klostranec JM, Hong J, Raghuran K (2012). The Essential Med Notes for Medical Students. Toronto, ON: University of Toronto Press.
Գրականություն խմբագրել
- Apgar V (August 1966). «The newborn (Apgar) scoring system. Reflections and advice» (PDF). Pediatric Clinics of North America. 13 (3): 645–50. doi:10.1016/S0031-3955(16)31874-0. PMID 5946299. (Retrieved from Profiles in Medicine-The Virginia Apgar Papers)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ապգարի սանդղակ» հոդվածին։ |