Անդորրայի տնտեսություն
Անդորրայի տնտեսություն, զարգացած և ազատ շուկայական տնտեսություն, որը պայմանավորված է ֆինանսներով, մանրածախ առևտրով և զբոսաշրջությամբ[1]։ Երկրի համախառն ներքին արդյունքը 2023 թվականին կազմել է 5,70 միլիարդ ԱՄՆ դոլար[2]։ Ֆրանսիայից և Իսպանիայից գնորդների համար Անդորրան գրավիչ է որպես անվճար նավահանգիստ, նաև զարգացրել է ակտիվ ամառային և ձմեռային զբոսաշրջային հանգստավայրեր[2]։ Ունենալով մոտ 270 հյուրանոց և 400 ռեստորան, ինչպես նաև բազմաթիվ խանութներ, զբոսաշրջային առևտուրն աշխատում է ներքին աշխատուժի աճող մասի վրա[2]։ Տարեկան այցելում է մոտ 10 միլիոն զբոսաշրջիկ[3]։
.svg)
| Ենթակատեգորիա | Եվրոպայի տնտեսություն, Եվրագոտու տնտեսություն  | |
|---|---|---|
| Երկիր | Անդորրա | |
| Վայր | Անդորրա | |
| Անվանական ՀՆԱ | 3 012 914 131,16971 ԱՄՆ դոլար | |
| Մեկ շնչի հաշվով անվանական ՀՆԱ | 39 146 ԱՄՆ դոլար | |
Իրականացվում է սպառողական ապրանքների, այդ թվում՝ ներմուծվող ապրանքների առևտուր, քանի որ դրանք մաքսազերծ են, Անդորրայում ավելի քիչ թանկ են, քան հարևան երկրներում[2]։ Անդորրայի անմաքս կարգավիճակը նույնպես էական ազդեցություն է ունեցել Եվրամիության (ԵՄ) հետ նրա հարաբերությունների վրա[2]։ ԵՄ-ի հետ անմաքս կարգավիճակի և հարաբերությունների վերաբերյալ նրա բանակցությունները սկսվեցին 1987 թվականին՝ Իսպանիայի անդամակցությունից անմիջապես հետո[2]։ Համաձայնագիր, որն ուժի մեջ է մտել 1991 թվականի հուլիսին, սահմանում է առանց մաքսատուրքի քվոտաներ և սահմանափակումներ դնում որոշ ապրանքների վրա՝ հիմնականում կաթնամթերքի, ծխախոտի և ալկոհոլային խմիչքների վրա[2]։ Անդորրային թույլատրվում է պահպանել գների տարբերությունները ԵՄ այլ երկրներից, և այցելուները օգտվում են սահմանափակ անմաքս արտոնություններից[2]։
Անդորրայի ընտրությունների արդյունքները մինչ այժմ ցույց են տալիս, որ շատերն աջակցում են կառավարության բարեփոխումների նախաձեռնություններին և կարծում են, որ երկիրը պետք է որոշ չափով ինտեգրվի Եվրամիությանը, որպեսզի շարունակի վայելել իր բարգավաճումը[2]։ Չնայած վարելահողերը կազմում են երկրի 2%-ից պակասը, գյուղատնտեսությունը Անդորրայի տնտեսության հենարանն էր մինչև զբոսաշրջության աճը[2]։ Ոչխարաբուծությունը եղել է գյուղատնտեսական հիմնական գործունեությունը, սակայն ծխախոտագործությունը ևս շահութաբեր է[2]։ Անդորրայի սննդամթերքի մեծ մասը ներմուծվում է[2]։
Բացի արհեստագործությունից, արտադրությունը ներառում է սիգարներ, ծխախոտ և կահույք ներքին և արտահանման շուկաների համար։ Լես Էսկալդեսում գտնվող հիդրոէլեկտրակայանը՝ 26,5 մեգավատ հզորությամբ, ապահովում է Անդորրայի էլեկտրաէներգիայի 40%-ը, մնացածն ապահովում է Իսպանիան[2]։
Ընդհանուր ակնարկ խմբագրել
Զբոսաշրջությունը Անդորրայի տնտեսության հենարանն է, որը կազմում է ՀՆԱ-ի մոտավորապես 80%-ը[5]։ Տարեկան գնահատվում է մոտ 9 միլիոն զբոսաշրջիկ, որոնց գրավում է Անդորրայի անմաքս կարգավիճակը և նրա ամառային և ձմեռային հանգստավայրերը[5]։ Անդորրայի համեմատական առավելությունը վերջերս զիջել է, քանի որ բացվել են հարևան Ֆրանսիայի և Իսպանիայի տնտեսությունները՝ ապահովելով ապրանքների ավելի լայն հասանելիություն և ցածր մաքսատուրքեր[5]։ Բանկային հատվածն իր «հարկային դրախտի» կարգավիճակով նույնպես էականորեն նպաստում է տնտեսությանը[5]։ Գյուղատնտեսական արտադրությունը սահմանափակված է վարելահողերի սակավությամբ, և սննդամթերքի մեծ մասը պետք է ներմուծվի[5]։ Անասնաբուծության հիմնական գործունեությունը ոչխարաբուծությունն է[5]։ Արտադրությունը հիմնականում բաղկացած է ծխախոտից, սիգարներից և կահույքից[5]։ Անդորրան ԵՄ Մաքսային միության անդամ է։
Տրանսպորտ խմբագրել
Անդորրան չունի օդանավակայաններ կամ երկաթուղիներ։ Նախատեսվում է Անդորրային սպասարկող օդանավակայան կառուցել իսպանական մոտակա Լա Սեու դե Ուրգել քաղաքում։ Գործում է միայն ավտոմոբիլային տրանսպորտ։ Երկիրը Իսպանիայի հետ կապող առաջին ճանապարհը կառուցվել է 1911 թվականին, իսկ Ֆրանսիայի հետ՝ 1933 թվականին։ Ճանապարհների ընդհանուր երկարությունը 269 կմ է, որից 198 կմ ասֆալտապատ է։
Բնակչության եկամուտը խմբագրել
2019 թվականի նվազագույն աշխատավարձը կազմել է 991,47 եվրո[6]։ 2022 թվականի հունվարի 1-ից նվազագույն աշխատավարձը կազմում է ժամում 6,68 եվրո և ամսական 1157,87 եվրո[7]։ 2023 թվականի հունվարի 1-ից նվազագույն աշխատավարձը կազմում է ժամում 7,42 եվրո և ամսական 1286,13 եվրո[8]։ 2024 թվականի հունվարի 1-ից նվազագույն աշխատավարձը կազմում է ժամում 7,94 եվրո և ամսական 1376,27 եվրո[9][10][11]։
Վիճակագրություն խմբագրել
ՀՆԱ. գնողունակության համարժեքություն՝ 3,327 միլիարդ ԱՄՆ դոլար (2015) երկրի համեմատությունը աշխարհի հետ՝ 190
ՀՆԱ - իրական աճի տեմպ՝ 8,95% (2015) երկրի համեմատությունը աշխարհի հետ՝ 132
ՀՆԱ - մեկ շնչի հաշվով. գնողունակության համարժեքություն - 49,900 ԱՄՆ դոլար (2015) երկրի համեմատությունը աշխարհի հետ՝ 29
ՀՆԱ - կազմը ըստ ոլորտների (2015 թ.)
- գյուղատնտեսություն՝ 11.9%
- արդյունաբերություն՝ 33.6%
- ծառայություններ՝ 54,5%
Ընտանիքի եկամուտը կամ սպառումը ըստ տոկոսային մասնաբաժնի.
- ամենացածր 10%
- ամենաբարձր 10%
Գնաճի մակարդակը (սպառողական գներ) -0.9% (2015) երկրի համեմատությունը աշխարհի հետ՝ 225
Աշխատուժ՝ 42230 (2007) երկրի համեմատությունը աշխարհի հետ՝ 185
Աշխատուժ՝ ըստ մասնագիտության՝
- գյուղատնտեսություն 0.3%, ա
- րդյունաբերություն 20.8%,
- ծառայություններ 79% (2007)
Գործազրկության մակարդակը՝ 3,7% երկրի համեմատությունը աշխարհի հետ՝ 183
- եկամուտներ՝ 1872 մլրդ ԱՄՆ դոլար
- ծախսեր՝ 2,06 մլրդ ԱՄՆ դոլար (2016)
Արդյունաբերություն՝ զբոսաշրջություն (դահուկային սպորտ), բանկային գործ, փայտանյութ, կահույք
Արդյունաբերական արտադրության աճի տեմպը՝ -3.9% (2020) երկրի համեմատությունը աշխարհի հետ՝ 184
Էլեկտրաէներգիա, արտադրություն ըստ աղբյուրի.
- հանածո վառելիք՝ 0%
- հիդրո՝ 40%
- միջուկային՝ 0%
- այլ՝ 60%-ը ներմուծվել է Իսպանիայից
էլեկտրաէներգիա ներմուծում՝ Իսպանիայից և Ֆրանսիայից; Անդորրան արտադրում է փոքր քանակությամբ հիդրոէներգիա։
Գյուղատնտեսություն, ապրանքներ. փոքր քանակությամբ տարեկանի, ցորեն, գարի, վարսակ, բանջարեղեն, ծխախոտ, ոչխար, խոշոր եղջերավոր անասուն։
Արտահանում` 1842 մլրդ ԱՄՆ դոլար f.o.b. (2020) երկրի համեմատությունը աշխարհի հետ՝ 163
Արտահանում, ապրանքներ՝ ինտեգրալ սխեմաներ, ատամնաբուժական կցամասերի պարագաներ, մեքենաներ, ոսկի, եթերայուղեր (2021)
Արտահանում, գործընկերներ՝ Իսպանիա 40%, Ֆրանսիա 19%, ԱՄՆ 11%, Մավրիտանիա 5% (2019)
Ներմուծում` 1,727 միլիարդ ԱՄՆ դոլար (2020) երկրի համեմատությունը աշխարհի հետ՝ 178
Ներմուծում, ապրանքներ՝ ավտոմեքենաներ, նուրբ նավթ, օծանելիք, սափրվելու արտադրանք, լիկյորներ (2019)
Ներմուծում, գործընկերներ՝ Իսպանիա 71%, Ֆրանսիա 17% (2019)
Պարտք՝ արտաքին՝ $0 (2016)
Տնտեսական օգնություն, ստացող՝ չկա
Արժույթը՝ եվրոն փոխարինել է ֆրանսիական ֆրանկին և իսպանական պեսետային։
Եվրո ԱՄՆ դոլարի դիմաց - 0,845 (2021), 0,6827 (2008), 0,7306 (2007), 0,7964 (2006), 0,8041 (2005), 0,8054 (2004), 0,886 (2006), 0,886 (2006), 0,886 (2006), 0,886 (2006) 2001), 0,9867 (հունվար 2000), 0,9386 (1999)
Ֆինանսական տարի՝ օրացուցային տարի
Ընկերություններ
2022 թվականին Անդորրայում գրանցված ամենաշատ ընկերություններ ունեցող ոլորտը ծառայություններն են 2515 ընկերություններով, որին հաջորդում են մանրածախ և մեծածախ առևտուրը՝ համապատասխանաբար 1157 և 1144 ընկերություններով։
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Справка на сайте МИД РФԱրխիվացված 2015-05-20 Wayback Machine(ռուս.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անդորրայի տնտեսություն» հոդվածին։ |
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Andorra». The World Facebook. CIA. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 «Background Note: Andorra». U.S. Department of State. 2000 թ․ մայիս. Արխիվացված օրիգինալից 2002 թ․ հունիսի 5-ին.
This article incorporates text from this source, which is in the public domain.{{cite web}}: CS1 սպաս․ postscript (link) - ↑ «Andorra Country profile». bbc.com. 2023 թ․ հոկտեմբերի 4. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 7-ին.
- ↑ http://trade.nosis.com/es/Comex/Importacion-Exportacion/Andorra/Todas-las-posiciones-arancelarias/AD/00
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 «Andorra». The World Factbook. Central Intelligence Agency. Արխիվացված է օրիգինալից 2000 թ․ դեկտեմբերի 6-ին. This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ postscript (link) - ↑ Jon Stotz (2019 թ․ մայիսի 5). «Average and Minimum Salary in Andorra» (անգլերեն). Check in Price. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 4-ին.
- ↑ «Minimum wage - Andorra - WageIndicator.org». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 6-ին.
- ↑ [https://web.archive.org/web/20230112163340/https://andorrainsiders.com/pt/salario-minimo-andorra/#Salario_minimo_en_Andorra_en_2023 Արխիվացված 2023-01-12 Wayback Machine Salário mínimo em Andorra interprofissional [2023]]
- ↑ «Andorra subirá el salario mínimo un 7% en 2024 fijándolo en 1.376 euros mensuales». Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 2-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 2-ին.
- ↑ «Andorra subirá el salario mínimo por encima del IPC y los españoles lo envidian». Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 2-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 2-ին.
- ↑ «Minimum wage - Andorra - WageIndicator.org». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 6-ին.
