Այկիդո

Այկիդո
Տեսակ	Բուդո
Ծագման երկիր	Ճապոնիա
Ստեղծվել է	1920 թվական
Պորտալ	Q42351327?
	Aikido Վիքիպահեստում

Այկիդո (ճապ. 合気道), ճապոնական մարտարվեստ, որը ստեղծվել է վարպետ Մորիհեյ Ուեսիբայի կողմից 20-րդ դարի առաջին կեսում։ Այկիդոն հիմնված է ճապոնական մեկ այլ՝ ձյու-ձյուցու (այս բառը երբեմն սխալմամբ արտասանվում է ջիու-ջիցու) մարտարվեստի վրա։

Առավել հաճախ այկիդո բառը թարգմանվում է որպես «կենսական էներգիայի (հետ) միաձուլվելու ուղի»^[1] կամ «հոգու ներդաշնակման ուղի»^[2]։ Մորիհեյ Ուեսիբայի նպատակն է եղել ստեղծել այնպիսի մարտարվեստ, որ թույլ տա վնասվածքներից պաշտպանել ոչ միայն ինքնիրեն, այլև հարձակվողին^[3]^[4]։

Այկիդոյի տեխնիկան շեշտը դնում է հակառակորդի հարձակման հետ միաձուլվելու, հարձակվողի էներգիան վերաուղղորդելու վրա և ավարտվում է ցավոտ բռնելով կամ նետելով^[5]^[6]։

Այկիդոն սկիզբ է առել Դայտո-ռյու Այկիձյուցուից, սակայն նրանից առանձնացել է արդեն 1920-ական թվականների վերջին մասամբ Ուեսիբուի վրա Օոմոտոյի ուսմունքի ազդեցությամբ։ Նրա առաջին աշակերտների գրվածքներում հաճախ է հանդիպում այկի-ձյուձյուցու տերմինը^[7]։

Ուեսիբայի ավագ աշակերտները տարբեր մոտեցումներ են ցուցաբերում այկիդոյի պրակտիկայի նկատմամբ, ինչը կախված է Ուեսիբայի մոտ սովորելու ժամանակաշրջանից։ Ներկայում այկիդոն ամբաղջ աշխարհում հանդիպում է մի քանի ոճերով, տեխնիկաների տարբեր մեկնաբանություններով ու նրա տարբեր ոլորտների կարևորումով։ Սակայն դրանց բոլորին միավորում են Ուեսիբայի կողմից ձևակերպված սկզբունքները, որոնք ներառում են նաև հոգատարությունը հարձակվողի նկատմամբ։

Այկիդոյի հայտնի վարպետներից է ամերիկյան հայտնի դերասան Սթիվեն Սիգալը (7-րդ դան)։

Ստուգաբանություն խմբագրել

Անվանումը բաղկացած է երեք հիերոգլիֆներից՝

Այ (ճապ.՝ 合) – ներդաշնակություն^[8], միավորում, միաձուլում,
Կի (ճապ.՝ 気) – «հոգու էներգիա, կենսական էներգիա, շնչառություն, շարժում, ուժ» (չին.՝ ցի);
Դո (ճապ.՝ 道) – «ճանապարհ, ուղի»։

«Այկի» նշանակվում է «միավորվել ուժի հետ, դառնալ մեկ ամբողջություն ունիվերսալ էներգիայի ուժի հետ, դառնալ մեկ ամբողջություն կենսական ուժի էներրգիայի հետ»^[9]։ Երեք հիերոգլիֆները միասին նշանակում են «ճանապարհ դեպի հոգու ներդաշնակություն»։ Մորիհեյ Ուեսիբան անվան մասին ասել է.

Նկատի ունենալով այն, որ «ներդաշնակություն» և «սեր» բառերը (հիերոգլիֆ «այ») ճապոներեն գրվում են տարբեր, սակայն հնչում են նույն կերպ, ես որոշեցի Բուդոյի իմ ինքնատիպ ձևը կոչել Այկիդո, թեև «Այկի» բառն ինքնին հայտնի է հին ժամանակներից։ Սակայն իմաստը, որ Բուդոյի մարտիկները դնում էին այդ բառի մեջ նախկինում, սկզբունքորեն տարբերվում է իմից։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Saotome, Mitsugi (1989). The Principles of Aikido. Boston, Massachusetts: Shambhala. էջ 222. ISBN 978-0-87773-409-3.
↑ Westbrook, Adele; Ratti, Oscar (1970). Aikido and the Dynamic Sphere. Tokyo, Japan: Charles E. Tuttle Company. էջեր 16–96. ISBN 978-0-8048-0004-4.
↑ Sharif, Suliaman (2009). 50 Martial Arts Myths. New Media Entertainment. էջ 135. ISBN 978-0-9677546-2-8.
↑ Ueshiba, Kisshōmaru (2004). The Art of Aikido: Principles and Essential Techniques. Kodansha International. էջ 70. ISBN 4-7700-2945-4.
↑ Russindragon.org Дух Айкидо: универсальная и индивидуальная KI. Уникальность айкидо(չաշխատող հղում)
↑ Pranin, Stanley (2006). «Aikido». Encyclopedia of Aikido. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ դեկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 12-ին.
↑ Pranin, Stanley (2006). «Aikijujutsu». Encyclopedia of Aikido. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 26-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 12-ին.
↑ «Big Japanese-Russian Online Dictionary» (ռուսերեն) — Электронный японско-русский словарь на основе Большого японско-русского словаря (С. В. Неверов, К. А. Попов, Н. А. Сыромятников, Н. И. Фельдман, М. С. Цын, В. М. Константинов, под редакцией академика Н. И. Конрада). Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 23-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 3-ին.
↑ Мицуги Саотомэ Айкидо и гармония в природе. — София, Гелиос, 1998. — С. 22. — 304 с. — ISBN 9667319342

Գրականություն խմբագրել

Сёдзи Нисио Айкидо - юрусу будо. — 2011. — ISBN 978-5-91051-076-4
Рольф Бранд Айкидо. Учение и техника гармоничного развития. — 1996. — ISBN 5-8183-0089-7
Годзо Сиода Динамика Айкидо. — M.: Фаир-пресс, 2004. — ISBN 5-8183-0089-7
Оскар Ратти, Адель Уэстбрук Самураи. — 2005. — ISBN 5-699-04611-9
Киссёмару Уэсиба Айкидо. — 1963. — ISBN 5-17-040179-5, ISBN 978-5-17-040179-6
Мицуги Саотомэ Айкидо и гармония в природе. — 1998. — ISBN 966-7319-34-2
Мицуги Саотомэ The Principles of Aikido. — Shambhala Publications, 1989. — 233 p. — ISBN 0-87773-409-7
Уильям Глиссон Духовные основы Айкидо. — 2009. — ISBN 978-5-699-32887-1
Масатаке Фудзита Айкидо Кейко Хо: Метод практики Айкидо. — 2013. — ISBN 978-617-7067-01-5

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Այկիդո» հոդվածին։

[1] Saotome, Mitsugi (1989). The Principles of Aikido. Boston, Massachusetts: Shambhala. էջ 222. ISBN 978-0-87773-409-3.

[ADS-2] Westbrook, Adele; Ratti, Oscar (1970). Aikido and the Dynamic Sphere. Tokyo, Japan: Charles E. Tuttle Company. էջեր 16–96. ISBN 978-0-8048-0004-4.

[3] Sharif, Suliaman (2009). 50 Martial Arts Myths. New Media Entertainment. էջ 135. ISBN 978-0-9677546-2-8.

[4] Ueshiba, Kisshōmaru (2004). The Art of Aikido: Principles and Essential Techniques. Kodansha International. էջ 70. ISBN 4-7700-2945-4.

[5] Russindragon.org Дух Айкидо: универсальная и индивидуальная KI. Уникальность айкидо(չաշխատող հղում)

[Aikido-6] Pranin, Stanley (2006). «Aikido». Encyclopedia of Aikido. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ դեկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 12-ին.

[Pranin-Aikijujutsu-7] Pranin, Stanley (2006). «Aikijujutsu». Encyclopedia of Aikido. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 26-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 12-ին.

[warodai-8] «Big Japanese-Russian Online Dictionary» (ռուսերեն) — Электронный японско-русский словарь на основе Большого японско-русского словаря (С. В. Неверов, К. А. Попов, Н. А. Сыромятников, Н. И. Фельдман, М. С. Цын, В. М. Константинов, под редакцией академика Н. И. Конрада). Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 23-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 3-ին.

[9] Мицуги Саотомэ Айкидо и гармония в природе. — София, Гелиос, 1998. — С. 22. — 304 с. — ISBN 9667319342

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]