Ալֆրեդ Էլի Բիչ
Ալֆրեդ Էլի Բիչ (անգլ.՝ Alfred Ely Beach, սեպտեմբերի 1, 1826[1], Սփրինգֆիլդ (Մասաչուսեթս), Մասաչուսեթս, ԱՄՆ - հունվարի 1, 1896[1], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ), ամերիկացի գյուտարար, հրատարակիչ և արտոնագրային հավատարմատար։ Առավել հայտնի է Նյու Յորքի մետրոյի ամենավաղ նախորդի նախագծով, որը հիմնադրել է «Beach Pneumatic Transit»-ը։ Նա արտոնագրել է նաև կույրերի համար նախատեսված գրամեքենա։
| Ալֆրեդ Էլի Բիչ անգլ.՝ Alfred Ely Beach | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 1, 1826[1] |
| Ծննդավայր | Սփրինգֆիլդ (Մասաչուսեթս), Մասաչուսեթս, ԱՄՆ |
| Մահացել է | հունվարի 1, 1896[1] (69 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ |
| Քաղաքացիություն |  ԱՄՆ |
| Կրթություն | Wilbraham & Monson Academy? |
| Մասնագիտություն | գյուտարար, հրատարակիչ, լրագրող և ճարտարագետ |
| Ծնողներ | հայր՝ Moses Yale Beach?, մայր՝ Julia Ann Day?[2] |
| Երեխաներ | Stanley Yale Beach? և Frederick Converse Beach?[2] |
 Alfred Ely Beach Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Բիչը ծնվել է Մասաչուսեթս նահանգի Սփրինգֆիլդ քաղաքում՝ հայտնի հրատարակիչ Մոզես Բիչի ընտանիքում։ Ալֆրեդ Բիչն աշխատել է իր հոր մոտ, մինչև որ նա և իր ընկեր Օրսոն Դեսե Մանը որոշել են գնել «Scientific American»-ի համեմատաբար նոր հրատարակություն։ Նրանք ղեկավարել են «Scientific American» ամսագիրը մինչև իրենց մահը, և նրանց որդիներն ու թոռները շարունակել են զբաղվել դրանով դեռ տասնամյակներ։ Մանն ու Բիչը նաև ստեղծել են շատ հաջող արտոնագրային գործակալություն։ Բիչն արտոնագրել է իր սեփական գյուտերից մի քանիսը, մասնավորապես՝ առաջին գրամեքենան, որը նախատեսված է կույրերի համար, և առաջին ինժեներական մեքենան Ամերիկայի համար, նախագծել և կառուցել է աշխարհի առաջին թունելային վահաններից մեկը նույն թվականին, ինչ հայտնի ինժեներ Ջեյմս Հենրի Գրեյթհեդը։
Քաղաքացիական պատերազմից հետո նա հիմնել է ազատագրված ստրուկների դպրոց Սավաննայում (Ջորջիա նահանգ), Բիչի ինստիտուտը, որն այժմ գտնվում է «King-Tisdell Cottage Foundation»-ում[3][4]։
Բիչը մահացել է թոքաբորբից 1896 թվականի հունվարի 1-ին Նյու Յորքում 69 տարեկանում[4][5]։
Մետրոյի գյուտ խմբագրել
Բիչի ամենահայտնի գյուտը Նյու Յորքի առաջին մետրոն է եղել՝ հիմնադրելով «Beach Pneumatic Transit»[6]։ Այս գաղափարը ծագել է 1860-ական թվականների վերջին, երբ Նյու Յորքի երթևեկությունը մղձավանջային է եղել, հատկապես կենտրոնական Բրոդվեյի վրա։ Բիչն այն սակավաթիվ տեսլականներից մեկն է եղել, որը առաջարկել է Բրոդվեյի տակ ստորգետնյա երկաթուղի կառուցել՝ խցանումները նվազեցնելու համար։ Որպես ոգեշնչում ծառայել է Լոնդոնի ստորգետնյա մետրոպոլիտեն երկաթուղին, բայց, ի տարբերություն այս և Նյու Յորքի այլ առաջարկների, Բիչն առաջարկել է օգտագործել օդաճնշական շարժիչներով աշխատող գնացքները սովորական գոլորշու շարժիչների փոխարեն, և շինարարությունը՝ օգտագործելով իր գյուտի թունելային վահանը[7], որպեսզի նվազագույնի հասցվի փողոցի հետ միջամտությունը[8]։
Բիչն օգտագործեց կլոր ձև՝ հիմք ընդունելով Մարկ Իզամբարդ Բրյունելի ուղղանկյուն վահանը, որը ներկայացնում էր ուղղանկյուն ձևից դեպի կլոր անցում։ Այս վահանը կոչվել է «կլոր»։ Անհասկանալի էր, թե երբ և ով է փոխել թունելային վահանի դիզայնը ուղղանկյունից կլոր, մինչև 1870 թվականին «The New York Times»-ը տպագրել է մի հոդված, որտեղ նկարագրվել է Բիչի բուն թունելային վահանը[9]։
Բիչին հետաքրքրում էր նաև նամակներ և ծանրոցներ տեղափոխելու օդաճնշական խողովակները, մեկ այլ գաղափար, որը վերջերս ներդրվել է Լոնդոնում «London Pneumatic Dispatch Company»-ի կողմից[10]։ Նա հրաժարվել է շանտաժի ենթարկել «ղեկավար» Թվիդին, որպեսզի իր առաջարկը հաստատվի[11][12]։ Նա գտել է կոռումպացված քաղաքական գործիչներին շրջանցելու միջոց՝ գիշերը գաղտնի կառուցելով իր թունելը՝ մթության քողի տակ ցեխը դուրս բերելով քաղաքի պաշտոնյաների հետ քաղաքապետարանից անմիջապես այն կողմ[11][13]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Colldeweih J. Beach, Alfred Ely (01 September 1826–01 January 1896), magazine publisher and inventor // American National Biography Online / S. Ware — [New York]: Oxford University Press, 2017. — ISSN 1470-6229 — doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.1300105
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Geni(բազմ․) — 2006.
- ↑ The Beach Institute
- ↑ 4,0 4,1 «Scientific American», January 11, 1896.
- ↑ «Funeral of Alfred Ely Beach. His Wife Arrives from Europe Just Before the Services». The New York Times (անգլերեն). 1896 թ․ հունվարի 7. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2008 թ․ հուլիսի 15-ին. «The funeral of Alfred Ely Beach, the Inventor, who died on New Year's morning of pneumonia, after a brief Illness, was held yesterday morning at 9 West…»
{{cite news}}: More than one of|accessdate=and|access-date=specified (օգնություն) - ↑ Doug Most[en]. «The Race Underground: Boston, New York, and the incredible rivalry that built America’s first subway» (New York: St. Martin’s Press[en], 2014), 9780312591328.
- ↑ William Charles Copperthwaite (1906). Tunnel shields and the use of compressed air in subaqueous works (1 ed.). New York: Inc.[en]. էջ 20. hdl:2027/uc2.ark:/13960/t2r49hs0g. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 21-ին. «Источник». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 8. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 18-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ unfit URL (link) - ↑ James Blaine Walker. «Fifty Years of Rapid Transit / 1864 to 1917». New York: The Law Printing Company, 1918.
- ↑ «www.nycsubway.org: Beach Pneumatic Transit». www.nycsubway.org (անգլերեն). 1912 թ․ փետրվարի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 2-ին.
- См. также: «THE BROADWAY TUNNEL; Opening the Bore to Public Inspection—Success of the Undertaking Great Crowd of Visitors». The New York Times (անգլերեն). 1870 թ․ փետրվարի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 2-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 2-ին.
- ↑ Alfred E Beach, "The Pneumatic Dispatch". New York: The American News Company, 1868.
- ↑ 11,0 11,1 "Speaking III of the Dead: Jerks in New York History", Kara Hughes, November 8, 2011, page 18.
- ↑ «Reconstructing America, A Villain, a Dreamer, a Cartoonist, p. 98» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2023 թ․ օգոստոսի 1-ին. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
- ↑ The Secret Pneumatic Subway: Beach vs Tweed, American Studies Biographical Stories, Business Environmental History, Political History, April 17, 2018
Արտաքին հղումներ խմբագրել
«Pneumatic Transit» — Animation by Abby Digital- ПНЕВМАТИЧЕСКОЕ МЕТРО БЫЛО УЖЕ 100 ЛЕТ НАЗАД — забытая технология или картина грядущего?
- Joseph Brennan. «Alfred Beach's Pneumatic Subway and the beginnings of rapid transit in New York». www.columbia.edu (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2005 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2005 թ․ օգոստոսի 6-ին.
- Alfred Ely Beach — Beach’s Bizarre Broadway Subway. — Подробная справочная статья сайта Клаату (www.klaatu.org), объясняющая технические и политические детали проекта.
- ««Pneumatic Transit» — Animation by Abby Digital». www.abbydigital.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 19-ին.
