Ալբերտ Յավուրյան

Ալբերտ Գառնիկի Յավուրյան (օգոստոսի 26, 1935(1935-08-26), Լենինական, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - նոյեմբերի 3, 2007(2007-11-03), Երևան, Հայաստան)։

Ալբերտ Յավուրյան
Ծննդյան թիվ՝	օգոստոսի 26, 1935(1935-08-26)
Ծննդավայր՝	Լենինական, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Վախճանի թիվ՝	նոյեմբերի 3, 2007(2007-11-03) (72 տարեկան)
Վախճանի վայր՝	Երևան, Հայաստան
Ազգություն՝	հայ
Քաղաքացիություն՝	ԽՍՀՄ  Հայաստան
Մասնագիտություն՝	կինոօպերատոր
Պարգևներ՝	Նիկա ՀԽՍՀ պետական մրցանակ և ՀԽՍՀ պետական մրցանակ
IMDb։	ID 0946913

Կենսագրություն

Ալբերտ Յավորյանը ծնվել է 1935 թվականին Գյումրիում։ 1964 թվականին ավարտել է Մոսկվայի համամիութենական կինոինստիտուտի (ՎԳԻԿ) օպերատորական ֆակուլտետը (Լ.Կոսմատովի արվեստանոց)։ Առաջին ինքնուրույն ստեղծագործական աշխատանքները կատարել է Յալթայի կինոստուդիայում, որտեղ կինոուսումն ավարտելուց հետո ստացել է նշանակում։

Շրջադարձային էր Ալբերտ Յավուրյանի համար 1964 թ., երբ Ֆրունզե Դովլաթյանի և «Հայֆիլմ» կինոստուդիայի հրավերով վերադարձավ հայրենիքՙ «Բարև, ես եմ» ֆիլմի ստեղծմանը մասնակցելու համար։ «Բարև, ես եմ» ֆիլմը ճանաչվում է որպես հայ կինոյի նորագույն շրջանի հայտնություն։ 60-ական թվականների համաշխարհային կինոյի ոճին ու ասելիքին համապատասխանող և հայկական ընդգծված հասցե ունեցող այս կինոնկարի ստեղծմանն իր զգալի ներդրումն ուներ Ալբերտ Յավուրյանը։ Այստեղ կիրառվեցին, այսպես կոչված, «ազատագրված կինոխցիկի» լայն հնարավորությունները։ Բեմադրիչ Ֆրունզե Դովլաթյանի հետ կինոօպերատոր Ալբերտ Յավուրյանն այս ֆիլմի համար արժանացավ Հայաստանի պետական մրցանակի(1967)։

1991 և 1994 թվականներին Իրանում Ա. Յավուրյանը նկարահանել է երկու կինոնկար «Տովարիշչ» և «Զինապարտ», որը Թեհրանի միջազգային կինոփառատոնում ճանաչվել է որպես «լավագույն օպերատորական աշխատանք»։ Ալբերտ Յավուրյանը տասնյակ խաղարկային և վավերագրական ֆիլմերում հանդես եկավ որպես բեմադրող օպերատոր «Երևանյան օրերի խրոնիկա», «Երկունք», «Յոթ երգ Հայաստանի մասին», «Երջանկության մեխանիկան», «Մենավոր ընկուզենի» և այլն։

Բազմաթիվ շնորհներով էր օժտված, բայց ինչպես իսկական պրոֆեսիոնալ, երբեք չէր դավաճանում իր հիմնական մասնագիտությունը, հարգում էր այլ մասնագիտությունները՝ ռեժիսորին, դերասանին, նկարչին ու դրամատուրգին... Եվ նրա հետ միշտ երազում էին աշխատել անվանի բեմադրիչները։ Նա հաճախ ասում էր. «Մենք պետք է պատասխանատվություն կրենք մեր կենսագրության համար...իմ երազանքն է տեսնել այն Հայաստանը, որը կլինի երիտասարդների ձեռքերում...» Յավուրյանը համագործակցել է հայտնի ռեժիսորներ Ֆ. Դովլաթյանի, Գ. Մելիք-Ավագյանի, Ն. Հովհաննիսյանի, Կ. Գևորգյանի, Դ. Կեսայանցի հետ։

Սերգեյ Փարաջանովն իր վերջին ֆիլմերին հրավիրեց Ալբերտ Յավուրյանին. միասին նկարահանեցին «Աշուղ Ղարիբը», այնուհետև սկսեցին նկարահանել «Խոստովանություն» ֆիլմը, որը ռեժիսորի մահվան պատճառով մնաց անավարտ։

Ալբերտ Յավուրյանը Սերգեյ Փարաջանովի հետ

Կյանքի վերջի տասը տարիներին՝ սկսած 1977 թվականից, Ալբերտ Յավուրյանը մանկավարժական գործունեություն է ծավալել Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանում։ Եղել է ՀՊՄՀ-ի կուլտուրայի ֆակուլտետի «Կինոյի և հեռուստատեսության» ամբիոնի վարիչը (դասավանդել է «ֆոտոկոմպոզիցիա» և «օպերատորական վարպետություն»)։

Ա. Յավուրյանի գործունեությունը բարձր է գնահատվել թե՛ պետության և թե՛ հասարակայնության կողմից։ Նրան շնորհվել է Մովսես Խորենացու մեդալ (1999) և Թեքեյան մշակութային միության «Ադամանդակուռ Արարատը» ստեղծագործական վաստակի համար (2005)։ Հայաստանից դուրս լայնորեն ճանաչված, «Նիկա» միջազգային կինոակադեմիայի անդամ։

Ալբերտ Յավուրյանը մահացել է 2007 թվականի նոյեմբերի 3-ին։ Նրա հոգեհանգիստը տեղի է ունեցել նոյեմբերի 6-ին Կոմիտասի անվան կամերային երաժշտության տանը, հուղարկավորությունը՝ Երևանի քաղաքային պանթեոնում։

Ֆիլմագրություն

Ֆիլմերը

Տարի	Անուն	Նշումներ
1999	Ուրվանկար	Ա. Մկրտչյանի հետ
1995	Լաբիրինթոս	Վ. Տեր-Հակոբյանի, Վ. Պետրոսյանի հետ
1994	Զինաթափում	Իրան
1993	P. S. (Հետգրություն)	Ա. Միրաքյանի հետ (կարճամետրաժ)
1992	Ռադիո-Երևան
1991	Ընկեր	Իրան
1991	Երեք նավազներ տոթ անապատում	կարճամետրաժ
1991	Բոբո	օպերատոր և սցենարիստ
1988	Աշուղ Ղարիբը	«Նիկա» մրցանակ
1988	Արշակ Երկրորդ	Գ. Հայրապետովի հետ
1986	Օտար խաղեր
1986	Մենավոր ընկուզենի
1983	Վարսավիրը, որի քեռու գլուխը կծել-պոկել էր վարժեցրած վագրը	կարճամետրաժ
1983	Հրդեհ
1982	Ինքնադիմանկար	Վավերագրական
1982	Երջանկության մեխանիկան	Շնորհվել է պետական մրցանակ
1982	Մխիթարյանները	վավերագրական
1981	Հրաժեշտ սահմանագծից անդին
1980	Թռիչքն սկսվում է երկրից
1979	Ապրեցեք երկար
1987	Սգավոր ձյունը	Գ. Հայրապետյանի հետ
1978	Չեզոք իրավիճակ	կարճամետրաժ
1976	Երկունք
1974	Այստեղ, այս խաչմերուկում	հանդիպում է նաև «Խաչմերուկ» անունով
1973	Կամոյի վերջին սխրանքը
1972	Երևանյան օրերի խրոնիկա
1970	Անցյալի արձագանքները
1976	Գարուն ա, ձուն ա արել
1973	Ժամանակի և իմ մասին	Վավերագրական
1968	Մի ղողանջիր, զանգ, մի ղողանջիր	վավերագրական
1968	Հանդիպում ցուցահանդեսում	կարճամետրաժ
1967	Յոթ երգ Հայաստանի մասին	վավերագրական
1966	Իմ երգը ձեզ	Կարճ վավերագրական
1965	Եթե գաք մեզ մոտ՝ Հաղպատ	վավերագրական
1965	Բարև, ես եմ	Շնորհվել է պետական մրցանակ
1964	Քաղաք. մի փողոց

Նվաճումները

Տարի	Նշում
1977	Արվեստի վաստակավոր գործիչ
1985	ՀՍՍՀ պատվոգիր (Գերագույն խորհրդի)
1987	ՀՍՍՀ-ի ժողովրդական արտիստ
1988	Դոցենտի գիտական աստիճան (ՀՊՄՀ)
1993	Պրոֆեսորի գիտական աստիճան (ՀՊՄՀ)
1998	«Կինոյի և հեռուստատեսության» ամբիոնի վարիչ (ՀՊՄՀ)
2001	«Նիկա» կինեմաոգրաֆիական արվեստների ակադեմիայի ակադեմիկոս
2005	Կրթության և գիտության հուշամեդալ (հետմահու)

Արտաքին հղումներ

• Նրա բանալին
• Ալբերտ Յավուրյանի օպերատորական աշխատանքը «Բարև ես եմ» կինոնկարում
• «Զգացմունքային խցիկի» վարպետը. Ալբերտ Յավուրյան
• «Օբյեկտիվի միջոցով, բայց սուբյեկտիվ հայացքով…»

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալբերտ Յավուրյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 121)։