Աբուլի բերդ
Աբուլի բերդ (վրաց.՝ აბულის ციხე), բրոնզի դարի մեգալիթյան կառույց՝ Վրաստանի Սամցխե-Ջավախեթի մարզի Նինոծմինդայի շրջանում։ Բերդն ընդգրկված է Վրաստանի ազգային նշանակության մշակութային անշարժ հուշարձանների ցանկի մեջ[1]։
 | |
|---|---|
.JPG) Նկարագրություն | |
| Տեսակ | հուշարձան |
| Երկիր |  Վրաստան |
 | |
 | |
 Abuli fortress Վիքիպահեստում | |
Նկարագիր խմբագրել
Աբուլի բերդը կիկլոպյան ամրոց է՝ կառուցված այսպես կոչված «չոր շարվածքի» տեխնիկայով, այսինքն հսկայական քարերը պարզապես շարվել են իրար վրա, առանց որևէ կապող շինարարական շաղախի։ Այն գտնվում է Փոքր Աբուլ լեռնագագաթի հարավային լանջին՝ ծովի մակարդակից 2670 մ բարձրության վրա, Փարվանա լճից հարավ-արևելք[2]։
Ճարտարապետություն խմբագրել
Աբուլի բերդը ճարտարապետական նմանություն ունի Փարվանա լճից հյուսիս-արևմուտք գտնվող Շաորի բերդի հետ[2]։ Այն հսկայական և բավականին բարդ կառույց է, կառուցված 3-5 մետրանոց հրաբխային բազալտից և որի կառուցման համար չի գործածվել շինարարական շաղախ կամ որևէ խյուս։ Բերդը կազմված է կենտրոնական ամրակայանի տարածքից, որի մեջ ընդգրկված է նաև միջնաբերդը։ Բերդի կենտրոնական տարածք հնարավոր է մտնել ամրոցի հարավային և արևելյան կողմերում գտնվող մուտքերից։ Միջնաբերդի արևելյան հատվածում գտնվում են բնակելի շինություններն ու տարբեր ձևի ու չափսերի թաքստոցները, որոնք հաճախ կառուցված են երկու կամ երեք մակարդակներով կամ հարկաբաժիններով[2][3]։
Հնագիտություն խմբագրել
Աբուլի բերդում, ինչպես նաև Շաորի բերդում երբեք հնագիտական պեղումներ չեն իրականացվել, ինչը դժվարեցնում է որոշել կառուցման կոնկրետ ժամանակաշրջանը և որևէ կոնկրետ մշակույթի այն վերագրելը[4]։
Կիկլոպյան ամրոցների տարածվածությունը հանդիսանում է Հարավային Կովկասում բրոնզի դարի կեսերից մինչ ավարտն ընկած ժամանակահատվածում սոցիալական փոփոխությունների հնագիտական վկայությունը։ Նմանատիպ ամրությունները սովորաբար կառուցվում էին լեռների զառիթափ լանջերին։ Բնակավայրերի տեղաբաշխումը և մշակութային առանձնահատկությունները վկայում են այն մասին, որ նրանց, ում պատկանել են այս լեռնային ամրոցները, հսկողություն են իրականացրել վարելահողերի ու բնական պաշարների վրա։ Այս ամրությունները կարող էին իրականացնել նաև տնտեսական և պաշտպանական գործողություններ՝ իշխող վերնախավի ներքին տիրույթների համար[5]։
2019 թվականի սեպտեմբերից վրացական իշխանությունները սկսել են հնագիտական ուսումնասիրությունների նախագիծ՝ երկրի մեգալիթյան հուշարձանների հետագա ուսումնասիրման և պահպանման նպատակով, այդ թվում Աբուլի, Շաորիի, Ավրանլոյի և Սամեբայի բերդերի[6]։
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Աբուլի բերդը -
Աբուլի բերդը -
Աբուլի բերդի ներքին տեսքը -
Աբուլի բերդի մի հատվածը -
Ամրոցի պատերի շարվածքը
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «List of Immovable Cultural Monuments» (PDF) (վրացերեն). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Berdzenishvili, D. ჯავახეთის ძველი სიმაგრეები // ჯავახეთი. ისტორია და თანამედროვეობა. — Akhaltsikhe, 2002. — С. 181—203.
- ↑ Narimanishvili, Goderdzi; Khimshiashvili, Kakha The Bronze Age Settlements from Trialeti // Vakhtang Beridze 1st International Symposium of Georgian Culture — Georgian art in the context of European and Asian cultures; June 21-29, 2008, Georgia / Skinner, Peter; Tumanishvili, Dimiti; Shanshiashvili, Anna. — Tbilisi, 2009. — С. 31. — ISBN 978-9941-0-2005-6
- ↑ Shanshashvili, Nino; Narimanishvili, Goderdzi Environment and Dwelling in the Early and Middle Bronze Ages South Caucasus // International Conference: Problems of Early Metal age Archaeology of Caucasus and Anatolia. November 19-23, 2014 November 19-23, 2014, Georgia / Narimanishvili, Goderdzi. — Tbilisi, 2014. — С. 247. — ISBN 978-9941-0-7134-8
- ↑ Sagona, Antonio The Archaeology of the Caucasus: From Earliest Settlements to the Iron Age. — Cambridge University Press, 2017. — С. 378—379, 385—386. — ISBN 9781139061254
- ↑ Peikrishvili, Tako (2019 թ․ սեպտեմբերի 5). «აბულისა და შაორის ციკლოპურ ნაგებობებს არქეოლოგები შეისწავლიან». samkhretis karibche (վրացերեն). Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.